Χρύσα Σπυροπούλου: «Έγκλημα στον Γαλατά και άλλες μαύρες ιστορίες»

Μελετώντας αστυνομικά μυθιστορήματα ή διηγήματα, διαπιστώνουμε συχνά ότι οι συγγραφείς τους εστιάζουν επίμονα στην πλοκή, στο story, χωρίς να επεξεργάζονται τον λόγο, καθώς του στερούν τα συστατικά εκείνα που τα εντάσσουν στο λογοτεχνικό είδος. Η Χρύσα Σπυροπούλου, ωστόσο, γράφει χωρίς να αδικεί ούτε την πλοκή του έργου της ούτε την έκφραση. Και ασφαλώς, αυτή η αρμονική ώσμωση προσφέρει στον αναγνώστη των βιβλίων της την αισθητική απόλαυση.

Η πρόσφατα εκδοθείσα συλλογή διηγημάτων με τον τίτλο Έγκλημα στον Γαλατά και άλλες μαύρες ιστορίες περιλαμβάνει δέκα διηγήματα που δεν αφήνουν τον αναγνώστη σε ησυχία, τον κρατούν σε ένταση από την πρώτη έως την τελευταία σελίδα. Ξεκινάει κανείς την ανάγνωση με τη «Θανάσιμη παγίδα στη Λέρο» και φτάνει απνευστί στο «Ήταν μόνο ένα στοίχημα ή ούτε γάτα ούτε ζημιά», μια ιστορία, στην οποία η ειρωνεία για τις ανθρώπινες σχέσεις έχει τον πρώτο λόγο. Και παρότι είναι ανεξάρτητες αφηγήσεις, ελάχιστα συνδεδεμένες μέσω ηρώων που επανέρχονται, δεν θέλεις να διακόψεις τη μελέτη τους, γιατί η μία αφήγηση σε κάνει να προσδοκάς την επόμενη, σου εξάπτει την περιέργεια, ζητάς να βρεθείς σε καινούριες περιπέτειες, να γνωρίσεις διαφορετικά απρόοπτα και ανατροπές.

Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι τον γοητεύει περισσότερο η πλοκή των αστυνομικών έργων, γιατί σ’ αυτά απαιτείται η κάθαρση και οι υποθέσεις είναι ποικίλες, όπως είναι και οι διαφορετικοί ανθρώπινοι τύποι. Για τη συγγραφέα, όμως; Δεν είναι δυσκολότερη η πάλη με τόσους ήρωες, τόσες υποθέσεις, τόσες λύσεις;

Η Χρύσα Σπυροπούλου κατορθώνει να δώσει στο κάθε διήγημα μια ξεχωριστή σκευή, μια διαφορετική νόρμα, καθώς οι ήρωες δεν επαναλαμβάνονται, δεν μοιάζουν μεταξύ τους, ανήκουν απλώς, όπως σε κάθε λογοτεχνικό έργο ή και στη ζωή, στους καλούς ή τους κακούς, αυτό το δίπολο που υπάρχει πάντα, στην τέχνη και την πραγματικότητα. Η εκδίκηση, η απληστία, η ματαιοδοξία, ο ναρκισσισμός είναι μερικά από τα κίνητρα των ακραίων πράξεων των ηρώων της, οι οποίοι άλλοτε καταφέρνουν να ξεφύγουν άλλοτε όχι από τον νόμο.

Η Χρύσα Σπυροπούλου, ωστόσο, γράφει χωρίς να αδικεί ούτε την πλοκή του έργου της ούτε την έκφραση.

Αυτό που χαρακτηρίζει τη γραφή της είναι η παραστατικότητα με την οποία περιγράφονται οι τόποι και τα τοπία, όπου εντάσσεται η δράση. Με άνεση μετακινείται από τη Λέρο στην Κωνσταντινούπολη, από την Αθήνα στην Αμάρυνθο της Εύβοιας αλλά και στις Σέρρες. Κι είναι εξαιρετικά χρήσιμες οι λεπτομέρειες που καταθέτει, για να δημιουργήσει ατμόσφαιρα και να παρασύρει τον αναγνώστη στα γεωγραφικά μήκη που επιλέγει να αναδείξει.

Και επειδή τα ονόματα έχουν πάντα το ειδικό βάρος τους και τη σαγήνη στη ροή του λόγου, συνεπαίρνουν ακόμα και αυτά τον αναγνώστη, γιατί η Φανώ και ο Φράστωρ, ο Περικλής, η Καισαρεία-Σμαράγδα, η Μελτέμ, η Εμινέ, η Αϋσέ, ο Ουγουρτζάν, η Κορνηλία και η Λουίζα δεν είναι μόνο ονόματα αλλά και χαρακτήρες. Η ονοματολογία, αισθητικά και νοηματικά επιλεγμένη, συνδράμει στη σύνθεση ενός κόσμου οικείου αλλά και άγνωστου συγχρόνως.

Παράλληλα με τις γεωγραφικές απεικονίσεις, ενδιαφέρον έχουν όσα κατατίθενται σχετικά με διάφορα φυτά, που χρησιμοποιούνται ως εργαλεία στην εξέλιξη της πλοκής. Η Χρύσα Σπυροπούλου, βεβαίως, εντυπώνει στα διηγήματά της και πολλά άλλα στοιχεία, όπως αναφορές σε έργα της κλασικής και προκλασικής μουσικής ή σε λογοτεχνικές επιλογές, στοιχεία τα οποία εμπλουτίζουν τη δράση και την ατμόσφαιρα.

xr spiropoulou22 Η μυθοπλασία, η γλώσσα και το ύφος, οι ειδικές γνώσεις, το ευρηματικό λεξιλόγιο, το υποδόριο χιούμορ και η ειρωνεία, οι ποικίλοι αλλά ολοκληρωμένοι χαρακτήρες, συνθέτουν ένα αρμονικό όλον, που παρασύρει τον αναγνώστη σε κόσμους μυστηριώδεις, αινιγματικούς και ακραίους. Εκεί όπου όλα μπορούν να συμβούν, με τις ανατροπές να έρχονται και να αναστρέφουν το αναμενόμενο και το κανονικό. Πρόκειται για μια συλλογή που δεν την αφήνει ο αναγνώστης μέχρι να φτάσει στην τελευταία σελίδα της. Επιτυχής και η εξαιρετικής αισθητικής καλλιτεχνική επιμέλεια ολόκληρου του βιβλίου.