Γρηγόρης Τεχλεμετζής: «Μυθολογήματα»

Συνεχίζοντας την ανατρεπτική ματιά του στην αρχαιότητα, μετά το μυθιστόρημα Ο Αρχίλοχός του (Γαβριηλίδης, 2016), ο Γρηγόρης Τεχλεμετζής επανέρχεται με το καλαίσθητο βιβλίο Μυθολογήματα και έντεκα πλην ένα μικρά πεζά. Όπως λέει και ο τίτλος του, το βιβλίο περιλαμβάνει ένα εισαγωγικό αφήγημα, έξι μύθους και δέκα μικρά πεζά. Ο τίτλος υποδεικνύει και την πρόθεση του δημιουργού να πειραματιστεί με τη μυθική αφήγηση. Μόνο που στην πορεία της ανάγνωσης διαπιστώνουμε πως το μυθικό υλικό αποτελεί μόνο τη μαγιά για να χτίσει ο συγγραφέας τους δικούς του προσωπικούς μύθους.

Στο πρώτο, το εισαγωγικό αφήγημα, ο συγγραφέας αναδεικνύει την αγάπη του στις λέξεις και τη σημασία τους στη ζωή του, αφού, «παίζοντας» μαζί τους, μπορεί να πλάσει τη ζωή από την αρχή και να ζωντανέψει τον κόσμο, χαρίζοντάς του ένα νέο νόημα.

Ξαναζωντανεύοντας, λοιπόν, με τις λέξεις του παλιούς αρχαίους μύθους και «λοξοδρομώντας σε κάτι διαφορετικό», ο Τεχλεμετζής εμπλουτίζει το περιεχόμενό τους, διεισδύει στην ουσία τους και αντιμετωπίζει τους ήρωες με σύγχρονη ματιά, ως ανθρώπους του σήμερα με επιθυμίες, όνειρα και πόθους. Συμπληρώνει μάλιστα τις ρωγμές των μύθων με πλούσια φαντασία και με βλέμμα ανατρεπτικό. Διαβάζοντας τους έξι μύθους ο αναγνώστης αναρωτιέται: Μήπως τα πράγματα δεν είναι έτσι ακριβώς όπως φαίνονται; Μήπως πίσω από τις λέξεις κρύβονται πάντοτε πολύ περισσότερα πράγματα κι ανείπωτα συναισθήματα ή η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική; Όπως λ.χ. στο αφήγημα «Η απελευθέρωση του Σίσυφου», η τιμωρία του Τιτάνα δεν ήταν τόσο σκληρή και αιώνια όσο νομίζουμε, αφού στον Άδη μπορούσε έξι μήνες να βλέπει την ωραία Περσεφόνη να του αφηγείται τις ομορφιές του Πάνω Κόσμου και να μοιράζεται παρήγορα μαζί της τις δικές του μνήμες; Μήπως τελικά ο έρωτας βρίσκει λύσεις σε όσα φαίνονται ανεπανόρθωτα και οδυνηρά ή, ακόμα, όταν ξεχνάμε το παρελθόν και τις ευθύνες μας, όπως ο «Λήθιος ο κυνικός», η Μνήμη εξακολουθεί να μας κυνηγάει;

Με την πλούσια φαντασία που διαθέτει ένας έμπειρος και γλαφυρός τεχνίτης του λόγου, μπορούμε να διαπιστώσουμε πως ο ψυχισμός του ανθρώπου δεν αλλάζει μέσα στους αιώνες.

Στη συλλογή, βέβαια, δεν υπάρχουν μόνο μυθικά πρόσωπα, αλλά και ιστορικά, όπως η περιβόητη γυναίκα του Σωκράτη, η Ξανθίππη, η οποία παίρνει σάρκα και οστά και υποδύεται μια ιδιόρρυθμη και ιδιότροπη σύζυγο, που μονολογεί και εκφράζει τις διαφωνίες της με τον τρόπο ζωής του αχαΐρευτου και αργόσχολου άντρα της, που περιφερόταν άσκοπα γι’ αυτή στην Αγορά, για να διαπιστώσει όμως, στο τέλος, πως δεν είχε δίκιο. Πολύ ενδιαφέρον και συγκινητικό είναι το αφήγημα για τον Λαέρτη («Ο ανικανοποίητος πόθος του Λαέρτη») και τον ανικανοποίητο έρωτά του προς την όμορφη σκλάβα, την Ευρύκλεια, την καταπίεση του πόθου του γι’ αυτή λόγω της Αντίκλειας και τον πόνο που του προκαλούσε η οδυνηρή κατάπνιξη των αισθημάτων του μέχρι το τέλος της ζωής του. Το μυθολόγημα θέτει πολλά ερωτήματα σχετικά με τις επιλογές των ανθρώπων και τον διχασμό που τους προκαλεί η σύγκρουση μεταξύ επιθυμίας και ηθικότητας. Ένα άλλο αφήγημα επικεντρώνεται στην Ιστορία και στη μάχη των Θερμοπυλών, η οποία περιγράφεται από την οπτική γωνία όχι των Λακεδαιμονίων αλλά ενός Θεσπιέως.

Στο υπόλοιπο της συλλογής του ο Τεχλεμετζής δοκιμάζεται στη μικρή φόρμα, τύπου μπονζάι, με δέκα (έντεκα πλην ενός) αφηγήματα: μικρά ενσταντανέ, αποτυπώσεις σκηνών της καθημερινότητας, που κρύβουν μεγάλες αλήθειες για τις μικρές αγάπες μας, για τους έρωτες που σβήνουν, για όσα φαντασιωνόμαστε αλλά και για όσα μας ενοχλούν, για τις φοβίες μας, για τη σκληρή μοίρα που μας περιμένει, για τις απογοητεύσεις μας και για τις αντιστάσεις μας.

gri texlemetzis22 Με γραφή πρωτότυπη και δυναμική και με λόγο μεταφορικό, ο Τεχλεμετζής στήνει τις μικροϊστορίες του αντιστικτικά με τα μυθολογήματά του και πετυχαίνει να δείξει πως η απόσταση μεταξύ τους δεν είναι στην πραγματικότητα τόσο μεγάλη. Με την πλούσια φαντασία που διαθέτει ένας έμπειρος και γλαφυρός τεχνίτης του λόγου, μπορούμε να διαπιστώσουμε πως ο ψυχισμός του ανθρώπου δεν αλλάζει μέσα στους αιώνες. Είτε άνθρωποι του μύθου είτε άνθρωποι της δικής μας εποχής, όλοι πονούν, χαίρονται, λυπούνται, ερωτεύονται, συγκρούονται, απογοητεύονται με τον ίδιο τρόπο. Και όλοι ανεξαιρέτως ζούμε τον δικό μας μύθο, ο οποίος μπορεί να διαβάζεται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους.