Βασίλης Κατσικονούρης: «Η ρωγμή των 7:45 μ.μ.»
Ο θεατρικός συγγραφέας Βασίλης Κατσικονούρης, γνωστός για την τεράστια επιτυχία Το γάλα, που ερμήνευσε η ηθοποιός Άννα Βαγενά, γράφει πεζογραφία όπως οι παλαιότεροι συνάδελφοί του Μάτεσης, Μουρσελάς, Σκούρτης, Μανιώτης, Ποντίκας, Ευθυμιάδης. Δηλαδή με έντονη εικονοπλασία, δυνατούς διαλόγους, αργκό έκφραση, διεγερμένη συναισθηματικότητα, προφανείς μύθους, ρεαλιστικές μυθοπλασίες. Αν εξαιρέσει λοιπόν κανείς το πρώτο και εκτενέστερο διήγημα, που κινείται στα όρια του μαγικού ρεαλισμού, ο Κατσικονούρης θέτει πρωταγωνιστές και μεταφέρει επεισόδια που ασφαλώς έχουν σώμα και οστά, ασφαλώς έχουν γίνει, ασφαλώς παίρνουν το χρόνο που τους αξίζει τόσο στην καθημερινότητα όσο και στο βίωμα, ασφαλώς και ίσως μόνον ο τρόπος μεταποίησης και όχι ο πυρήνας να έχει αλλάξει. Χαρακτηριστικό είναι το πεζογραφικό δοκίμιο Αέρας και πνοή, όπου ο συγγραφέας αποκαλύπτει όλα τα όπλα και τα εφόδια τα οποία διαθέτει ως θεατρικός δημιουργός προκειμένου να γράψει πολλές φορές για συγκεκριμένους ηθοποιούς, αλλά όχι πάντως ως πλάστης χαρακτήρων με τους οποίους ο θεατής θα ταυτιστεί ή θα απορρίψει. Όπως και το διήγημα Ντίνος, το καλύτερο κατά τη γνώμη μου, που μας μεταφέρει στις υπόγειες θεατρικές σκηνές της δεκαετίας του ‘70, μετά την πτώση της Χούντας, όταν όλα, θέατρο, μουσική, λογοτεχνία, εικαστικά, κινηματογράφος, απελευθερωμένα θαρρείς, μετά από εφτά χρόνια αναγκαστικής βαρβαρότητας, έδωσαν τα καλύτερα και ποιοτικότερα αποτελέσματα.
Η γραφή περιεκτική, ετεροχρονισμένη, ανατρεπτική, το ύφος ανάλαφρο και εν πολλοίς χιουμοριστικό, η ατμόσφαιρα ανάλογα με την περίπτωση υπομνητική, το όλο εγχείρημα, το σύνολο, άκρως περιπαικτικό, όλα τα επιμέρους στοιχεία βαλμένα σωστά στη θέση τους, ασφαλώς και προειδοποιούν όσους δεν έχουν διαβάσει ακόμα το έργο για ένα αναγνωστικό κατόρθωμα.
Το βιβλίο του Βασίλη Κατσικονούρη χωρίζεται άτυπα σε τρία μέρη: Στο πρώτο, το ομώνυμο με τη συλλογή διήγημα, φανταστικό στη σύλληψη και την εκφορά του, αποδεικνύει το μεγάλο ταλέντο του δημιουργού να κατασκευάζει και επινοημένες ιστορίες. Στο δεύτερο, όλα τα υπόλοιπα πλην της εξόδου, όπου οι ρεαλιστικές παραμυθίες δέχονται τη λογοτεχνική καταγραφή τους, και παράλληλα την καθαυτό ενασχόληση του γράφοντος με εφόδιο τη θυμική εγρήγορση. Και στο τρίτο, όπου ως έξοδος επιλέγεται ένα εντελώς προσωπικό βίωμα, μιας παιδικής κλοπής, επ’ αφορμή της οποίας ο συγγραφέας φέρνει στο νου του τα παιδικά του χρόνια, τις σχέσεις του με τους συμμαθητές του, και παράλληλα την αγωνία για το πού αυτά τα παιδιά να βρίσκονται σήμερα, πώς να ζουν, πώς να διαχειρίζονται ολόκληρο εκείνο τον παρελθόντα χρόνο, ο οποίος και αποτελεί ό,τι σημαντικότερο συμβαίνει σε όλους μας. Παρά το γεγονός ότι η συλλογή αριθμεί μόλις 104 σελίδες, άρα πρόκειται για ένα ευσύνοπτο έργο, οι τρεις αυτοί πυλώνες της πεζογραφίας του Κατσικονούρη, εμφανείς όσο τίποτα, καταδεικνύουν πως έστω και σε περιορισμένο χώρο μπορεί άνετα να αναλύσει, να αναπλάσει τα αισθήματά του, μπορεί να προβληματίσει θετικά, μπορεί, τέλος, να θέσει βήμα για να συμβούν μέσα του επιλεγμένες και εξισορροπημένες ιστορίες, καθημερινής έντασης και ρεαλιστικής εκδοχής.
