Κατερίνα Καριζώνη: «Βαλς στην ομίχλη»
Το Βαλς στην ομίχλη της Κατερίνας Καριζώνη πρωτοεκδόθηκε το 2001. Τώρα, το 2014, ο αναγνώστης κρατά στα χέρια του τη νέα, ξαναδουλεμένη έκδοσή του.
Η ηρωίδα του βιβλίου –αρχειονόμος των Αρχείων που στεγάζονταν σε γραφεία της Πλατείας Κλαυθμώνος– έχει λίγα χρόνια που εγκατέλειψε τη Θεσσαλονίκη. Άφησε πίσω της όχι μόνο τον υπό αίρεση γάμο της, αλλά άφησε και τον γιο της –δεκαεννέα χρόνων– να τον φροντίζει η μάνα της. Έφυγε, γιατί ήθελε να απαλλαγεί απ' ό,τι τη στοίχειωνε. Ήθελε ν' αλλάξει η ζωή της. Όμως, σε αυτήν τη γεμάτη βουή, απρόσωπη και βαθιά πληγωμένη από την κρίση Αθήνα, τίποτα δεν ήταν ίδιο. Τίποτα δεν είχε καταφέρει να τη γοητεύσει και να την κάνει να αισθανθεί πως βρήκε το μέρος όπου ήθελε πια να ριζώσει. Πάντα νοσταλγούσε την υγρασία, την ομίχλη, τις φωνές των παιδιών στα δρομάκια, τη φιλόξενη αγκαλιά που γινόταν για όλους το λιμάνι στις βραδινές βόλτες – όλα αυτά που την έκαναν κάθε στιγμή να νιώθει το χνότο αυτής της αγαπημένης πόλης σαν φιλί πάνω στο πρόσωπό της. Της Θεσσαλονίκης.
Τώρα, σαν τυφλοπόντικας στους υπόγειους διαδρόμους του κτιρίου, συντηρούσε/ταξινομούσε/διεφύλασσε αυτό το χαρτομάνι που τη γοήτευε από τον χρόνο και τις ιστορίες που κουβαλούσε πάνω στις κιτρινισμένες και, σαν αποξηραμένες μεμβράνες, σελίδες του. Ώσπου, το μάτι της πέφτει στο φύλλο μιας εφημερίδας. Φάρος της Θεσσαλονίκης, 22 Ιανουαρίου 1899. Πρωτοσέλιδο: «Προβλέπεται νίκη του Τρικουπικού κόμματος». Σ' ένα άλλο, της 24ης Ιανουαρίου, ένα δελτίο τύπου αναφέρει έναν χορό της ελληνικής κοινότητας και τον παρευρισκόμενο ανιψιό του προξένου της Αυστρίας, Φρανκ Αμαντέους Μάγερ. Ποιος να ήταν, άραγε, αυτός;
Έχουν φτάσει μεσάνυχτα και ακόμα ξεφυλλίζει, όταν, στο φύλλο της 25ης Ιανουαρίου, διαβάζει: «Στυγερό έγκλημα στην πλάζα ντι Σιέντε Καλέντζος. Ο βαθύπλουτος χρηματιστής Αλή Σαράτσογλου βρέθηκε στραγγαλισμένος στο γραφείο του. Είχε πολλούς εχθρούς. Ύποπτοι για τον φόνο θεωρούνται ο αρχιλογιστής του, Οχράν Οκστίογλου, ο Κίμων Περίδης, γιος του... »
Με ευφυή τρόπο και ολοκληρωμένη σκέψη ξεδιπλώνει την πλοκή, αφήνοντας έκθαμβο τον αναγνώστη από τον πλούτο των πληροφοριών και των λεπτομερειών που απλώνονται μπροστά του.
