Gabriel García Márquez: «Οι δύστυχες πουτάνες της ζωής μου»

Αν μπορούσε να ξεκινήσει από την αρχή τη ζωή του, δεν θα σπαταλούσε τον χρόνο ανάμεσα σε εφήμερες σχέσεις και απολαύσεις που περισσότερο τον αποχαύνωναν παρά τον ευαρεστούσαν. Θα προτιμούσε τη μοναχικότητα της γραφής μέσα στο επιβλητικής ομορφιάς σπίτι του, ψάχνοντας τον άνθρωπο που θα δινόταν ολοκληρωτικά με την ελπίδα να γνωρίσει την πραγματική ευτυχία.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο διαδραματίζεται η ιστορία που έχει συνθέσει ο Κολομβιανός νομπελίστας συγγραφέας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, στο έργο Οι δύστυχες πουτάνες της ζωής μου (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, Εκδόσεις Ψυχογιός 2019), ανατέμνοντας την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση. Προσεγγίζοντας τον έρωτα και την ανθρώπινη συνύπαρξη μέσα από το πρίσμα των χρονικών μεταβολών, κατασκευάζει ένα ψηφιδωτό από ερωτήματα και αμφιβολίες. Παρότι αποτελεί ένα λογοτεχνικό διαμάντι, μπολιασμένο από τα βιώματα και τις αναμνήσεις του ίδιου του συγγραφέα, ο προκλητικός τίτλος έκανε πολλούς να το προσεγγίσουν καχύποπτα, με πρώτους και καλύτερους τους κριτικούς.

Ο κεντρικός χαρακτήρας είναι ένας ενενηντάχρονος, που ποτέ «δεν κοιμήθηκε με γυναίκα δίχως να την πληρώσει», αλλά δεν υπέκυψε και σε «πρόστυχους πειρασμούς», διατηρώντας έναν ιδιότυπο τρόπο να υπολογίζει το μέτρο του σωστού και του λάθους. Ωστόσο, τη μέρα των γενεθλίων του νιώθει την ακατανίκητη επιθυμία να κάνει έρωτα με μια έφηβη παρθένα. Αυτή η μικρή δεκατετράχρονη κοπέλα –η Ντελγαδίνα, όπως θα την ονομάσει– θα ανοίξει ένα καινούργιο κεφάλαιο στη ζωή του, μια πόρτα σε δρόμους άγνωστους και περιπετειώδεις. Τι κι αν είναι ενενήντα χρονών; Ανέκαθεν, άλλωστε, είχε «μια τόσο διευρυμένη αντίληψη της νεότητας», που τον έκανε να μη διστάζει απέναντι σε νέες προκλήσεις και καινούργια συναπαντήματα που έφερνε στο διάβα του η ζωή.

Προσεγγίζοντας τον έρωτα και την ανθρώπινη συνύπαρξη μέσα από το πρίσμα των χρονικών μεταβολών, κατασκευάζει ένα ψηφιδωτό από ερωτήματα και αμφιβολίες.

Στο ταξίδι προς την αυτογνωσία, ο ενενηντάχρονος δεν είναι μόνος του. Μαζί του, εκτός από τη συντροφιά της νεαρής Ντελγαδίνα, έχει και τη Ρόσα Καμπάρκας, την ιδιοκτήτρια του οίκου ανοχής, τους συναδέλφους του στην εφημερίδα και, κατά μία έννοια, ολόκληρη την κοινωνία. Ο καθένας αναμετριέται με τα προσωπικά του όρια αντιμετωπίζοντας διαφορετικά τις κοινωνικές αντιθέσεις και τις αντιφάσεις του χαρακτήρα του.

Ο ενενηντάχρονος δεν θα κάνει ποτέ έρωτα με την Ντελγαδίνα, αφού όπως αναφέρει «το σεξ είναι η παρηγοριά εκείνου που δεν του αρκεί ο έρωτας». Θα σταθεί δίπλα της, προσπαθώντας να αφουγκραστεί τις ανάγκες της, τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει τον κόσμο και την οπτική που αναπτύσσει απέναντι στη ζωή. Θα αντικρίσει την καθημερινότητά του να διαστέλλεται, να παλινδρομεί ανάμεσα στη λαχτάρα και το πάθος. Θα στεναχωρηθεί με τη θλίψη της, θα χαμογελάσει με τις χαρές της, θα ψάξει απεγνωσμένα να τη βρει και θα ζηλέψει όταν νιώσει να τη χάνει οριστικά από κοντά του.

«Η ακατανίκητη επιθυμία που σπρώχνει μπροστά τον κόσμο δεν είναι οι ευτυχείς έρωτες αλλά οι μετ’ εμποδίων», γράφει ο συγγραφέας για να απελευθερώσει τον αναγνώστη από τον φόβο να καταστεί ευάλωτος και την ανάγκη να ελέγξει τα πάντα – ακόμα και τον έρωτα. Κατανοώντας πως οι ανθρώπινες σχέσεις αποτελούν δύσκολα αινίγματα, επικίνδυνες ακροβασίες ανάμεσα στην εντιμότητα και την επιτήδευση, στον ωφελιμισμό και την ανιδιοτελή αγάπη, επιχειρεί να δώσει με το βιβλίο αυτό την αφορμή για να επανεφεύρουμε τις ερωτικές σχέσεις, επανατοποθετώντας τες σε στέρεες βάσεις. Μπορεί ορισμένες να χαράζουν ανεξίτηλα σημάδια, ενώ άλλες να ξεφτίζουν γρήγορα, όλες όμως μπορούν να προσφέρουν τροφή για ενδοσκόπηση και αναστοχασμό.

G G Marquez Ο Γκάμπο –όπως αποκαλούν τον Μάρκες χαϊδευτικά στη Λατινική Αμερική– χρησιμοποιεί απλή γλώσσα, χωρίς βερμπαλισμούς ή στιλιζαρισμένους μοντερνισμούς. Δεν έγραψε αυτό το βιβλίο για να αποδείξει πως είναι ένας πεπειραμένος γνώστης του ερωτικού παιχνιδιού, αλλά για να αναδείξει πως η ουσία της ζωής βρίσκεται σε απλά πράγματα που αγνοούμε ή προσπερνάμε επιδεικτικά. Κυνηγήστε τα έστω και στα ενενήντα, τονίζει – και είναι στο χέρι μας αν θα τον ακούσουμε ή όχι…