Εδώ και πολλά χρόνια και ίσως μέχρι τις μέρες μας υπάρχει η διαμάχη μεταξύ αυτών που πιστεύουν πως οι θεατρικοί μπορούν να γράψουν και πεζό, και εκείνοι οι οποίοι θέλουν τους συνεχιστές της αρχαιότητας να παραμένουν πιστοί μόνο στην τέχνη τους. Προσωπικά, πιστεύουμε πως σε τίποτα δεν είναι κλισέ η ενασχόληση των θεατρικών με την πεζογραφία, το αντίθετο μάλιστα, προσδίδει σε αυτήν έναν άλλο αέρα, μια καινούργια δυναμική, μια ατέλειωτη δραστηριότητα, με ήρωες όσο να πει κανείς περιθωριακούς, άρα λιγότερο γνωστούς, μια καινούργια πρόταση, κυρίως γλωσσική, που απομακρύνει πλήρως τις απομιμήσεις, και τολμά την ανανέωση και ανάπλαση της γραφής. Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι οι θεατρικοί συγγραφείς όχι μόνον γνωρίζουν καλά τη γλώσσα της τέχνης τους, όχι μόνο είναι υπερεπαρκείς σε αυτόν τον τομέα, αλλά, επιπλέον, προσχωρώντας σε τεχνικές υπεκφυγές εκτός του θυμικού, μπορούν –το πόσο άνετα δεν το γνωρίζουμε– να συμβάλλουν σε ένα μεταρρυθμιστικό εκφραστικό πεδίο και αυτό μπορούν να το πετύχουν μόνο μέσω του πεζού λόγου.
Μια άλλη διαμάχη που έχει ξεσπάσει παλιότερα και αφορά το γιατί οι θεατρικοί συγγραφείς διαλέγουν αντιήρωες για τα έργα τους, περιθωριακούς, άστεγους, άνεργους και όχι, τέλος πάντων, άλλους πρωταγωνιστές, και κατά πόσο αυτό μπορεί να επηρεάζει και να αντιπροσωπεύει τον μέσο καταναλωτή θεαμάτων ή βιβλίων, η απάντηση δεν είναι απλή, έχει όμως σίγουρα ενδιαφέρον να βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα από έναν καθρέφτη, παραμορφωτικό, σπασμένο, με ρωγμές, και όχι μέσα από γραφεία κουστουμαρισμένων και γραβατοφορεμένων υπαλλήλων, οι οποίοι ούτως ή άλλως μισούν αυτό που έχουν επιλέξει για να κάνουν. Άρα ο Κατσικονούρης, εναρμονιζόμενος και ενσωματωμένος πλήρως με το γενικότερο πνεύμα των σύγχρονών του συναδέλφων, βάζει και ο ίδιος –περισσότερο στο θέατρο αλλά και στην πεζογραφία– το δικό του πρόσημο, σε μια δημιουργία που χωρίς υπερβολές αληθινά εντυπωσιάζει.
Χρειάστηκα δύο ώρες για να ολοκληρώσω τη μελέτη της συλλογής ιστοριών του Βασίλη Κατσικονούρη, και, ειλικρινά το λέω, την απόλαυσα. Η γραφή περιεκτική, ετεροχρονισμένη, ανατρεπτική, το ύφος ανάλαφρο και εν πολλοίς χιουμοριστικό, η ατμόσφαιρα ανάλογα με την περίπτωση υπομνητική, το όλο εγχείρημα, το σύνολο, άκρως περιπαικτικό, όλα τα επιμέρους στοιχεία βαλμένα σωστά στη θέση τους, ασφαλώς και προειδοποιούν όσους δεν έχουν διαβάσει ακόμα το έργο για ένα αναγνωστικό κατόρθωμα. Όχι τεράστιων διαστάσεων, όχι υπερβολικών προσδοκιών αλλά επίκαιρων και εφήμερων ανθρώπινων ονείρων, στόχος των οποίων είναι η φυλακή, όπως σε φωτογραφία, των ατομικών πόθων και των συλλογικών τάσεων. Ένα βιβλίο που επιμερίζει την ύπαρξη και εξαίρει το βάθος της.
Η ρωγμή των 7:45 μ.μ.
Και άλλες ιστορίες
Βασίλης Κατσικονούρης
Καστανιώτης
112 σελ.
ISBN 978-960-03-6040-0
Τιμή: €9,54