Η Κατερίνα Καριζώνη, στο βιβλίο της Βαλς στην ομίχλη, μας εισάγει από την πρώτη σελίδα σε δύο διαφορετικά σκηνικά. Με ευφυή τρόπο και ολοκληρωμένη σκέψη ξεδιπλώνει την πλοκή, αφήνοντας έκθαμβο τον αναγνώστη από τον πλούτο των πληροφοριών και των λεπτομερειών που απλώνονται μπροστά του. Οικονομικά, πολιτικά και προσωπικά συμφέροντα συνθέτουν έναν σφικτοπλεγμένο ιστό, όπου μια κοινωνία κάτω από τα μεταξωτά ρούχα, τα βελούδινα καπέλα, τους καλούς τρόπους και τις ξένες γλώσσες, κρύβει το πρόσωπό της εκμεταλλευόμενη με κάθε τρόπο –για εύκολο πλουτισμό– τους πτωχότερους, τους χρεωμένους και γενικά όλους όσοι είναι κατώτεροι ή εμπόδιο στα συμφέροντά της. Επίσης, ενσπείρει πάθη και δυστυχία που οδηγούν σε εγκλήματα ανάγκης, μίσους και εκδίκησης. Τοπωνύμια μιας άλλης εποχής με ξεχασμένα επαγγέλματα, εκφράσεις άλλων εθνοτήτων, παλαιές συνήθειες, πολιτικές αντιθέσεις και τάσεις, τρομοκρατικές οργανώσεις, επαναστατικές ομάδες Βουλγάρων, Τούρκων, Αυστριακών και παράνομες τρομοκρατικές οργανώσεις, ονόματα και διευθύνσεις οπλαρχηγών που δρούσαν εκεί, αναδίδουν την αύρα τους ζωντανεύοντας και συμπληρώνοντας το σκηνικό. Σε αυτό το πολύχρωμο περιβάλλον, το θρίλερ της αποκάλυψης του δολοφόνου θα κεντηθεί, κυριολεκτικά, από τη συγγραφέα.
Με βάση τις δύο παράλληλες ιστορίες –της αρχειονόμου και του Άρη Σαράτσογλου, οι οποίες τέμνονται στο τώρα και ας απέχουν χρονικά δύο αιώνες– εκτυλίσσεται η υπόθεση, σκοτεινή και υπόγεια, σαν να κινείται στους σκοτεινούς διαδρόμους της μνήμης, ενώ το στοιχείο της μεταφυσικής εμπλέκει τις ζωές τους καθιστώντας ευδιάκριτο πως φαντάσματα και ζωές συνυπάρχουν. Ταυτόχρονα, ο μύθος ενός ανθρώπου που γίνεται λυκάνθρωπος δίνει την καθοριστική χροιά στην αφήγηση. Ποια ήταν, άραγε, η σχέση που τους εμπλέκει όλους; Και ποια ήταν η Σοφία που σαν διερμηνέας του Μάγερ αναμειγνύεται στη διαλεύκανση αυτού του εγκλήματος; Και τι ρόλο έρχεται να παίξει ο έρωτας της Σοφίας και του Μάγερ; Θεσσαλονίκη 1899, σε μια κοινωνία μεγαλοαστών και ρακένδυτων πεινασμένων πολιτών, η συγγραφέας συνθέτει πολλές διαφορετικές εικόνες αποτυπώνοντας την ποιητικότητα της γραφής της. Πάθη, οσμές, λάσπες και ομίχλη συμπληρώνουν την ατμόσφαιρα του βιβλίου, ενώ οι πληροφορίες ξεδιπλώνονται σιγά σιγά σαν ένα κουβάρι, που η συγγραφέας κρατά την άκρη του νήματός του.
Εκεί, οι ήρωες, μέσα στην ομίχλη των χρόνων, θα χορέψουν βαλς παρασύροντας και τον αναγνώστη σε μια μαγική αλλά και επικίνδυνη κοσμοπολίτικη πόλη του Βορρά, τη Θεσσαλονίκη.
