Λένα Κιτσοπούλου: «Το μάτι του ψαριού»
Η Λένα Κιτσοπούλου (Αθήνα, 1971) εμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 2006 με τη συλλογή διηγημάτων Νυχτερίδες, βιβλίο που εντυπωσίασε με την τολμηρότητά του. Στο ομότιτλο διήγημα, η ηρωίδα και αφηγήτρια μιλάει για την ερωτική σχέση που είχε με τον ξάδερφό της στα δεκατρία της. Είναι μία από τις πιο τολμηρές Ελληνίδες πεζογράφους τόσο ως προς τη γλώσσα, όσο και ως προς τη θεματολογία της.
Η παρούσα συλλογή περιλαμβάνει 12 διηγήματα, άλλα μικρά και άλλα εκτενή. Ας ξεχωρίσουμε δύο – το πρώτο, «Ο καραφλομπεκάτσος», και το έβδομο, «Το τέρας», ακόμα και με τον κίνδυνο να αδικήσουμε κάποια άλλα. Στον «Καραφλομπεκάτσο», ο ήρωας-αφηγητής αγοράζει ένα σπίτι στον Κολωνό και χαίρεται που θα ζήσει μόνος του σε περιβάλλον που τον εμπνέει. Χώρισε πρόσφατα, όχι όμως ανώδυνα: «Οι χωρισμοί είναι μικροί θάνατοι», αποφαίνεται. Αυτός ο άνθρωπος που η ζωή τον έχει κάνει σκληρό και πιστεύει πως η αγάπη κι η κατανόηση προς τον εχθρό (η ρήση του Ιησού, δηλαδή, «Αγάπα τον πλησίον σου») είναι ανόητη, σύντομα βαριέται τη μοναξιά. Μολονότι έχει μαζί του τα βιβλία και το πιάνο του, το περιβάλλον όπου είναι υποχρεωμένος να ζει του γίνεται αφόρητο. Αγόρασε το σπίτι για να βρίσκεται κοντά στην πρώην σύντροφό του, μα οι συνθήκες δεν τον ικανοποιούν. Ακούει μια εσωτερική φωνή να του λέει να φύγει από κει και παράλληλα σκέφτεται ν’ αυτοκτονήσει εξαιτίας της. Το διήγημα είναι στην ουσία ένας πολύ ωραίος μονόλογος, μέσα από τον οποίον ο αναγνώστης γίνεται μάρτυρας των ψυχικών μεταπτώσεων του ήρωα· μάλιστα, είναι τόσο θεατρικός, που δεν αποκλείεται να τον δούμε σε κάποια αθηναϊκή σκηνή.
Ένα από τα χαρακτηριστικά της γραφής της είναι η αφήγηση στο πρώτο πρόσωπο, άλλο η τολμηρότητα των σκέψεων των ηρώων.
Το διήγημα «Το τέρας» πραγματεύεται ένα διαφορετικό θέμα, εκείνο του ερωτικού πάθους. Ο ήρωας-αφηγητής είναι ένα προβληματικό αγόρι. Η μάνα του το χτυπάει και το αποκαλεί τέρας, το χτυπάει κι ο θείος Περικλής. Στην οικογένεια όμως συμβαίνουν και πράγματα πολύ άγρια, τα οποία ξεφεύγουν από τα καθιερωμένα. Ο θείος Περικλής είναι γιατρός γυναικολόγος, αυτό όμως δεν τον εμποδίζει να συνδέεται σεξουαλικά με τις πελάτισσές του, εδώ με μια μάνα και την ανήλικη κόρη της, μιαν αδίστακτη λολίτα. Ασφαλώς, προτιμάει την κόρη από τη μάνα και μάλιστα, εξαιτίας του πάθους του γι’ αυτήν, κάνει μιαν αποτρόπαια, μιαν εγκληματική πράξη, που μένει ατιμώρητη. Στο τέλος, ο αφηγητής έχει την ίδια τύχη με τον ήρωα του πρώτου διηγήματος, λες και τα προβληματικά άτομα είθισται να ρίχνονται στον Καιάδα.
Η συγγραφέας νοιάζεται για τους ταπεινούς και καταφρονεμένους της ζωής, έστω κι αν αυτοί δεν αντιμετωπίζουν ένδεια και προβλήματα επιβίωσης. Ένα από τα χαρακτηριστικά της γραφής της είναι η αφήγηση στο πρώτο πρόσωπο, άλλο η τολμηρότητα των σκέψεων των ηρώων. Μπορούμε να πούμε πως ουσιαστικά η θεματολογία της Κιτσοπούλου δεν έχει διαφοροποιηθεί από την πρώτη της συλλογή. Συναντάμε κι εδώ ανθρώπους μοναχικούς, γυναίκες και άντρες, αρκετούς στα όρια της παράνοιας. Επομένως, ισχύει και στο Μάτι του ψαριού η φράση που υπάρχει στο οπισθόφυλλο των Νυχτερίδων: «Οι ήρωες του βιβλίου παλεύουν απεγνωσμένα να υποτάξουν τα σκοτεινά και βίαια ένστικτά τους, αλλά είναι αυτά τελικά που θα τους σπρώξουν στο επόμενο βήμα, άλλοτε λυτρωτικό, άλλοτε καταστροφικό, πάντα όμως αναγκαίο και αναπόφευκτο».
Το μάτι του ψαριού
Λένα Κιτσοπούλου
Μεταίχμιο
248 σελ.
Τιμή € 12,20
