Γιώργος Μητάς: «Τα δύο δώρα»

Τρίτο βιβλίο και το παρόν περιορισμένης έκτασης, καταθέτει ο αληθινά ταλαντούχος πεζογράφος Γιώργος Μητάς, αυτή τη φορά με φόντο την πρωτεύουσα της Ταϊλάνδης, την Μπανγκόκ, μια μεγαλούπολη η οποία στα χέρια του συγγραφέα παρουσιάζεται, σε αυτό το σύντομο εβδομαδιαίο συνέδριο στο οποίο λαμβάνει μέρος, ως ένας τόπος άκρως ελκυστικός, ως μια πόλη με πλούσια φυσικά αλλά και κατασκευαστικά αξιοθέατα, ως ένας τόπος που προτείνει όλοι μας να επισκεφτούμε. Ο Μητάς περιγράφει με τρομερή παρατηρητικότητα, εμβάθυνση αλλά και με σκηνικά, την ομορφιά, το κάλλος και την ιδιαίτερη εντύπωση που προξενεί στην επισκέπτη η Μπανγκόκ, έτσι ώστε ουσιαστικά να μετατρέπεται σε συγγραφικό απόγονο του Στρατή Τσίρκα και της «Τριλογίας», σε σημείο μάλιστα που να καθίσταται, στα χρόνια που ζούμε και όχι σε εκείνα που έζησε και έγραψε ο μεγάλος δημιουργός, μια συναρπαστική μινιατούρα, μια μινιμαλιστική εικόνα, μια ρεαλιστική, μέσα στον μυθοποιητικό ιστό, εκδοχή περιπατητών αλλά και περιηγητών, που άφησαν ανεξίτηλο ίχνος αλλά και σφραγίδα στην παγκόσμια λογοτεχνία. Ο Μητάς, ως ένας εξέχων αφηγητής, ο οποίος και ξέρει να βλέπει, να προσλαμβάνει, να αξιολογεί, να αναλύει (και στα δυο προηγούμενα βιβλία του έχει αυτό το πνεύμα και την ίδια πρόθεση), καταφέρνει ένα συντριπτικό χτύπημα στην αερολογία με μια πέραν πάσης λογικής, σύντομη αίσθηση σε αυτό που θεωρείται αληθινή πεζογραφία, που γράφεται με απλά υλικά, χωρίς φιλοσοφικού χαρακτήρα ερεθίσματα και πάντα με το βλέμμα στραμμένο στο οπλοστάσιο, με το οποίο και αμύνεται η συγκεκριμένη τέχνη.

Η νουβέλα Τα δύο δώρα του Γιώργου Μητά είναι ουσιαστικά ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο. Πράγματι, τόσο η ημερομηνία γέννησης όσο και η ολοκλήρωση των βασικών σπουδών, η είσοδος στο πανεπιστήμιο στη συγκεκριμένη σχολή, η εργασία του σε γνωστό ινστιτούτο, οι παιδικοί νεανικοί και πιο ώριμοι ερωτικοί δεσμοί και, τέλος (παρότι εδώ κρατάμε μια μικρή επιφύλαξη), η απόρριψη από μια γυναίκα, η οποία αποτελεί το σκοτεινό αντικείμενο του πόθου του, συγκλίνει κατά πολύ σε μια ιστορία, η οποία εμπεριέχει στοιχεία αυτοβιογραφικά, είναι δηλαδή το alter ego του ήρωα, παρότι η τριτοπρόσωπη αφήγηση σπάει προς στιγμήν την ολοκληρωμένη πραγματικότητα. Και ενώ ο Μητάς θέλει να μιλήσει για την προσωπικότητά του, θέλει να πει για τον εαυτό του, θέλει να δώσει στον δημόσιο χώρο την ατομική του ευθύνη, σε αυτή την κοινωνία όπου ζούμε όλοι μας, θέλει όχι να περιαυτολογήσει, αλλά να καταθέσει την καθημερινότητά του (η οποία δεν απέχει παρασάγγας από εκείνη πολλών συμπολιτών μας), στην ουσία μετέρχεται την παιγνιώδη ερωτική απογοήτευση (θα το ξαναπούμε) την απόρριψη (της φυγής μάλιστα της γυναίκας με τον καλύτερο φίλο του), έτσι ώστε θα μπορούσε με μεγάλη πιστότητα να υποθέσει κανείς πως πρόκειται για μια ερωτική περιπέτεια με δυσάρεστο φινάλε, τουλάχιστον για τη μία πλευρά. Και ενώ το ένα δώρο είναι δεδομένο και αποκαλύπτεται προς το τέλος του βιβλίου, το δεύτερο ανιχνεύεται με μεγάλη προσπάθεια. Ο Μητάς ως Ανδρέας μάς το χαρίζει με εκτυφλωτική απόκρυψη και λαμπερή σκοτεινότητα (χωρίς αυτό να σημαίνει πως οι δυσκολίες πρόσληψης ολόκληρου του βιβλίου γενικά είναι τεράστιες).