Συνήθως τα αστυνομικά/θρίλερ μυθιστορήματα μας γοητεύουν λόγω του μυστηρίου που κρύβουν. Σε αυτό όμως, εκτός από την ποιητικότητα της γραφής –που δείχνει την επιρροή την οποία ασκεί η ποίηση στη συγγραφέα–, πρέπει να προστεθεί και η γλαφυρότητα της γραφής, η οποία αναδεικνύει τα συγγραφικά χαρίσματα του βιβλίου, η αισθητική των εικόνων, το «δέσιμο» της πλοκής και, το σημαντικότερο, η λεπτομερής χαρτογράφηση της Θεσσαλονίκης του 1899. Η συγγραφέας μεταφέρει τον αναγνώστη στο τότε, στις διαφορετικά ονομαζόμενες πλατείες, στα παλαιά αρχοντικά, που σήμερα στεγάζουν δημόσιες υπηρεσίες, απεικονίζοντας μια κοινωνία που συνυπήρχε μέσα από μιας άλλης μορφής «παγκοσμιοποίηση», αποτυπώνοντας παράλληλα και την αγάπη της για την πόλη αυτή. Ωστόσο, αν και πανσπερμία λαών την κατοικεί, η Θεσσαλονίκη διατηρεί την νωχελικότητά της, όπως και τις αλλοιώσεις από τις διάφορες προσμίξεις που έχει υποστεί, ενώ το άρωμα από τα μπαχαρικά, τη σίσσα και το τσάι ευωδιάζουν στις σελίδες, όπως και στους δρόμους της.
Μικρά κεφάλαια συνδέουν/εξελίσσουν συνεχώς την πλοκή και κάνουν το βιβλίο να κυλά με ταχύτητα, με πληθώρα διαφορετικών στοιχείων, δίνοντας πολυχρωμία και ζωντάνια στην αφήγηση, και ενώ φαντάζουν τυχαία, αποδεικνύεται εκ των υστέρων πως υπηρετούν την πλοκή και κορυφώνουν την αγωνία του αναγνώστη, ο οποίος σαν Σερλοκ Χολμς έχει βρει τον δολοφόνο, για να φανεί εκ των υστέρων πόσο έξω έπεσε.
Η χρήση της γλώσσας κοσμοπολίτικη και αυτή, με πλούτο λέξεων, γίνεται μια ουσιαστική προστιθέμενη αξία, ενώ συνεχείς ανατροπές κρατούν κολλημένο τον αναγνώστη. Ταυτόχρονα, φαντάσματα νεκρών και δολοφονημένων γλιστρούν μέσα στις σελίδες περιπλέκοντας τον μύθο, φέρνοντας στην επιφάνεια τα παιγνίδια που παίζει η ζωή και την καρμική σχέση, η οποία σαν συνδετικός κρίκος τις ενώνει.
Σε ποια ομίχλη, άραγε, αναφέρεται η συγγραφέας; Μήπως σε αυτή που σκεπάζει και συνδέει τις ζωές μας;
ΥΓ. Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου υπάρχει μεγάλος αριθμός ερμηνευτικών σημειώσεων –σαν να είναι πτυχιακή– για όλες αυτές τις άγνωστες για τον αναγνώστη λέξεις, τοπωνύμια, επαγγέλματα κ.ά., καθώς και η βιβλιογραφία από την οποία άντλησε στοιχεία για να στήσει με αληθοφάνεια και ιστορική βάση το σκηνικό της. Ένα βιβλίο στο οποίο η συγγραφέας καταθέτει έναν πλούτο γνώσεων, προς μεγάλη απόλαυση του αναγνώστη, αποκαλύπτοντας τον σεβασμό της προς αυτόν αλλά και το πάθος της για την αρτιότητα των ιστοριών που πλάθει.
Βαλς στην ομίχλη
Κατερίνα Καριζώνη
Καστανιώτης
256 σελ.
Τιμή € 12,78
