Χρήστος Χρυσόπουλος: «Άλμα»

Ένας ιδιαίτερος λογοτεχνικός χαρακτήρας, ένα παιδί με το συμβολικό όνομα Άλμα, βρίσκεται στο κέντρο του ιδιαίτερου αυτού βιβλίου του Χρήστου Χρυσόπουλου, που για μία ακόμα φορά αποδεικνύει πως δεν διστάζει να πειραματιστεί και να εμφιλοχωρήσει σε ανεξερεύνητα λογοτεχνικά μονοπάτια.

Το σκηνικό παραπέμπει σε μαιευτήριο, που όμως δεν είναι σαν τα μαιευτήρια που έχουμε στον νου μας σήμερα. Απόκοσμο, μυστηριώδες, ίσως και κάπως απρόσωπο, θραυσματικό και νεφελώδες, αποτελεί το κέντρο όπου ξετυλίγονται μια σειρά από γεγονότα που μοιάζουν άλλοτε να συνδέονται μεταξύ τους και άλλοτε να διατηρούν μια ιδιόμορφη αυτονομία και μια ιδιότυπη λυσιτέλεια.

Η Άλμα είναι μια ύπαρξη σχεδόν αλληγορική και πραγματική συνάμα, ένα παιδί που εκπροσωπεί την αμφισημία της παιδικότητας: είναι σημαντική, αλλά και εύθραυστη: «Είμαι ό,τι πιο πολύτιμο για εκείνους. Είμαι εύθραυστη, όπως ένα νεογέννητο μωρό».

Μέσα στο μαιευτήριο υπάρχουν έξι διαμερίσματα, όπου μένουν έξι διαφορετικοί άνθρωποι, που έχουν ένα κοινό σημείο μεταξύ τους: «η ζωή τους δεν τους επιτρέπει πλέον να γίνουν κάτι διαφορετικό από αυτό που είναι». Μπορεί να αισθάνονται πως αυτό δεν τους αρέσει, μπορεί ακόμα και να το συζητούν ενίοτε μεταξύ τους, αλλά ουσιαστικά φοβούνται να το αλλάξουν. Διστάζουν να αφήσουν την πεπατημένη, τον τρόπο με τον οποίο έχουν μάθει μέχρι τώρα να συμπεριφέρονται και να δομούν την καθημερινότητά τους.

Η Άλμα κομίζει αυτό το μέλλον, την κίνηση της ίδιας της ζωής προς τα εμπρός. Μια κίνηση, που μπορεί να έχει πισωγυρίσματα, ανακατευθύνσεις και μεταστροφές, αλλά δεν σταματάει ποτέ.

Άλλωστε, περισσότερο μοιάζουν να επιζητούν να αφήσουν τη ζωή τους να κυλήσει, να περάσουν τα χρόνια χωρίς έγνοιες, προβλήματα και απώλειες –σε σχέδια που δεν καρποφόρησαν, σε φιλοδοξίες που δεν ματαιώθηκαν, σε σχέσεις που δεν προδόθηκαν– παρά να διεκδικήσουν την ευτυχία, όπως την ορίζει ο καθένας τους στον μικρόκοσμό του. Είναι της άποψης πως η ευτυχία δεν διαρκεί, ποτέ δεν διαρκούσε, αποτελούσε πάντοτε μια μικρή φωτεινή σχισμή ανάμεσα σε μουντές περιόδους. «…η ευτυχία του δεν βάστηξε πολύ. Οι ζωές έχουν επίσης τους διακόπτες τους».

Ο Χρήστος Χρυσόπουλος, χρησιμοποιώντας την τριτοπρόσωπη αφήγηση για να αποδώσει με ευκρίνεια και πληρότητα την ιδιόμορφη ατμόσφαιρα της μονάδας, αλλά και τον διάλογο για να δημιουργήσει αμεσότητα και να καταστήσει τον αναγνώστη κοινωνό όσων λαμβάνουν χώρα, ακροβατεί ανάμεσα στην επιθυμία («ήθελε απλώς να πει») και τη γνώση («θα μάθεις»). Σμιλεύοντας με δεξιοτεχνία τη γλώσσα, «άλλοτε με την αμεριμνησία του πλάνητα και άλλοτε με την εγρήγορση του εξερευνητή», αναμετριέται με θέματα όπως η μνήμη, η απώλεια, η γονεϊκότητα και η εμπιστοσύνη, για να δημιουργήσει σταδιακά σταθερά ερείσματα προκειμένου να μιλήσει για την ίδια τη ζωή – εκεί που καταλήγουν όλα. «Η ζωή θυμίζει επιτραπέζιο παιχνίδι», «η ζωή δεν βαθαίνει ποτέ», «η ζωή δεν είναι αυτό που φαίνεται», είναι μόνο μερικές από τις φράσεις που διακρίνει κανείς στο βιβλίο και προσδιορίζουν την πολλαπλότητα σε ερμηνείες που έχει αυτή η λέξη.

Το προηγούμενο βιβλίο του συγγραφέα, Η γη του θυμού, μοιάζει να συνομιλεί υπόρρητα με την Άλμα. Ειδικά κάποια σημεία στους διαλόγους μοιάζουν να εγκιβωτίζουν στο εσωτερικό τους κομμάτια του θυμού που είναι διάχυτος στην κοινωνία μας σήμερα. Ενός θυμού που μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά, διαιωνίζοντας έτσι μια ασφυκτική κατάσταση που τείνει να μολύνει κάθε νέα ζωή, όπως είναι η Άλμα.

«Το να χάσεις έναν γονιό ή έναν στενό φίλο ισοδυναμεί συχνά με απώλεια του παρελθόντος. Αλλά το να χάσεις ένα παιδί σημαίνει πως χάνεις το μέλλον», γράφει ο Ίρβιν Γιάλομ (Ο δήμιος του έρωτα, xrisop Εκδόσεις Άγρα, 2003, σελ.196). Η Άλμα κομίζει αυτό το μέλλον, την κίνηση της ίδιας της ζωής προς τα εμπρός. Μια κίνηση, που μπορεί να έχει πισωγυρίσματα, ανακατευθύνσεις και μεταστροφές, αλλά δεν σταματάει ποτέ. Ο συγγραφέας έγινε πρόσφατα πατέρας και μοιάζει να κατανοεί απόλυτα αυτή την τελεσφόρο κίνηση της ζωής. Μοιάζει να έγραψε την Άλμα, για να τροφοδοτήσει και να τροφοδοτηθεί από τη ζείδωρη δύναμη της νέας ζωής – γύρω του και γύρω μας.