Το ίδιο συναρπαστική είναι η γλωσσική επεξεργασία και η ατμόσφαιρα της νουβέλας καθώς, αργόσυρτη και μακρόσυρτη συνάμα, σχεδόν μας κάνει ένα χαλαρωτικό μασάζ, μας χαϊδεύει τα μάτια, μας υποκινεί να συμπεριφερθούμε όπως εκείνη θέλει και όχι όπως εμείς. Πράγματι, είναι τόσο απαιτητική η σύστασή της, που χρειάζονται ώρες (προσωπικά διάβασα τις 116 σελίδες σε τρεις μέρες, μου ήταν αδύνατον να τις τρέξω πιο γρήγορα, απλώς ταυτιζόμουν με τη νεφελώδη και βροχερή ατμόσφαιρα της πόλης, όπου διαδραματίζεται το μεγαλύτερο μέρος της) για να απομακρυνθούμε από το πεζό αθηναϊκό τοπίο και να μεταφερθούμε σε ένα μέρος όπου όλα κυλάνε με άλλους ρυθμούς, αργούς, νοτισμένους, υπόκωφους, μέχρι του σημείου που ακόμη και η περιβόητη σβελτάδα των Δυτικών χάνει κάθε νόημα, κάθε σκέψη, στην οποία ο καθείς βυθίζεται σε μια φυσικών καιρικών μεταβολών απραξία. Αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο επίτευγμα του Μητά, η ιλαρότητα δηλαδή και η ολοκληρωμένη απεικόνιση της πόλης, των συνηθειών της, της κοινωνικής της ζωής, της οικονομικής της επίσης, των αδιεξόδων, της πολυτέλειας σε αντίθεση με την εμφανή φτώχεια, εν κατακλείδι, της απόλαυσης –εκ των πραγμάτων– της γυναικείας ομορφιάς, η οποία σε πλήρη ταύτιση με το περιβάλλον δημιουργεί άλλου είδους αντιδράσεις, αλυσιδωτές και πάνω απ' όλα (ιδίως για τον ήρωα) ανεκπλήρωτης σχέσης. Άρα μια ερωτική ιστορία που καταλήγει στη φυγή της γυναίκας και στην τροπή του άντρα στο πληρωμένο σεξ, ασφαλώς και θα χρειαζόταν την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα μιας χώρας στη νοτιοανατολική Ασία, γνώριμη για πολλές υπηρεσίες, παράδεισος για ορισμένους, επίγεια απόλαυση για άλλους όπως ο Μητάς, άρα ικανή να δημιουργήσει όλων των ειδών τις απρόβλεπτες παραμέτρους.

Και ενώ το ένα δώρο είναι δεδομένο και αποκαλύπτεται προς το τέλος του βιβλίου, το δεύτερο ανιχνεύεται με μεγάλη προσπάθεια.

Με το τρίτο του βιβλίο, ο εξαίρετος πεζογράφος Γιώργος Μητάς ασφαλώς και μπαίνει στο κάδρο με ό,τι το καλύτερο διαθέτουμε στον χώρο της συγκεκριμένης τέχνης του λόγου. Πράγματι, με τα δυο του πρώτα βιβλία (όπου το αστυνομικό του ενδιαφέρον κυριολεκτικώς μας κατέκλυσε) έκανε την εμφάνισή του δυναμικά και με εμμονή, ενώ στο παρόν κατασκευάζει με τρόπο συγκλονιστικό έναν μύθο βγαλμένο από κάθε πόρο του ανθρώπινου σώματος, από κάθε πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης, που συμπυκνώνεται σε αυτό που λέμε ερωτική ατελέσφορη σχέση. Ο συγγραφέας, χρησιμοποιώντας προσωπικές εμπειρίες, τόσο ερωτικές όσο και επαγγελματικές, βάζει το ατομικό δίπλα στο g mitas επινοημένο, τοποθετεί την αλήθεια έως τα όρια του ψεύδους, επισκέπτεται μια χώρα η οποία εν αγνοία της γίνεται το θέατρο των ερεθισμάτων και των εμπνεύσεων, τέλος, ναρκοθετώντας την αθώα στάση του ήρωα στο ερωτικό του πλησίασμα, με μια εκ μέρους της γυναίκας μη ευαίσθητης συμπεριφοράς, στην ουσία ολοκληρώνει ένα έργο, που συνέβη εκεί στη μακρινή Μπανγκόκ, που συμβαίνει σε κάθε χώρα του κόσμου, σε κάθε δευτερόλεπτο στον πλανήτη. Έτσι, και παρότι εδώ δεν υπάρχει αστυνομικής δράσης δημιουργικό επίπεδο (σίγουρα όμως η πλοκή είναι έτσι δομημένη που να παραπέμπει σε θρίλερ) αλλά απλώς ένας τόπος εξωτικός, χαλαρός, και πατρίδα του πληρωμένου έρωτα, παράλληλα με τη σκληρότητα μιας πανέμορφης –και ίσως γι’ αυτό– γυναικείας ύπαρξης, ο Μητάς μπαίνει στη βιβλιοθήκη μας, μπαίνει στα σπίτια μας ως σαγηνευτικός παραμυθάς, ως μοντέρνος αφηγητής, ως καίριος ψυχαναλυτής.