Σώτη Τριανταφύλλου: «Άκου το λιοντάρι»

Αφήνοντας στην άκρη ιστορίες που διαδραματίζονται σε άλλες χώρες, όπως Το σικελικό ειδύλλιο, που τοποθετείται στη Σικελία σε άλλες εποχές, η Σώτη Τριανταφύλλου μάς προσφέρει ένα μυθιστόρημα που αφορά την Ελλάδα και τους Έλληνες. Το Άκου το λιοντάρι εκτυλίσσεται στη σύγχρονη Αθήνα, του 2023 και του 2017, ενώ οι ήρωες κι οι ηρωίδες του εμφανίζονται να δρουν στις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Όπως διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο, η ιστορία της οικογένειας Λεοντάρη μοιάζει μ’ εκείνην της γειτονιάς τους, της Φωκίωνος Νέγρη στην Κυψέλη, που τότε ήταν γνωστή με το όνομα Βία Βένετο. Όλα αρχίζουν τον Φεβρουάριο του 2023, όταν εμφανίζεται στην τηλεόραση η συγγραφέας Έρση Μυλωνά, ερωμένη του Χρήστου Λιονταρή –έχει πεθάνει–, για να μιλήσει για το μυθιστόρημά της Άκου την αρκούδα. Τα πρόσωπα σε αυτό είναι αληθινά, είναι η ιστορία των Λεοντάρηδων.

Μετά τον επεξηγηματικό πρόλογο αρχίζει, το 2017, η ιστορία με πρώτα πρόσωπα τον Σαράντη Λεοντάρη, τη γυναίκα του τη Μάντυ και τον αδελφό του τον Ηλία, ο οποίος χτύπησε σοβαρά, οδηγώντας το μηχανάκι του στην παραλιακή λεωφόρο και τον πήγαν στο νοσοκομείο, καθώς και τη γυναίκα του τη Μυρτώ. Όλοι αυτοί, συν την Καρολίνα, αδελφή της συζύγου του Χρήστου, μαζί με τα παιδιά και τους συγγενείς τους θυμούνται, συζητούν, σχολιάζουν, αστειεύονται, ενώ ως αφηγήτρια η Σώτη Τριανταφύλλου αναφέρει τις πράξεις και τις συμπεριφορές τους. Αγαπούν, μισούν, ερωτεύονται, τσακώνονται, χειροδικούν, απιστούν, κάνουν παιδιά, τα μεγαλώνουν, τα σπουδάζουν. Ταυτόχρονα, μιλάει για την εξέλιξη της ζωής των ηρώων, μα και της Ελλάδας, της Αθήνας και της Φωκίωνος Νέγρη, για συμπεριφορές, ήθη και έθιμα, παλιά και σύγχρονα, μερικά από τα οποία είναι αστεία, όπως ήταν η συνήθεια πολλών κοριτσιών που έβαζαν κουφέτα κάτω από το μαξιλάρι τους για να δουν σε όνειρο ποιον θα παντρευτούν.

Ο προσεκτικός αναγνώστης, ο οποίος απολαμβάνει την ποιότητα του κειμένου και το απαλό χιούμορ της –που ενίοτε μετεξελίσσεται σε μαύρο–, μπορεί να διακρίνει ένα είδος νοσταλγίας στην αφήγησή της.

Από την αρχή ο αναγνώστης διαπιστώνει πως στο βιβλίο υπάρχουν μερικά βασικά θέματα καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος, τα οποία θίγει η αφηγήτρια. Πρόκειται για τον κινηματογράφο, τις ταινίες και τους ηθοποιούς (πρώτες αναφορές στον Πόλεμο των άστρων και τη Μέρυ Πόππινς), για τη μουσική, τα τραγούδια και τους ερμηνευτές (πρώτες αναφορές στον Έλβις Πρίσλεϊ και στους U2), για τα βιβλία και τους συγγραφείς (πρώτες αναφορές στην Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων και στους Δρόμους της πείνας του Ζόρζε Αμάντο). Ακολουθούν οι επισημάνσεις της για ποικίλα θέματα και ζητήματα που έχουν αστείο ή περιπαιχτικό χαρακτήρα. Ας δούμε τις πρώτες: «Όλες τις μέρες έχει λιακάδα. Γι’ αυτό στην Ελλάδα είμαστε αποβλακωμένοι».

Βεβαίως, υπάρχουν κι άλλα θέματα για τα οποία διαβάζουμε. Ένα είναι το σεξ, που η συγγραφέας το προσεγγίζει με ελαφρότητα, για παράδειγμα μιλάει για τη σχέση ενός Σύριου γιατρού, του Ομάρ, με μια νοσοκόμα, που συναντώνται σε μια αποθήκη, ενώ στην ιματιοθήκη «θα ήταν πιο άνετα». Θίγει, επίσης, και την πολιτική, κάπως χαλαρά, χωρίς να παίρνει θέση. Απλώς, ένας ήρωας, ο Αλέκος αναφέρει τι συμβαίνει στον κόσμο: «Πρόεδρος στην Αμερική είναι ο Τραμπ, η Ευρωπαϊκή Ένωση διαλύεται –στα τσακίδια!–, ο φασισμός ξανάρχεται, η παγκόσμια οικονομία πάει κατά διαόλου, στη Συρία πέφτουν σαν τις μύγες από τα χημικά –ένα ακόμα Βιετνάμ– κι η ακροδεξιά σηκώνει κεφάλι».

so triantafillou23 Ασφαλώς, οι ήρωες και οι ηρωίδες του Άκου το λιοντάρι είναι επινοημένοι, αλλά πιθανότατα κάποιους από αυτούς τους έχει συναντήσει η Σώτη Τριανταφύλλου στη διάρκεια του βίου της, τους έχει γνωρίσει, γι’ αυτό και τους περιγράφει τόσο καλά. Επίσης, γνωρίζει άριστα τους χώρους, όπου κινούνται, ειδικά τη Φωκίωνος Νέγρη και τις γειτονιές γύρω από την οδό Πατησίων. Μάλιστα, κάνει και ορισμένες παρατηρήσεις που συνδέονται με τις αλλαγές που έχουν συμβεί στην πάροδο του χρόνου, π.χ. «Το Πεδίο του Άρεως έχει γίνει ουρητήριο και λημέρι συμμοριών». Στην ουσία, μεταφέρει στο χαρτί τις αναμνήσεις της και γι’ αυτό ο προσεκτικός αναγνώστης, ο οποίος απολαμβάνει την ποιότητα του κειμένου και το απαλό χιούμορ της –που ενίοτε μετεξελίσσεται σε μαύρο–, μπορεί να διακρίνει ένα είδος νοσταλγίας στην αφήγησή της. Μπορούμε, τέλος, να πούμε πως το μυθιστόρημα, εκτός από το πορτρέτο μιας αθηναϊκής οικογένειας, είναι και ένα είδος αξιολόγησης του γάμου, μάλλον αρνητική, καθώς η συγγραφέας εντοπίζει τις αδυναμίες του θεσμού και τα ποικίλα προβλήματα που ανακύπτουν σε αυτόν.