Είναι πολύ ενδιαφέρον, διακόσια χρόνια μετά την Επανάσταση του 1821, να δει κανείς πώς αντιλαμβάνονται την εποχή εκείνη οι σύγχρονοι συγγραφείς μέσα από τα διηγήματά τους στο συλλογικό έργο 33 ιστορίες για το 1821, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Gema, σε επιμέλεια του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη. Και είναι ενδιαφέρον, γιατί πέρα απ’ όλα τα άλλα οι σύγχρονοι συγγραφείς διαθέτουν τη μνήμη και το βάρος διακοσίων χρόνων μετά την ένδοξη και ενθουσιώδη Επανάσταση.

Με χαρά διαπίστωσα πως το 1821 δεν αποτελεί για τους σύγχρονους συγγραφείς ένα μακρινό, ξένο γεγονός. Δεν είναι αποστασιοποιημένοι οι σύγχρονοι συγγραφείς από τη ρίζα ούτε αδιάφοροι, παρά αποτελεί κοινή πεποίθηση –όπως διαφαίνεται μέσα από τα διηγήματά τους– πως πρόκειται για τη γενεσιουργό ιστορική πράξη του νεοελληνικού κράτους, το οποίο ως γεγονός με την τεράστια δυναμική του και με όλες του τις εκφάνσεις δεν άλλαξε ριζικά μόνο την εποχή του, αλλά συνεχίζει να επηρεάζει και να προσδιορίζει ακόμη και το σήμερα. Και με τα καλά του και με τα κακά του.

Η λογοτεχνία δεν είναι απαραίτητα ιστορία, γι’ αυτό οι συγγραφείς του συγκεκριμένου βιβλίου δεν ασχολούνται μόνο με τις ηρωικές μορφές (υπάρχουν βέβαια και διηγήματα που πραγματεύονται την ανδρεία αναγνωρισμένων και μη ηρώων) αλλά και με μορφές και γεγονότα που δεν στέκονται στις πρώτες θέσεις της επίσημης ιστορίας. Με ήρωες και γεγονότα παραγνωρισμένα, αλλά και απλούς ανθρώπους της εποχής, που περνά από πάνω τους η θύελλα της μεγάλης ιστορίας σαρώνοντας τα πάντα. Έρωτες, σχέσεις, περιουσίες, γαλήνη, προγράμματα. Στα ερωτικά διηγήματα –και είναι αρκετά– υπάρχουν και έρωτες μεταξύ Ελλήνων και Οθωμανίδων, αλλά (δεν ξέρω αν σημαίνει κάτι αυτό ή είναι τυχαίο) λείπει ο έρωτας μεταξύ Ελληνίδας και Οθωμανού. Στα ελάχιστα δείγματα όπου διαφαίνεται άλλη σχέση μεταξύ Ελληνίδας και Οθωμανού, δεν πρόκειται για έρωτα αλλά για βίαιη προσαγωγή της Ελληνίδας στο σπίτι ή το παλάτι Οθωμανού αξιωματούχου, για να χρησιμοποιηθεί μαζί με άλλες ως σκεύος ηδονής. Όπως και να ’χει, όμως, οι περισσότεροι έρωτες συντρίβονται από την ανηλεή ιστορία, αφού ο ένας από τους δύο εραστές ή σκοτώνεται ή πεθαίνει.

Κοντολογίς, οι σύγχρονοι συγγραφείς που συμμετέχουν σε τούτο το βιβλίο αποδείχτηκαν καθ’ όλα άξιοι να σηκώσουν το βάρος του εγχειρήματος.

