fbpx
Μαρία Παπαδημητρίου: «Με τα χέρια ενός άλλου»

Μαρία Παπαδημητρίου: «Με τα χέρια ενός άλλου»

Η πολύ καλή συγγραφέας Μαρία Παπαδημητρίου είναι μια περίπτωση δημιουργού, η οποία σε όλα της τα βιβλία ανάγει το καθαρά ρεαλιστικό, το καθημερινό, το απτό αναγνωστικά, σε υπερρεαλιστικές φόρμες, σε υπερβατικές φάσεις, έτσι ώστε πέρα από τη λογοτεχνική προσαρμογή να επιτυγχάνεται και η διαδικασία ενεργοποίησης και της φαντασίας του λήπτη, σε σημείο μάλιστα που χωρίς περιστροφές να τον ωθεί σε μια ανάγνωση άκρως και σαφώς πολλαπλή. Πράγματι, η Παπαδημητρίου όχι απλώς μένει στον κύριο καμβά της ιστορίας που με πολλή σαφήνεια αφηγείται, όχι απλώς αναθέτει στη γραφή τον μύθο που η ίδια έχει συλλάβει, να φέρει εις πέρας, όχι απλώς παραθέτει χωρίς να νοιάζεται για την πεζογραφική της στάση, υπόσταση, ιδιοσυγκρασία, αλλά πολύ περισσότερο, βγαίνοντας εκτός ορίων, υπερβαίνει το ορατό, ενώνοντας ένα χρονικό και ιστορικό κενό με το σήμερα, λειτουργώντας ως ενδιάμεσος κρίκος, ο οποίος στόχο έχει την ψυχαγωγία και, τέλος, προσαρμόζοντας το κείμενο σε άυλες εικόνες (παρά την τραγικότητά τους, που όντως εμφανής κάνει τη νουβέλα σαφέστατα δραματική, μέχρι του σημείου να δέχεται τον οίκτο και τη συμπόνια όσων ακολουθούν μέχρι το φινάλε), δίνοντας ζωή και θάνατο ταυτόχρονα, αναβαθμίζοντας τον ρόλο των κατοικίδιων προς τα μοναχικά και τα έχοντα τεράστια μοναξιά άτομα, δρομολογώντας μια περιπέτεια που περιέχει ταυτόχρονα αλήθειες και ψέματα, πραγματικότητα και υπερβολή, εν κατακλείδι, παραδίδει ένα έργο το οποίο θα μείνει, θα συζητηθεί, θα κριτικαριστεί, πάνω απ’ όλα για την ενδιαφέρουσα (τη συγγραφική, εννοώ) σοβαρότητά του. Μια σοβαρότητα που ξεφεύγει κατά πολύ από τη σοβαροφάνεια, τον μικρομεγαλισμό, την πέρα από ρυθμίσεις ζωή των άλλων, την πάντα καλώς αποδεκτή, μια που ένα έργο, χωρίς να του φαίνεται, χωρίς να το προκαλεί, χωρίς να το επιθυμεί σφόδρα, καταφέρνει και κρατά το ενδιαφέρον μέχρι την τελευταία σελίδα όπως στην πρώτη και, παράλληλα, κλείνει το μάτι σε μια γκροτέσκα εκδοχή, η οποία και παρατηρείται, αφού όπως είπαμε, η φαντασία της πεζογράφου κυριολεκτικώς οργιάζει.

Για να δούμε όμως τι υλικό επεξεργάζεται η πεζογράφος Μαρία Παπαδημητρίου στο συγκεκριμένο βιβλίο. Έχουμε λοιπόν μια μετανάστρια από τις χώρες του Καυκάσου (δεν μπορεί παρά να είναι η Αρμενία, εξ ου και το ιστορικό κενό που αναφέραμε παραπάνω, καθώς μιλά για τη γενοκτονία των Αρμενίων πριν από έναν αιώνα, πράγμα που σημαίνει πως η ηρωίδα δεν θα μπορούσε να είναι εν ζωή) η οποία ζει σχεδόν μόνη (έχει βέβαια έναν δεσμό, ο οποίος όμως είναι σχεδόν ξεχειλωμένος) και διαθέτει δύο πολύ σοβαρές ιδιότητες: η μία είναι ότι ξέρει να λέει τον καφέ (με τα χρήματα που κερδίζει διαβιοί) και η άλλη είναι ότι διαθέτει μια εξωπραγματικά μεγάλη δύναμη στα χέρια της (η ίδια πιστεύει ότι είναι τα χέρια ενός άλλου, εξ ου και ο τίτλος) ώστε να σπρώχνει μεμονωμένους ανθρώπους στις ράγες του Ηλεκτρικού, του Μετρό, και άλλους σε πολυσύχναστους δρόμους, όπως η λεωφόρος Συγγρού. Περνά λοιπόν ο καιρός με αυτές τις δύο δραστηριότητες, ώσπου ξαφνικά ο «άλλος» αρχίζει να επιτίθεται όχι μόνο σε αγνώστους, αλλά και σε αυτή την ίδια. Έτσι, και χωρίς να το συνειδητοποιεί, αποφασίζει μια προσωπική κατάληξη, οδυνηρή, νεκρική, απελπισμένη. Παρεμπιπτόντως να αναφέρω πως ο μεγάλος έρωτας της ζωής της, ο αδερφός της, τραυματισμένος και σχεδόν ανάπηρος, προσπαθεί να ξεφύγει από τη μανία των κατακτητών, αλλά (όπως συμβαίνει και με το υπόλοιπο σόι) πεθαίνει αφήνοντας στην ψυχή της Μάγιας (μάγισσα ή μάντισσα, θα έλεγα εγώ) ένα τεράστιο τραύμα. Και επίσης παρεμπιπτόντως οι σελίδες που αναφέρονται στην προσπάθεια των Αρμενίων να ξεφύγουν από τον κατακτητή είναι πολύ σημαντικές, οι πλέον συναρπαστικές, παρότι έχουν γραφτεί χιλιάδες κείμενα για αυτό το γεγονός. Η Παπαδημητρίου με όσο ταλέντο διαθέτει, με όση τεχνική κατάρτιση έχει αποκομίσει τώρα πια, μετά από οχτώ βιβλία –τα περισσότερα μυθιστορήματα–, με όση ψυχική δύναμη μπορεί να επιδείξει απέναντι σε έναν λαό, ο οποίος χωρίς να φταίει σε τίποτα βρέθηκε κατακρεουργημένος και σφαγιασμένος, χωρίς σπίτι και πατρίδα, έχοντας υποστεί πραγματική γενοκτονία, επιτυγχάνει, μέσα από μια σύγχρονη ιστορία, που αφορά μια γυναίκα, απόγονο, που έρχεται στη χώρα μας προκειμένου να ξεχάσει ό,τι συνέβη (πράγμα φυσικά που αδυνατεί) και να δουλέψει, έστω σε αυτό το παρακμιακό επάγγελμα, να μιλήσει παράλληλα και για το φύλο της, για τις γυναίκες και όσες από αυτές, ως καταπιεσμένες αλλά και βασανισμένες, μπορούν πια να αντέξουν.

