Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Η περίοδος της Δικτατορίας είχε αναμφίβολα θύτες και θύματα, ανθρώπους που βασανίστηκαν και ανθρώπους που βασάνισαν. Είχε πολίτες που εκμεταλλεύτηκαν την εξουσία που απέκτησαν για να αποκομίσουν προσωπικά οφέλη κι άλλους που έχασαν μέσα σε μια μέρα τα πάντα. Είχε ανθρώπους που αντέδρασαν –ή τουλάχιστον προσπάθησαν– κι άλλους που συμβιβάστηκαν, φοβήθηκαν ή αισθάνθηκαν ανήμποροι να κάνουν το παραμικρό.

Ο Ηλίας Μαγκλίνης προτιμάει να μιλήσει για όλα αυτά μέσα από έναν πρωτότυπο –φαινομενικά ετερόδοξο– τρόπο, που είναι βαθιά ανθρώπινος, διεισδυτικός και εν τέλει λυτρωτικός. Στο βιβλίο του Η ανάκριση, που επανεκδόθηκε από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, ανακατεύει τα πάθη, τις αναμνήσεις, τις εμμονές, τις επιδιώξεις, τις προκαταλήψεις και τις ψυχολογικές μεταπτώσεις των ανθρώπων, φτιάχνοντας ένα «ανακριτικό» δωμάτιο από το οποίο δεν ξεφεύγει κανείς. Χρησιμοποιεί κοφτερή, αδρή γλώσσα, χωρίς γωνίες και στρογγυλέματα, προκειμένου να κατασκευάσει ένα περιβάλλον με αφτιασίδωτο ρεαλισμό, που εγκιβωτίζει τον θυμό των ηρώων του. Ένας θυμός που άλλοτε βρίσκει τρόπο να αποσυμπιεστεί και άλλοτε μεγαλώνει, παγιδεύεται και ωθεί τους χαρακτήρες σε παρορμητικές ενέργειες, συγκρούσεις και αναπάντεχες εξελίξεις.

Βασικό πλεονέκτημα του βιβλίου είναι οι ήρωές του. Αντισυμβατικοί, ακροβατούν ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν, παραπαίοντας και ψάχνοντας τα πατήματά τους. Τις περισσότερες φορές προσπαθούν να μην το δείχνουν, παλεύουν να κρύψουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί, αλλά δεν τα καταφέρνουν, ξεσπούν και έρχονται αντιμέτωποι με μια «ανάκριση» που έχουν αναβάλει για καιρό. Απέναντί τους έχουν τον ίδιο τους τον εαυτό. Αυτόν πρέπει να νικήσουν, να τον κάνουν να σωπάσει και να ξεχάσει ή να τον καταστήσουν σύμμαχο στον δρόμο προς την υπέρβαση. Κυρίως, όμως, καλούνται να τον κάνουν φίλο, να αισθανθούν οικεία μαζί του, να τον αποδεχτούν και να κοιτάξουν μπροστά.

«Τι σου έκαναν τότε εκεί μέσα, μπαμπά;»

Απλώς πιάνει ένα κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και το μεταπλάθει σε λογοτεχνία, ψηλαφώντας με δεξιοτεχνία σημεία που ταλαιπωρούν ακόμα τη συλλογική μνήμη και το εθνικό υποσυνείδητο.

Η Μαρίνα, κόρη βασανισμένου στο ΕΑΤ/ΕΣΑ, προσπαθεί να κατανοήσει τι συνέβη, να μάθει με κάθε λεπτομέρεια τα βασανιστήρια που υπέστη ο πατέρας της και να τα μετατρέψει σε τέχνη, σωματοποιώντας τα πάνω στο κορμί της, που το χρησιμοποιεί ως έναν ιδιότυπο χώρο πειραματισμών και αντοχών, αλλά και ως έναν ασυνήθιστο συνδετικό κρίκο ανάμεσα σε εκείνη και τον πατέρα της. Πάσχει από κρίσεις ανορεξίας και βουλιμίας και έχει σαν πρότυπο την εικαστικό και performer Μαρίνα Αμπράμοβιτς.

Ωστόσο, ο πατέρας της, o Κωστής, δεν τη βοηθάει, δεν αντέχει να το κάνει, δεν βρίσκει κανένα νόημα σε όλο αυτό. Θέλει απλώς να γαληνέψει, να ζήσει τις στιγμές που του απέμειναν χωρίς φορτισμένους συνειρμούς και οδυνηρές συνάψεις με το παρελθόν του. Ξέρει, όμως, πως δεν μπορεί, πως όσα συνέβησαν στο ΕΑΤ/ΕΣΑ θα τον κατατρέχουν για πάντα – κι αυτόν και τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρέφεται.

Το ηλικιακό χάσμα ανάμεσα σε πατέρα και κόρη προσεγγίζεται μέσα από μια οξυδερκή συνθήκη, που αναδύει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο που μεταφέρονται εμπειρίες και βιώματα στις επόμενες γενιές.

magglns Ο Ηλίας Μαγκλίνης έγραψε μια νουβέλα που συναρμόζει το παρόν με το παρελθόν με ένα συμπαγές περίβλημα. Δεν προσφέρει συγχωροχάρτι σε κανέναν, δεν ξορκίζει το παρελθόν και δεν ψάχνει για εξιλαστήρια θύματα. Απλώς πιάνει ένα κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και το μεταπλάθει σε λογοτεχνία, ψηλαφώντας με δεξιοτεχνία σημεία που ταλαιπωρούν ακόμα τη συλλογική μνήμη και το εθνικό υποσυνείδητο.