Υπάρχουν και διηγήματα με δοκιμιακό λόγο, που στέκονται με ευαισθησία απέναντι στις τραγικές μεγάλες πράξεις της ιστορίας, όπως η σφαγή της Τριπολιτσάς, χωρίς να παραλείπονται και διηγήματα με αναφορά στα ίδια τραγικά γεγονότα από την άλλη πλευρά, όπως είναι η σφαγή της Χίου. Σε ορισμένα τονίζεται το πάνδημο της ελληνικής Επανάστασης, που ένωσε τελικά ακόμη και τους Βορειοηπειρώτες με τους Κρητικούς. Άλλοι συγγραφείς πλησιάζουν έμμεσα το 1821 μέσα από εορτές της 25ης Μαρτίου, συνδέοντας τη σύγχρονη εποχή με εκείνη, προκαλώντας συνάμα νοσταλγία στον αναγνώστη για τα παιδικά του χρόνια. Υπάρχει διήγημα που φανερώνει την αδιάφορη και ίσως περιφρονητική ματιά των Άγγλων που βρίσκονται στην Αθήνα απέναντι στην Επανάσταση, όταν εκείνη ξεσπά και δεν είναι ορατή ακόμη η τεράστια δυναμική της. Σε άλλο διήγημα μεταφερόμαστε στην ημέρα έλευσης του Καποδίστρια, που αποτελεί τη μεγάλη ελπίδα των Ελλήνων, οι οποίοι έχουν κονιορτοποιηθεί έπειτα από επτά χρόνια πολέμου απέναντι σε μια ολόκληρη αυτοκρατορία. Μεγάλες και μικρές στιγμές του 1821, όλες μαζί μέσα σε ένα βιβλίο. Θα παρακολουθήσουμε ακόμη την τύχη του χαμένου από την ιστορία (από ένα σημείο κι έπειτα) Σουλιώτη οπλαρχηγού Χρήστου Φωτομάρα, θα δούμε όμως και τον Καραϊσκάκη να παρακολουθεί θέατρο σκιών και Καραγκιόζη μαζί με τους άντρες του, σε ένα διάλειμμα του πολέμου και των μαχών στον Πειραιά, ενώ πολιορκεί τον πολιορκητή της Ακρόπολης, Κιουταχή. Δε θα μείνουν έξω από το βιβλίο ούτε ο Διάκος, ούτε ο Κολοκοτρώνης, ούτε ο Νικηταράς, ούτε ο Βύρωνας, ούτε ο Υδραίος Οικονόμου, ο οποίος με τη δράση του τονίζει την κοινωνική πτυχή της Επανάστασης, ενώ υπάρχουν συγγραφείς που φανερώνουν άγνωστες και τραγικές θυσίες που έχουν μείνει στη σκιά της επίσημης ιστορίας.

Κοντολογίς, οι σύγχρονοι συγγραφείς που συμμετέχουν σε τούτο το βιβλίο αποδείχτηκαν καθ’ όλα άξιοι να σηκώσουν το βάρος του εγχειρήματος. Πιστεύω πως όταν ο αναγνώστης αφήσει το βιβλίο θα είναι ικανοποιημένος, διότι η σύζευξη λογοτεχνίας και ιστορίας είναι πέρα για πέρα επιτυχής. Το βιβλίο 33 ιστορίες για το 1821, λοιπόν, είναι ένα παζλ διαφορετικών συγγραφικών ιδιοσυγκρασιών, που όμως στο τέλος αποκαλύπτουν ένα πολύ ενδιαφέρον μωσαϊκό, που αισθητικά και ιστορικά πλουτίζει τον αναγνώστη – και εκεί έγκειται ακριβώς η αξία αυτής της συλλογικής προσπάθειας.

Στο βιβλίο συμμετέχουν οι (αλφαβητικά): Έρικα Αθανασίου, Δημήτρης Βαρβαρήγος, Παναγιώτης Γούτας, Γεράσιμος Δενδρινός, Χρήστος Δεσύλλας, Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής, Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Κατερίνα Καριζώνη, Νίκος Κατσαλίδας, Δημήτρης Κωστόπουλος, Τηλέμαχος Κώτσιας, Ανδρέας Μήτσου, Γιάννης Δ. Μπάρτζης, Βαγγέλης Μπέκας, Γιώργος Μπλάνας, Κωνσταντίνος Μπούρας, Κατερίνα Παναγιωτοπούλου, Γιώργος Παπαδάκης, Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη, Γιάννης Πατσώνης, Μίτση Πικραμένου, Γιώργος Πύργαρης, Δήμητρα Πυργελή, Γιάννης Ράγκος, Λιάνα Σακελλίου, Λεύκη Σαραντινού, Ντίνος Σιώτης, Μαρία Σκιαδαρέση, Κώστας Στοφόρος, Ευαγγελία Τότσκα, Φίλιππος Φιλίππου, Άγγελος Χαριάτης και Χρήστος Χαρτοματσίδης.

33 ιστορίες για το 1821
Συλλογικό έργο
Επιμέλεια – Πρόλογος: Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης
Εκδόσεις Gema
348 σελ.
ISBN 978-960-6893-53-7
Τιμή €12,00

Twitter