Τζένη Μανάκη: «Με το χέρι στο στήθος»

Μπορεί το νέο μυθιστόρημα της Τζένης Μανάκη να φέρει τον τίτλο Με το χέρι στο στήθος, αλλά η συγγραφέας γράφει πάντα με το χέρι στην καρδιά διεισδύοντας σε βάθος στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση των ηρώων της.

Η συγγραφέας αρχίζει την ιστορία στην Τύνιδα, όπου μας συστήνει ευθύς αμέσως, από τις πρώτες σελίδες, τους βασικούς ήρωες μέσα από την απρόσμενη συνάντησή τους: τον Φουάντ, τον Γαλλοαλγερινό ευγενή συγγραφέα, που ξύπνησε στην ηρωίδα, την Ελληνίδα δημοσιογράφο Νικολέττα Πάζη, το παράξενο συναίσθημα μεθυσμένης κατάπληξης που είχε νιώσει μπροστά στο αριστούργημα του Γκρέκο και, έκτοτε, θα εισβάλει στη ζωή της ηρωίδας, που ζει και εργάζεται ως υπεύθυνη πολιτιστικού εντύπου στο Λονδίνο. Αφορμή του επαγγελματικού ταξιδιού της Νικολέττας στην Τύνιδα αποτελεί ένα, ανούσιο, στην πραγματικότητα, θεωρητικό συνέδριο για την εξάλειψη της φτώχειας στον πλανήτη, ενώ για τον Φουάντ, η αναζήτηση των δολοφόνων της γυναίκας του. Η αυτοκτονία του γιου του, που είχε μπλέξει στα δίκτυα ενός ισλαμικού τρομοκρατικού πυρήνα, και τα ενδοοικογενειακά προβλήματα των ηρώων θα κλονίσουν την ώριμη και ουσιαστική σχέση της Νικολέττας με τον Φουάντ, όπως θα κλονιστεί, στο τέλος, από την οικονομική κρίση και η λαμπρή καριέρα της Νικολέττας.

Από το πρώτο μέρος, με αφετηρία τη δυνατή και βαθιά ερωτική σχέση των δύο βασικών ηρώων, η Τζένη Μανάκη δίνει τον τόνο, μας ταξιδεύει στην Ελλάδα –κυρίως σε ένα ελληνικό νησί δίχως όνομα– και από κει στο Λονδίνο και το Παρίσι, με τους ήρωες να έρχονται αντιμέτωποι με την τρομοκρατία, την εξορία, τη μοναξιά, το δίπολο έρωτα-θανάτου, με τα προβλήματα των διαπροσωπικών σχέσεων και της επικοινωνίας, την ενδοοικογενειακή βία, την αναξιοκρατία, την αναξιοπιστία της πολιτικής. Η έντονα κοινωνική οπτική της Μανάκη αποτυπώνεται με κρίσεις που αναφέρονται σε ποικίλα κοινωνικά και εργασιακά ζητήματα, που απασχολούν τον σύγχρονο άνθρωπο, και γίνεται ακόμη πιο έκδηλη με τον ευρηματικό σχολιασμό και την εμβόλιμη παράθεση αποσπασμάτων κλασικών λογοτεχνικών έργων (Σαίξπηρ, Ίψεν, Στρίντμπεργκ, Ιονέσκο…), αποκαθιστώντας ιδιότυπο διάλογο με τους ήρωές της και τα προβλήματά τους και αναδεικνύοντας την αγάπη και τη βαθιά γνώση της για την τέχνη. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η συγγραφέας: «Ήθελα να επισημάνω τη σχέση, τον διάλογο ουσιαστικά, μεταξύ της πραγματικής ζωής με αυτόν των ηρώων των έργων τέχνης. Η επιλογή των συγκεκριμένων έργων, που παρακολουθεί η ηρωίδα μου στο πλαίσιο της δουλειάς της, δεν είναι τυχαία. Τα πάθη των θεατρικών ηρώων αντανακλούν αυτά των ηρώων του μύθου μου».

Σημειωτέον ότι όλοι οι ήρωες της Μανάκη ζουν και αναπνέουν λες και είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας.

Σε όλη την έκταση του έργου εμφανίζονται δευτερεύοντες χαρακτήρες, που διαδραματίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο στη ζωή της Νικολέττας, καθώς και στην εξέλιξη της αφήγησης, που όσο προχωράει γίνεται ολοένα και πιο σύνθετη, επιτρέποντας στo alter ego της συγγραφέως να αναπτύξει τους προβληματισμούς της. Σημειωτέον ότι όλοι οι ήρωες της Μανάκη ζουν και αναπνέουν λες και είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας.

Οι γυναίκες του έργου, αρχής γενομένης από την ενοχική και ψυχικά διαταραγμένη αδελφή της Νικολέττας, την Αίγλη –όπου η βία θα δημιουργήσει έντονες στιγμές απελπισίας, επιθυμία θανάτου, ποταμούς οργής και ανείπωτου πόνο, τόσο στην ηρωίδα όσο και στον αναγνώστη–, την ιδιοτελή ηθοποιό Άλις, τη νάρκισσο Φιόνα, έως την αφοσιωμένη μητέρα του Φουάντ και την απελπισμένη μετανάστρια Λεϊλά, είναι σύγχρονες γυναίκες που εργάζονται, ονειρεύονται, αντέχουν, υποφέρουν, και άλλες πιο αδύναμες, που συνθλίβονται από τα γεγονότα και τις καταστάσεις.

Πολλοί άντρες παρελαύνουν επίσης στο έργο, με κυρίαρχο τον αυθεντικό, αισθαντικό, βασανισμένο και καλλιεργημένο Φουάντ. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο εγωπαθής, σαρκαστικός, κυνικός Μαξ –πρώτος έρωτας της Νικολέττας– καθώς και ο υπερόπτης εκδότης του Φουάντ. Πολλές σελίδες είναι αφιερωμένες στον φίλο, ανθρωπιστή, ρομαντικό και θεατρόφιλο Γερμανό Έριχ, που ζει στο νησί, καθώς και στους άντρες της Αίγλης, τον άξεστο και βίαιο Γιάννη, τον αμφιλεγόμενο γιατρό Χρήστο από την Αθήνα και τον παιδικό φίλο της Αίγλης, τον ιδιόμορφο αστυνομικό Μιχάλη.

tz manaki050521 Ο λόγος πυκνός, με ουσιώδη μηνύματα και καλά ενσωματωμένους διαλόγους, αποτελεί πλέον την προσωπική σφραγίδα γραφής της Μανάκη. Με το χέρι στο στήθος η Μανάκη μάς χαρίζει σήμερα ένα μυθιστόρημα του 21ου αιώνα και της κρίσης, ευρωπαϊκό, οικουμενικό και αυτονόητα ελληνικό, εμπνεόμενη από τις κοινωνικές και πολιτικές της ευαισθησίες, αφήνοντας ανοιχτά τα ερωτήματα για τη φύση του ανθρώπου και τη σχέση μας με τους άλλους και, ειδικότερα, με τους δικούς μας ανθρώπους.