Γιάννης Παπαγιάννης: «Γλυκά δεκάξι»

Αν και εμφανίστηκε στα γράμματα στα τέλη της δεκαετίας του ’80, ο Γιάννης Παπαγιάννης έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό μόλις το 2018 με το μυθιστόρημά του Ο άνδρας που γεννήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Το απολαυστικό αυτό βιβλίο, που διηγείται την περιπετειώδη και διασκεδαστική συνάμα ιστορία ενός φουκαρά ο οποίος συνυπήρξε με τον εθνάρχη, απέσπασε εξαιρετικές κριτικές, ενώ ήταν υποψήφιο τόσο για το βραβείο του περιοδικού Αναγνώστης όσο και για το κρατικό βραβείο – πράγμα σπάνιο για έναν συγγραφέα που δεν «εκδίδεται» σε κάποιον από τους 5-6 «μεγάλους» εκδοτικούς οίκους της χώρας.

Η λογική έλεγε πως ο Ικαριώτης συγγραφέας θα συνέχιζε στο ίδιο μοτίβο. Πως τον Ελευθέριο Βενιζέλο θα διαδεχόταν κάποια άλλη σημαντική ιστορική προσωπικότητα. Ο Περικλής; Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος; Ο Δημήτρης Πλαπούτας; Αδιάφορο ποιος. Το ζήτημα είναι πως στην Ελλάδα το ιστορικό μυθιστόρημα πουλάει σαν ζεστό ψωμί και, αν πιάσεις την καλή, δεν την αφήνεις με τίποτα.

Ο Παπαγιάννης όμως δεν ακολούθησε την πεπατημένη. Αναμενόμενο, βέβαια. Όσοι είχαν την τύχη να διαβάσουν τα υπόλοιπα μυθιστορήματά του, γνωρίζουν πως αρέσκεται να επιλέγει κάθε φορά και παντελώς διαφορετικό θέμα. Κανένα βιβλίο του δε μοιάζει ούτε με το προηγούμενο ούτε με το επόμενο.

Ο λόγος ρέει, η αφήγηση είναι γεμάτη χιούμορ και τρυφερότητα, καθώς και μια μικρή νοσταλγία.

Κάτι τέτοιο συνέβη και με το μυθιστόρημα Γλυκά δεκάξι, το οποίο κυκλοφόρησε φέτος από τις Εκδόσεις Διάπλαση. Πρόκειται για την ιστορία μιας δεκαεξάχρονης και άβγαλτης (με όλη τη σημασία της λέξης) κοπέλας, που αποφασίζει παρέα με έναν αινιγματικό συμμαθητή της να σπάσει το άβατο του Αγίου Όρους για να φέρει πίσω τον μεγάλο της αδερφό –τον πάλαι ποτέ παραβατικό και sui generis Τζακ–, ο οποίος κατέφυγε εκεί ύστερα από μια σφοδρή ερωτική απογοήτευση. Ουσιαστικά έχουμε να κάνουμε με τη μεταφορά στο χαρτί μιας ταινίας δρόμου. Με ένα ταξίδι δυο ουσιαστικά μικρών παιδιών, που διασχίζουν όλη την Ελλάδα με ένα «δανεικό» αμάξι για να καταλήξουν στο αλλόκοτο θρησκευτικό κρατίδιο, όπου δεν επιτρέπονται γυναίκες. Όλα αυτά με σαφείς αναφορές στο αριστούργημα της αμερικανικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα Ο φύλακας στη σίκαλη του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ, αλλά και υπό τον τίτλο της –κλασικής πλέον– ταινίας του Κεν Λόουτς, ίσως και με ένα κλείσιμο ματιού στην Πάπισσα Ιωάννα του Εμμανουήλ Ροΐδη.

Το Γλυκά δεκάξι είναι γραμμένο σε μια συνειδητά απλοϊκή, γοητευτική, εφηβική γλώσσα που εκφράζει απόλυτα την κατάσταση όπου βρίσκεται η ηρωίδα, αλλά και ο συνοδοιπόρος της. Ο λόγος ρέει, η αφήγηση είναι γεμάτη χιούμορ και τρυφερότητα, καθώς και μια μικρή νοσταλγία, μια και η πλοκή είναι τοποθετημένη στο ξεκίνημα της δεκαετίας του ’90, σε μια εποχή που δεν υπήρχαν κινητά, η ιδιωτική τηλεόραση έκανε τα πρώτα της βήματα και δέσποζε ο (πρώτος) πόλεμος στο Ιράκ.

«Ήταν η πιο παράξενη και όμορφη εκδρομή της ζωής μου», μας λέει η ίδια η ηρωίδα στις τελευταίες αράδες του μυθιστορήματος. Αυτό ακριβώς είναι το Γλυκά δεκάξι. Ένα παράξενο και όμορφο ταξίδι. Απόσπασμα:

Όταν, καμιά φορά, προσπαθώ να φέρω ξανά στη μνήμη την αρχή των τρομερών πραγμάτων, αν και πιστεύω ότι τα γεγονότα δεν έχουν σειρά, απλώς συμβαίνουν κι εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να τα αριθμήσουμε για να υπάρξουν, θυμάμαι εκείνο το ηλιόλουστο μεσημέρι των γενεθλίων μου και το παράξενο τηλεφώνημα που δέχτηκα.

Είχα μόλις γυρίσει από το σχολείο, όταν χτύπησε το τηλέφωνο. Ο πατέρας ήταν στη δουλειά. Ο Τζακ έλειπε. Ήταν ίσως στην οικοδομή ή σε καφετέρια. Η μητέρα είχε βγει, μάλλον για να μου αγοράσει τούρτα, έκπληξη που επαναλαμβανόταν κάθε χρόνο, όλα τα χρόνια που θυμάμαι τον εαυτό μου. Ήμουν αρκετά μικρή ώστε το γεγονός ότι πρόσθετα έναν ακόμη χρόνο στην ηλικία μου να αντιμετωπίζεται χαρμόσυνα. Σήκωσα εγώ το ακουστικό…