Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα και άψογα δομημένη ιστορία, η οποία απλώνεται αρχικά σε δυο μυθιστορηματικούς άξονες με αρκετές αναφορές στο παρελθόν, που φωτίζουν την ψυχοσύνθεση των ηρώων. Ο πρώτος άξονας έχει σαν κεντρικό πρόσωπο τον Ιάκωβο Ιακωβίδη, γιο Ελληνίδας μετανάστριας, διάσημο εκτιμητή έργων τέχνης, τον οποίο συναντάμε σε ένα επαγγελματικό του ταξίδι στη Στουτγκάρδη, συγκεκριμένα σε κάποιο ίδρυμα τέχνης. Μοναχικός τύπος, αφοσιωμένος στη δουλειά του αλλά και στη γυναίκα που τον γέννησε και τον ανέθρεψε, έχει απόλυτη συνείδηση της καταγωγής του και των καταστάσεων που οι Έλληνες μετανάστες έζησαν στη Γερμανία. Ο Τζέικομπ δεν ανοίγεται στους ανθρώπους και ιδίως στις γυναίκες, αφού ως τη στιγμή αυτή δεν έχει ζήσει μια ουσιαστική ερωτική ιστορία παρά μόνο εφήμερες, επηρεασμένος και ιδιαίτερα πληγωμένος από την εγκατάλειψή του από τον πατέρα του.

Παράλληλα με την ιστορία του Τζέικομπ ο αναγνώστης παρακολουθεί μια άλλη, που διαδραματίζεται την ίδια χρονική στιγμή στη Θεσσαλονίκη και αφορά κυρίως μια νεαρά αρχαιολόγο, τη Μαρκέλα, που ειδικεύεται στη μεταμοντέρνα ζωγραφική. Κι εκείνη τη συναντάμε να εργάζεται σε ένα ίδρυμα τέχνης, ένα μουσείο. Ένα άλλο κοινό στοιχείο της Μαρκέλας με τον Τζέικομπ είναι η έλλειψη των γονιών, αφού κι εκείνη είναι ορφανή από τους δυο της γονείς.

Δυο χώρες λοιπόν, η Ελλάδα και η Γερμανία, που συνδέονται από την ανάγκη της μετανάστευσης. Δυο εξίσου πανέμορφες πόλεις, η Στουτγκάρδη και η Θεσσαλονίκη, και δυο παρόμοια ιδρύματα τέχνης είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο η Έλενα Αρτζανίδου ρίχνει τους κεντρικούς ήρωές της. Διαφορετικοί άνθρωποι αλλά με πολλά κοινά στοιχεία, που επιπλέον τους ενώνει μια κοινή αγάπη, η τέχνη, και ειδικότερα η σπουδή τους πάνω στη ζωγραφική. Η συγγραφέας επιλέγοντας τον συγκεκριμένο συνδετικό κρίκο εξασφαλίζει μαγική, συναρπαστική και ενδιαφέρουσα ατμόσφαιρα στο μυθιστόρημά της και παράλληλα τη δυνατότητα αναφοράς και ανάδειξης πτυχών του εμπρεσιονισμού, δίνοντας στον αναγνώστη πληροφορίες για τους εκπροσώπους του και το έργο τους και ερεθίσματα για περαιτέρω αναζήτηση. Αφορμή για να συγκλίνουν οι δυο μυθιστορηματικοί άξονες γίνεται ο Μονέ – συγκεκριμένα, δυο χαμένοι πίνακές του. Ο πληγωμένος άγγελος που αποτυπώνεται στους πίνακες δένει σημειολογικά με την ψυχική κατάσταση πολλών από τους ήρωες της ιστορίας, αλλά κυρίως με αυτή του Τζέικομπ και της Μαρκέλας.

