Καλή Δοξιάδη: «Μια ιστορία μόνο: Το σπίτι στα βράχια»
Το μυθιστόρημα Το σπίτι στα βράχια είναι γραμμένο με μορφή πρωτοπρόσωπης αφήγησης από μια γυναίκα, η οποία στον πρόλογό της, γραμμένο τον Μάρτιο του 1980, λέει πως είναι η Άνθιμη Κωνσταντίνου Βελισσάρη και μένει στη Βίλα Άνθιμη, που βρίσκεται στο χωριό Μασκουλάδες της Κέρκυρας. Το χωριό, βεβαίως, είναι φανταστικό, όπως και οι ήρωες του μυθιστορήματος, τουλάχιστον οι περισσότεροι, ωστόσο τα ιστορικά γεγονότα που αναφέρονται είναι πραγματικά.
Δεν γνωρίζουμε τα κοινά σημεία ανάμεσα στην Άνθιμη (Ανθή) Βελισσάρη και τη συγγραφέα του βιβλίου, την Καλή Δοξιάδη, κόρη του αρχιτέκτονα και πολεοδόμου Κωνσταντίνου Δοξιάδη, ωστόσο πρέπει να είναι αρκετά. Και οι δύο γεννήθηκαν στην Αθήνα και μετοίκησαν στην Κέρκυρα, την οποία αγάπησαν, και οι δύο έχουν εργαστεί στον δημοσιογραφικό χώρο. Ορισμένα πρόσωπα του οικογενειακού τους περιβάλλοντος ασχολήθηκαν με την πολιτική και τις επιχειρήσεις.
Από την αρχή το μυθιστόρημα έχει άρωμα αινιγμάτων και μυστηρίου, σε αυτό υπάρχει ένα μυστικό, όπου είναι μπλεγμένα μέλη της οικογένειας της αφηγήτριας. Προτού όμως φθάσουμε στην αποκάλυψη του μυστικού, εξαιτίας του οποίου η Άνθιμη άφησε το νησί για το Λονδίνο και το Κέμπριτζ, όπου σπούδασε, ώστε να μην είναι παρούσα στις έρευνες, γίνονται πολλές αναδρομές στο παρελθόν. Με αυτόν τον τρόπο γνωρίζουμε τα μέλη της συγκεκριμένης οικογένειας και τα πεπραγμένα του βίου τους. Τα βασικά στοιχεία της ιστορίας, εκείνα που καθορίζουν την εξέλιξη της πλοκής, τα αποτελούν οι σχέσεις, ιδίως οι ερωτικές, αυτών των μελών.
Η αφήγηση ξεκινάει τον Αύγουστο του 1949, όταν η αφηγήτρια λέει πως η σημαντικότερη συνάντηση της ζωής της συνέβη αναπάντεχα ένα δειλινό εκείνου του καλοκαιριού. Γνώρισε έναν άγνωστο άντρα που ζούσε μακριά από τον κόσμο και την τοπική κοινωνία, κοιμόταν σε μια σπηλιά, στα απόκρημνα βράχια κοντά στο σπίτι της. Σίγουρα ο άγνωστος κρυβόταν. Για ποιο λόγο; Και γιατί από την αρχή φοβόταν τον κηπουρό της οικογένειας, ο οποίος πρωταγωνιστούσε στους εφιάλτες της; Η εποχή ήταν δύσκολη, στην Ελλάδα συνεχιζόταν ο Εμφύλιος και οι φυλακές της Κέρκυρας ήταν γεμάτες κομμουνιστές που περίμεναν την εκτέλεσή τους – τους πήγαιναν στο νησάκι Λαζαρέτο. Επίσης: ποια ήταν η Ντόρα Βελισσάρη, που εμφανίστηκε ξαφνικά ανατρέποντας την τακτοποιημένη ζωή της; Η συγκεκριμένη γυναίκα παίζει βασικό ρόλο στην ιστορία κι επηρεάζει τον ψυχισμό της ηρωίδας.
Μυθιστόρημα μυστηρίου και ταυτόχρονα πολιτικό μυθιστόρημα, αφού αναφέρεται στην ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα από τη Μικρασιατική Καταστροφή έως τη Χούντα της 21ης Απριλίου.
