Δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα με την κλασική έννοια του όρου, παρότι περνάει από τις σελίδες του όλη σχεδόν η ιστορία της Γαλλικής Επανάστασης. Κι αυτό επειδή είναι γραμμένο από μια ποιήτρια που ξέρει να εισχωρεί στα αθώρητα βάθη της ανθρώπινης ύπαρξης και να μιλάει περισσότερο γι’ αυτά, ώστε ένα βιβλίο με ιστορία να καθίσταται και υπαρξιακό δράμα.

Με τον ηδυσμένο λόγο της Σόνιας Ζαχαράτου, η Μαρία Θηρεσία Καρλότα –πρωτότοκη κόρη του βασιλιά Λουδοβίκου του 16ου και της Μαρίας Αντουανέτας– μας αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο την τραγική ιστορία της οικογένειάς της και αναπόδραστα τη δική της μοίρα. Αρχίζει την αφήγηση από τη γέννησή της, τα παραμυθένια παιδικά της χρόνια στις πολυδαίδαλες Βερσαλλίες, τη χλιδή του βασιλείου με τους υπηρέτες, τους αυλικούς και τους πρίγκιπες σαν μια κατάσταση φυσική, αφού αυτή είναι η μόνη ζωή που ξέρει και νομίζει ότι υπάρχει. Δεν έχει ιδέα ότι στο Παρίσι «τους» υπάρχουν υγρά και ανήλιαγα στενοσόκακα, όπου ζουν σε τρώγλες οι άθλιοι. Την 5η Οκτωβρίου του 1789, αλλάζει τη μοίρα της και τη σέρνει στους δρόμους της αιχμαλωσίας, της κακοπέρασης, του θανάτου.

Τότε αντικρίζει πρώτη φορά τον κόσμο των καταφρονεμένων μαζών του Παρισιού, με τους λερούς και εξαθλιωμένους πολίτες, που ως τη στιγμή εκείνη ήταν «ο λαός τους». Τους βλέπει από το παράθυρο της άμαξας, όταν όλη η βασιλική οικογένεια αιχμαλωτίζεται από την επαναστατική κυβέρνηση, απομακρύνεται από τις Βερσαλλίες και οδηγείται αρχικά στο παλάτι του Κεραμεικού, μέχρι να καταλήξει υπό αυστηρή επιτήρηση στον Πύργο του Ναού, όπου είναι και η αρχή του τέλους της ζωής όπως την ήξερε. Έτσι η βασιλοκόρη, η χαϊδεμένη από τους γονιούς της, περνάει το κατώφλι της εφηβείας κλεισμένη στον υγρό Πύργο-φυλακή, μέσα στην ανέχεια, τον φόβο του θανάτου αλλά και τον σκεπτικισμό πάνω στις αξίες της ζωής, το όνειρο και την ελπίδα. Αυτή της η ιδιοσυγκρασία είναι που τη βοηθάει να μην παραφρονήσει, μέσα στην περίοδο της μαύρης τρομοκρατίας που επέβαλε ο Ροβεσπιέρος και που φέρνει στο ικρίωμα τον πατέρα της, αργότερα τη μητέρα της και εν συνεχεία τον βασανισμό μέχρι θανάτου του μικρού της αδελφού.

Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση, ενώ είναι σπαρακτική, δεν κραυγάζει ούτε ολισθαίνει σε συναισθηματικές εξάρσεις.

Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση, ενώ είναι σπαρακτική, δεν κραυγάζει ούτε ολισθαίνει σε συναισθηματικές εξάρσεις. Είναι ένας λόγος βαθύς, μέσα από τον οποίο η Μαρία Θηρεσία Καρλότα μάς ξεναγεί σε σημαντικές στιγμές της ιστορίας της Γαλλίας. Δολοπλοκίες και έριδες για τη διεκδίκηση του θρόνου, ο διαφωτισμός του Ρουσό, του Βολταίρου και των εγκυκλοπαιδιστών, το κόμμα των Ιακωβίνων και το χρονικό της Επανάστασης που ξεκίνησε με σύνθημα «Ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη», για να καταλήξει στη μαύρη κόλαση μιας άτεγκτης εξουσίας και των δημίων της. Θα παραθέσω ένα απόσπασμα από τον επίλογο της ηρωίδας του μυθιστορήματος:

…Η κόλαση που είχα βιώσει δεν έπρεπε να μεταφερθεί στους απογόνους μου. Τι θα απαντούσα, αν με ρωτούσε το παιδί μου; Πώς θα του περιέγραφα όσα είχα περάσει; Πώς θα του περιέγραφα τη λέξη άνθρωπος; […] Για ποια δικαιοσύνη και ελευθερία αγωνιζόμαστε και πεθαίνουμε;

Κλείνοντας το βιβλίο, ο αναγνώστης συμπονά την ηρωίδα ακόμα και αν τον χωρίζει ιδεολογική άβυσσος από τους βασιλείς και τα παλάτια. Το βασικό ερώτημα που γεννάται είναι: Πού πάνε οι επαναστάσεις; Πώς πορεύονται οι επαναστάτες, όταν πάρουν στα χέρια τους την εξουσία;

Κλείνω με τα λόγια του Β. Ουγκό, όπως μας τα παραθέτει στο βιβλίο η Μαρία Θηρεσία Καρλότα διά της συναρπαστικής γραφίδας της Σόνιας Ζαχαράτου:

Η θανατική ποινή είναι το πιο ιδιόρρυθμο και αιώνιο σύμβολο της βαρβαρότητας. Παντού όπου η θανατική ποινή επιβάλλεται χωρίς φειδώ, η βαρβαρότητα κυριαρχεί. Παντού όπου η θανατική ποινή σπανίζει, βασιλεύει ο πολιτισμός…

Μαρία Θηρεσία Καρλότα
Ρόδινη στάχτη
Σόνια Ζαχαράτου
Κύφαντα
σ. 236
ISBN: 978-618-84791-7-3
Τιμή: 12,00€

Twitter