Από το σημείο ετούτο οι ανατροπές, οι εντάσεις και το μυστήριο της ιστορίας δίνουν στο μυθιστόρημα μια αστυνομική χροιά, κάνοντάς το ιδιαίτερα ενδιαφέρον και αναγκάζοντας τον αναγνώστη να αγωνιά για την κατάληξή του, ενώ κάτω από όλα αυτά η συγγραφέας κρύβει μια ανθρώπινη και συναισθηματική ιστορία με τα θετικά και τα αρνητικά της στοιχεία. Όπως και στην πραγματική ζωή, έτσι και στο παρόν μυθιστόρημα υπάρχουν σκιές πίσω από όλους τους ήρωες, οι οποίοι αποδεικνύονται πιόνια και κινούνται κάτω από τη δύναμη της μοίρας, αυτής που ορίζει συναντήσεις, παίρνει αποφάσεις, της αρκεί μια μόνο στιγμή για να αλλάξει πορείες και πεποιθήσεις. Ποτέ δεν είναι όλα μαύρα ή όλα άσπρα. Πουθενά δεν υπάρχουν μόνο καλές ή μόνο κακές προθέσεις. Όλα δρομολογούνται από δυνάμεις τις οποίες ο άνθρωπος δεν ελέγχει και ανάγκες που δεν έχει συνειδητοποιήσει, που καταπιέζει ή δεν θέλει να αποδεχτεί.

Οι αναδρομές στο παρελθόν και η χρήση της προοικονομίας, που έχουν από την αρχή έντεχνα μπει στην ιστορία, προσανατολίζουν τον αναγνώστη για τον ιδεολογικό άξονα που δεν έχει σχέση με την τέχνη της ζωγραφικής ή το μυστήριο, αλλά με θέματα που αναφέρονται στις σχέσεις τόσο μεταξύ των δυο φύλων, όσο και αυτές μεταξύ γονέων και παιδιών, τις αδυναμίες, τον εγωισμό, και γενικότερα όλα όσα χαρακτηρίζουν την επικοινωνία των ανθρώπων.

Πόσο μπορεί να επηρεάσει η έλλειψη της πατρικής φιγούρας ένα παιδί; Η δύναμη της πατρικής αγάπης μήπως υπάρχει κρυμμένη ακόμα και σε άτομα που την έχουν απαρνηθεί; Κι από την άλλη μεριά, πόσα μπορεί να διαθέσει ένας άνθρωπος προκειμένου να εκδικηθεί κάποιον που τον έβλαψε ή, έστω, να αποκαταστήσει την αλήθεια; Στα ερωτήματα αυτά η Έλενα Αρτζανίδου δεν απαντά ευθέως, αλλά οδηγεί έντεχνα τον αναγνώστη σε προβληματισμούς και δικά του συμπεράσματα. Η ιστορία διακλαδίζεται, απλώνεται και πάλι συγκλίνει με μαεστρία, ακουμπώντας άλλες υποθέσεις που έχουν σχέση με άλλους ήρωες, δίνοντας έτσι μια επιπλέον διάσταση στον μύθο.

Πέρα λοιπόν από τη δυνατή πλοκή και τις ανατροπές, πέρα από την παρουσίαση μιας γκάμας διαφορετικών χαρακτήρων που κινούνται δίπλα στους βασικούς ήρωες και συνθέτουν μια πραγματικότητα όμοια με την αληθινή, η συγγραφέας δίνει στον αναγνώστη τη δυνατότητα να μπει στο βάθος της ανθρώπινης ψυχής, εξετάζοντας μια σειρά διαφορετικών συμπεριφορών και στάσεων και αυτή, στην ουσία, είναι και η αξία αυτού του εγχειρήματος.

Η ενασχόληση της συγγραφέως με την παιδική λογοτεχνία είναι προφανώς η αιτία για την καθαρή και ουσιαστική γλώσσα, την απαλλαγμένη από λογοτεχνικές φιοριτούρες και υπερβολές, την οποία συναντάμε στο κείμενο. Οι περιγραφές είναι απόλυτα ξεκάθαρες, τα πραγματολογικά στοιχεία, δοσμένα με μέτρο και άψογα δεμένα μέσα στον μύθο, τονίζουν την υπεύθυνη ενασχόληση της Έλενας Αρτζανίδου με τη δουλειά της. Το τέλος της ιστορίας αισιόδοξο, χωρίς ωστόσο να περιέχει το «ζήσαμε εμείς καλά κι αυτοί καλύτερα». Όπως και στην πραγματική ζωή, οι πικρές στιγμές εναλλάσσονται με τις χαρούμενες και τυχαίνει κάποτε η ευτυχία να στηριχτεί πάνω στη θυσία άλλων.

Σιωπηλές σκιές
Έλενα Αρτζανίδου
Βιβλιόφωνο
335 σελ.
Τιμή € 15,00

Twitter