Στο κεφάλαιο «Η ιστορία της Ανθούλας», η αφηγήτρια μας πληροφορεί πως γεννήθηκε στην Αθήνα το 1934 και μεγάλωσε χωρίς μητέρα, από μικρή τη φρόντιζε η Λωξάντρα, μια γυναίκα γεννημένη στη Μικρά Ασία που έφθασε πρόσφυγας στην Ελλάδα. Η Ανθή ακολούθησε στην Κέρκυρα τον πατέρα της, πολιτικό εξόριστο, ο οποίος βρισκόταν υπό περιορισμό από το καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά στα οικογενειακά κτήματα του νησιού. Ο Κωνσταντίνος Βελισσάρης, με καταγωγή από τη Χίο και την Αλεξάνδρεια, «ένας ξένος απ’ την Ανατολή», υπήρξε βουλευτής του Ελευθέριου Βενιζέλου και στην Κέρκυρα ασχολήθηκε με τα κτήματά του, τις ελιές και τ’ αμπέλια του. Μετά την απελευθέρωση, οι τρεις τους γύρισαν στην Αθήνα, όπου τους βρήκαν τα Δεκεμβριανά, επέστρεψαν όμως σύντομα στην Κέρκυρα.
Μυθιστόρημα μυστηρίου και ταυτόχρονα πολιτικό μυθιστόρημα, αφού αναφέρεται στην ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα από τη Μικρασιατική Καταστροφή έως τη Χούντα της 21ης Απριλίου. Το σπίτι στα βράχια δεν είναι μόνο η ιστορία μιας μεγαλοαστικής οικογένειας, είναι και ένας ύμνος για το νησί της Κέρκυρας, σχεδόν αντίστοιχος μ’ εκείνον του Λόρενς Ντάρελ στο βιβλίο του Η σπηλιά του Πρόσπερου (κι αυτό κυκλοφορεί από το Μεταίχμιο), κάτι που γίνεται αντιληπτό από την πρώτη στιγμή.
Ο αναγνώστης μέσω της αφήγησης μυείται στα ήθη των κατοίκων του νησιού, όχι όμως των αγροτών, αλλά των αστών που είχαν ευρωπαϊκή μόρφωση, και στην ιστορία του νησιού –αναφέρονται σημαντικά γεγονότα, όπως η πολιορκία της Κέρκυρας το 1537 από τον τουρκικό στόλο του αρχικουρσάρου Μπαρμπαρόσα– και εμφανίζονται υπαρκτά πρόσωπα – ένας από τους ήρωες του βιβλίου, ο Ζώρζης, υπασπιστής του Βενιζέλου, συναντάει την αυτοκράτειρα της Αυστρίας Ελισάβετ, η οποία έχτισε στο χωριό Γαστούρι το ανάκτορο Αχίλλειο.
Η Ανθή απέκτησε στο νησί αρκετούς φίλους, οι οποίοι μάθαιναν ξένες γλώσσες και ασχολούνταν με τοπικά αθλήματα, το τένις και το κρίκετ. Η πολύχρονη διαβίωσή της στην Κέρκυρα της επέτρεψε να χρησιμοποιεί λέξεις και εκφράσεις του τοπικού ιδιώματος και να συμπεριφέρεται σαν ντόπια – άλλωστε, οι δικοί της ήθελαν να παρουσιάζονται σαν αριστοκράτες, καταγεγραμμένοι στο Λίμπρο Ντ’ Όρο των ευγενών.
Στον επίλογο του βιβλίου, η αφηγήτρια μας ενημερώνει πως θα συνεχίσει να μιλάει για τους φίλους της στην Κέρκυρα, ενώ στο τέλος υπάρχει η εξής ειδοποίηση: «Τέλος του πρώτου μέρους». Επομένως, αναμένουμε με εξαιρετικό ενδιαφέρον το δεύτερο μέρος της ιστορίας της Καλής Δοξιάδη, ίσως υπάρξει και τρίτο.
Μια ιστορία μόνο: Το σπίτι στα βράχια
Καλή Δοξιάδη
Μεταίχμιο
σ. 460
ISBN: 978-618-03-2840-0
Τιμή: 17,70€
