Φυλές αντιμάχονται στη ζούγκλα και έμποροι όπλων, τυχοδιώκτες και καιροσκόποι, με την έρημο στην ψυχή τους, πλουτίζουν και τους εκμεταλλεύονται. Κόσμος σκοτεινός, μύχιος, εξωτικός, με έλη, ιαγουάρους, ιθαγενείς, ποτάμια και πιράνχας, που εναρμονίζεται και αντανακλά την ψυχική κατάσταση των ηρώων. Αρχέγονη περιπλάνηση που δε διστάζει να γίνει ωμή, ακραία και αηδιαστική, απαλλαγμένη από προκαλύψεις και ωραιοποιήσεις.

Αντιπολεμικό και ενάντιο σε κάθε εκμετάλλευση και με σαφή συμπεράσματα είναι το βιβλίο του Παναγιώτη Ράμμη, περιγράφοντας έναν κόσμο όπου βασιλεύουν ο νόμος του κέρδους, η επιδίωξη της ηδονής και πάσης φύσεως ευχαρίστηση, η επιβολή του ισχυρού και ο αμοραλισμός εν γένει. Καμία φιλία ή αγάπη δεν είναι σταθερή, παρά μόνο το κυνήγι του πλούτου και της απόλαυσης. Μόνο τα ένστικτα, τα πάθη και οι αρχέγονες και συμβολικές εκφράσεις τους μέσα από τα άγρια έθιμα, σμιλεμένα στο συλλογικό ασυνείδητο, παραμένουν διαχρονικά και διαδραματίζουν ρόλο πρωταγωνιστικό τόσο στις αντιδράσεις των πρωτόγονων ιθαγενών, όσο και στον υποτίθεται πολιτισμένο κόσμο.

Μέσα από τον πρωτογονισμό των φυλών που περιγράφονται, προβάλλεται μια χθόνια πτυχή της ανθρώπινης φύσης και των ακατέργαστων ενστίκτων – άλλωστε, μην ξεχνάμε τις μελέτες του Φρόυντ και τα συμπεράσματα στα οποία κατέληγαν. Από την άλλη, ο τυχοδιωκτισμός των «πολιτισμένων» έρχεται πότε σε αρμονία και πότε σε δυσαρμονία με αυτόν, καθιστώντας σαφές ότι η εξέλιξη καθόλου δε συνεπέφερε στην ηθική και, απεναντίας, καλλιέργησε την απληστία και τη διαφθορά. Χαρακτηριστικά, παραθέτουμε το εξής (σελ. 49): «Τελικά αυτό που κατάφερε ο πολιτισμός τόσους αιώνες τώρα, είναι να βοηθήσει τους λαούς να εξοντώνονται με όλο και πιο εξεζητημένους τρόπους. Η ιστορία τελικά δεν τους δίδαξε τίποτα από τη φρικαλεότητά της. Όσο οι επιστήμες εξελίσσονται, τόσο οι άνθρωποι βυθίζονται στα ζωώδη ένστικτά τους. Αυτοί οι ημιάγριοι εδώ, που είναι έτη φωτός μακριά από το δυτικό τρόπο ζωής, παραμένουν ίδιοι, αναλλοίωτοι και ειλικρινείς με τη φύση τους». Όπως φαίνεται και από αυτό το απόσπασμα, ο συγγραφέας συχνά περνά σε άμεσες κρίσεις δοκιμιακού τύπου που παρεμβάλλονται στην κυρίως αφήγηση. Ο τρόπος αυτός δεν ξενίζει, καθώς διατηρείται στο πλαίσιο του μέτρου και της άμεσης συνάφειας κι αποτελεί αβίαστο επακόλουθο της γραφής του.

Το σήμα κατατεθέν της γραφής τού –επίσης, ποιητή– Παναγιώτη Ράμμη είναι η απογείωση της φαντασίας, εικονοπλαστικής αλλά και νοηματικής, με σύμφυτα ηθικά ερωτήματα. Τραβά την προσοχή και το ενδιαφέρον φθάνοντας συνειδητά στην υπερβολή και στην κάποτε στιλιζαρισμένη φαντασμαγορία, κατασκευάζοντας ένα συναρπαστικό και ευχάριστο μύθευμα που είναι άριστα προσαρμοσμένο και αποδιδόμενο εντός της στόχευσής του. Δεν ανήκει στα άνευρα φέρετρα της τελειότητας, που συχνά προωθούνται από την κριτική.

Έχει τα χαρακτηριστικά μιας κινηματογραφικής περιπέτειας, με εκρήξεις φαντασίας αλλά και σαφείς ποιοτικούς όρους. Η σκληρότητα εκφράζεται διαρκώς και απροκάλυπτα, αποδίδει τις θελήσεις και φτάνει συχνά να μας ανατριχιάζει, άλλα τασσόμαστε με το μέρος του ήρωα παρ’ όλα τα σαφή αμοραλιστικά του στοιχεία, κατά έναν τρόπο που η τέχνη μπορεί να πετύχει, και τον δεχόμαστε έτσι όπως είναι χωρίς να τον εγκρίνουμε.

Υπάρχουν κεφάλαια όπου η περιγραφική αφήγηση εθίμων, εικόνων και τρόπων συμπεριφοράς των ιθαγενών, με τα ξεγυμνωμένα πάθη τους, που αφουγκράζονται τις ενδόμυχες θελήσεις τους και τα ένστικτά τους, διαβάζονται με λαίμαργη λαγνεία ή συγκαλυμμένο αποτρόπαιο πάθος και, σίγουρα, με περιέργεια.

Οι τίτλοι των κεφαλαίων του είναι ποιητικοί και φανερώνουν τις γενικότερες προθέσεις του, λόγου χάρη «Ο σπασμένος καθρέφτης και η ευθανασία των ακριδών» ή «Οι ουλές του προφήτη».

Η γλώσσα του είναι πολύ προσεγμένη και ουσιώδης. Απέχει επιτυχώς από τον πρόχειρο δημοσιογραφικό λόγο και συχνά μοιάζει η δυναμική της να επιβάλλεται μέσω της πένας του ακόμα και στην πλοκή, καθορίζοντάς την.

Το κεφάλαιο «Μεταμόρφωση» είναι αντισταθμιστικό του κλίματος, καθώς περιγράφει με εκπληκτική αντίθεση μια φτωχή ιδανική κοινωνία με αγνή ομορφιά. Με τη συνεπικουρία του έρωτα, φθάνει στη συναισθηματική και ιδεολογική ανατροπή του ήρωα ολοκληρώνοντας το νόημα.

Στο τέλος του βιβλίου οι εικόνες αλλάζουν εντελώς και μετακινούμαστε σε μια μεγαλούπολη, στα γραφεία μιας πολυεθνικής-βρικόλακα, με καριερίστες υπαλλήλους στο βωμό του πλούτου. Ο συγγραφέας γίνεται γλαφυρός, δηκτικός, αλλά και αποκαλυπτικός σε σχέση με τις επαγγελματικές σχέσεις του σύγχρονου κόσμου. Παρ’ όλη όμως τη γενικότερη μεταστροφή, οι συνέπειες των πράξεών του ακολουθούν τον ήρωα και το τελικό συμπέρασμα είναι άκρως διδακτικό.

Η έρημος και η ζούγκλα
Παναγιώτης Ράμμης
ΑΩ Εκδόσεις
115 σελ.
Τιμή € 9,58

Twitter