Αποστόλης Αρτινός: «Η φυσική μοναξιά των λέξεων»

Υπάρχουν βιβλία όπου η γλώσσα πρωταγωνιστεί, είτε για να προβάλει το κάλλος της είτε για να θυμίσει τις προηγούμενες γενιές. Τις ρίζες της.

Ο Αποστόλης Αρτινός, στο βιβλίο με τον τίτλο Η φυσική μοναξιά των λέξεων, μέσα από 14 διηγήματα ελευθερώνει την ποιητική και ερωτική του σχέση με τις λέξεις, κάνοντας όλο το βιβλίο να μοιάζει με ένα κέντημα ακαθόριστο αλλά και σαφές. Γεμάτος έμπνευση κινείται στις σελίδες του σαν να θέλει όλες τις λέξεις, ακόμη και αυτές που δεν ξέρει, να τις εκφράσει και μέσα από αυτές να δείξει ταυτόχρονα τη δύναμη και τον πλούτο τους. Συγχρόνως, σκιαγραφεί το γύρω και το μέσα του, αφήνοντας άφωνο τον αναγνώστη από τη δύναμη, τις ιδιότητες και τα χιλιάδες πρόσωπα με τα οποία τις ενδύει. Γίνονται: φαντάσματα, σκιές, ήλιος και σκοτάδι, πραγματικότητα και φαντασία, αλήθεια και ψέμα, το ρίγος του ψύχους, το ρίγος του έρωτα. Ζωή και θάνατος, η Γη και το χάος γύρω. Όλα αυτά είναι οι λέξεις. Αιχμηρές. Χαράσσουν πρόσωπα και καρδιές, δημιουργούν ρωγμές ακόμη και στον χρόνο.

Ταυτόχρονα, ο συγγραφέας φιλοσοφεί αφήνοντας έναν βαθύ πόνο να αναδύεται. Οι λέξεις παίρνουν σάρκα και οστά, πρωταγωνιστούν. Κυριαρχούν, εκφράζουν, περιγράφουν αισθάνονται. Αναδύονται από τις σελίδες για να μπορέσει ο συγγραφέας να εκφραστεί. Και μέσα από αυτές, αποτυπώνει κείμενα ποιητικά συνομιλώντας μαζί τους.

Ο Αποστόλης Αρτινός στο βιβλίο του αυτό κάνει κάτι πολύ δύσκολο. Αντί οι λέξεις να γίνουν η φωνή των ηρώων, αντιστρέφει τους ρόλους και οι λέξεις γίνονται οι ήρωες, που μέσα από αυτές όλοι/όλα θα υπάρξουν. Και με εκπληκτική και σπάνια έμπνευση στέκει σε όλο το βιβλίο αντιμέτωπος με αυτές. Δεν έχουν σχήμα, δεν έχουν πρόσωπο, όμως οικειοποιούνται τα πάντα και μιλούν αντ’ αυτών. Παίρνουν ρόλους, γίνονται πουλιά, ταξίδια, παγωνιά. Λέξεις το μόνο μέσον, λέξεις, λέξεις στο φως, λέξεις όλα. Λέξεις μέσα στον χρόνο, μέσα στον χώρο. Λέξεις ένα σύμπαν αχανές και ταυτόχρονα μικρό για να χωρά εντός μας. Γίνονται σύμπαν. Πίνακες ζωγραφικής οι παρομοιώσεις και προσωποποιήσεις του. Τοπία πανέμορφα, ακατοίκητα και οι λέξεις να πληρούν τα κενά, αναδεικνύοντας την έμπνευση και την ποιητικότητά του. Ταυτόχρονα, ανατρεπτικός στις παρομοιώσεις του δίνει ένα ξεχωριστό σφρίγος στο κείμενο και κινείται μέσα σε αυτό χωρίς φόρμα και δομή, με μόνο εργαλείο του τις λέξεις. Μιλά μέσα από αυτές για αυτές και για όλα. Για τον έρωτα, τη ζωή, τον θάνατο. Λέξεις, ο πιο εύπλαστος πηλός.

…ένα σφίξιμο στην καρδιά μια υγρασία στα μάτια… […] Αντανακλάσεις βλέμματος και μέσα σε αυτό μια λέξη. Και αυτό το κείμενο; Καθρέπτης ή καθρέφτισμα; Ύλη ή λάμψη; Τίποτε. Μια σιωπή μόνο. Ένα ανήμπορο φως. Λησμονημένο λείψανο του έρωτα που μένει. Κάποτε έρχονται οι λέξεις. Το καθιστούν ορατό. Το συρρικνώνουν στο φως τους…

Όλα στο κείμενο εμφανίζονται σαν νοσταλγία, σαν μνήμη, σαν πόθος. Σαν άγγιγμα εντός και εκτός του σώματος. Εντός και εκτός του υγρού βυθού της θάλασσας. Ενώ το σώμα δεν έχει τίποτα δικό του να προσθέσει, εκτός από τη λέξη που στα χέρια του κρατά. Έρωτας, πόθος, μοναξιά, ύπαρξη. Λέξεις και ο θάνατός τους η σιωπή. Λέξεις που γίνονται σώμα, σύννεφα, γέλιο, ήλιος, θάνατος, αποχωρισμός, μοναξιά. Οι σπασμοί της ζωής, σπασμοί του θανάτου. Οι λέξεις και η μοναξιά είναι αλληλένδετες και ταυτόσημες. Ο χρόνος και αυτός παρών.

Το ενώνει η συνοχή των λέξεων. Αυτό του δίνει ζωή. Του δίνει σπασμούς γέννας, ηδονής και θανάτου. Σπασμούς ποίησης.

Αν και ο αναγνώστης έχει την αίσθηση πως όλο το βιβλίο είναι ένας μονόλογος με φανταστικούς διαλόγους ενδιαμέσως, ωστόσο κάπου ένας ασθενής συνομιλεί/μονολογεί με τον γιατρό του. Λέξεις, λόγια, κραυγές, σκέψεις και στα όνειρα. Εφιάλτες. Ο ασθενής φοβάται πως ο γιατρός τον αγνοεί, όμως συνεχίζει. Θέλει να μιλά μέσα από τις λέξεις, τις λέξεις των ονείρων του. «Από τα όνειρα μπαίνει η νύχτα», δηλώνει ο συγγραφέας. Αισθάνεται οι λέξεις να γίνονται μια πόλη, μια θάλασσα που τη διασχίζει. Κι ο θάνατος. Μια συνομιλία χωρίς λέξεις. Η σιωπή.

Στη Φυσική μοναξιά των λέξεων, ένας χορός λέξεων ο οποίος περιγράφει το ασχημάτιστο και το όλον. Στο σύνολό του το βιβλίο παρουσιάζεται σαν ένα συνεχές ποίημα. Άλλοτε μονόλογος άλλοτε διάλογος, όπου όλα, υλικά και άυλα υπονοούν τις λέξεις και αυτές σε αντάλλαγμα τα υπονοούν όλα. Οι λέξεις αποκτούν σώμα και ψυχή, αιωρούνται, συμπίπτουν και διαχέονται στον αέρα. Χωρίς σύνορα, χωρίς περιορισμό. Προτάσεις μικρές εκφράζουν το λαχάνιασμά τους. Θέλουν πολύ να εκφραστούν. Μόνες όπως μόνοι είναι και οι άνθρωποι. Και το γλωσσικό αδιέξοδο αφήνει τις λέξεις σε αναμονή. Ωστόσο, βρίθουν δείχνοντας στο κείμενο τη μαγεία της ποίησης ακόμη και στον πεζό λόγο, σαν η σκέψη να προσδιορίζει την ποίηση και όχι η έμμετρη γραφή. Και, αν και η ποίηση χαρακτηρίζεται για την οικονομία των λέξεων, σ’ αυτή την ποιητική διάθεση του Αποστόλη Αρτινού έχουν όλες οι λέξεις χρησιμοποιηθεί για να λάμψει το κάλλος τους, να φανούν οι αποχρώσεις τους και να αφηγηθούν χωρίς ρίμα και μέτρο την ποιητική μοναξιά τους. Η γοητεία των λέξεων!

Συγκινητικός και τρυφερός, αναφέρεται σε θάνατο δικού του προσώπου. Δείχνοντας την παγωνιά και τη μοναξιά που αυτός επιφέρει. Άνθρωποι και σπίτι κλείνουν κύκλους, δηλώνει. Αφήνοντας τα αποτυπώματα της παρουσίας τους στα έπιπλα, στις παγωμένες στάσεις των φωτογραφιών τους, στους τοίχους. Σπίτια και νοσταλγία. Απουσίες. Τοίχοι και άνθρωποι.

Προς το τέλος τα κείμενά του, λιτά σαν σονέτα, με μια μικρή πρόταση στο τέλος να γίνεται η ανατροπή όσων εξέφρασε, μοιάζουν σαν οι τελευταίοι ποιητικοί σπασμοί που ολοκληρώνουν το έργο αυτό.

artns Αν και το βιβλίο χωρίζεται σε 14 ξεχωριστά κεφάλαια, μοιάζει σαν μια ενιαία αφήγηση από την πρώτη γραμμή μέχρι την τελευταία. Το ενώνει η συνοχή των λέξεων. Αυτό του δίνει ζωή. Του δίνει σπασμούς γέννας, ηδονής και θανάτου. Σπασμούς ποίησης.