Γιατί η συγκεκριμένη δημιουργός δεν είναι απλώς εκπληκτική αλλά, πολύ παραπάνω, αποτελεί μία από τις ελάχιστες φωνές υψηλού επιπέδου που διαθέτουμε ως σύγχρονα ελληνικά γράμματα, και δη πεζογραφία.

Η γραφή της Παπαδημητρίου είναι έμπλεη συναισθηματικών παραμέτρων, είναι γεμάτη από υγιείς παρορμήσεις, ενδιαφέρουσα από γλωσσικής άποψης, γενικώς υπερτονισμένη και προσηλωμένη σε αυτή τη γυναίκα, η οποία αποτελεί σχεδόν το άλλο της μισό. Είπα από γλωσσικής άποψης, γιατί και τεχνικά αλλά και υφολογικά η συγγραφέας επιθυμεί να μας σπρώξει σε μια δραματική ιστορία, σε ένα δράμα δηλαδή που ξετυλίγεται μπροστά μας και θέλει να μην το περάσουμε αβρόχοις ποσί αλλά να ταυτιστούμε μαζί της, να γίνουμε ένα, να ακολουθήσουμε το συγκεκριμένο άτομο και παράλληλα, όπως προανέφερα, να το αισθανθούμε, στις χρονικές και ιστορικές συνισταμένες του, που προκαλούν ένα τεράστιο κενό. Η ατμόσφαιρα είναι πολύ πιο βαριά απ’ όσο νομίζουμε αρχίζοντας την ανάγνωση, ενώ το ύφος μέσα στο στενό πλαίσιο μιας νουβέλας δεν αλλάζει χρώμα, δεν περιεργάζεται ανάλογα το επεισόδιο, δεν μεροληπτεί, δεν καιροφυλακτεί. Το αντίθετο, και με εντελώς προσωπικό τρόπο, με σταθερή αξία και αισθητική σημασία, στέκεται αρωγός στην ολοκλήρωση ενός έργου όχι τεράστιων προθέσεων, όχι μιθριδατικό, αλλά σεμνό, ταπεινό, απέριττο, και προπαντός ισοπεδωτικό (κυρίως όσον αφορά τον μύθο).

Παρακολουθώ την Παπαδημητρίου από πολύ παλιά, έχω διαβάσει κάμποσα βιβλία της, άλλα όχι, έχω γράψει για κάμποσα από αυτά, για τα υπόλοιπα όχι, το σίγουρο όμως είναι πως, όταν βρισκόμαστε (ως πεζογράφος και κριτικός) είμαι βέβαιος ότι κάποιο καλό θα βγει από αυτή τη σχέση, ότι κάτι καλό θα προκύψει. Γιατί η συγκεκριμένη δημιουργός δεν είναι απλώς εκπληκτική αλλά, πολύ παραπάνω, αποτελεί μία από τις ελάχιστες φωνές υψηλού επιπέδου που διαθέτουμε ως σύγχρονα ελληνικά γράμματα, και δη πεζογραφία. Ενώ η φεμινιστική της ματιά, εντελώς εμφανής, ασφαλώς και προσδίδει ένα άλλο χρώμα στα κείμενά της. Καθώς –και παρότι– σήμερα η γυναίκα στέκεται ισότιμα με τον mppadάνδρα και σε οικογενειακό και σε κοινωνικό αλλά και σε επαγγελματικό επίπεδο, δεν παύει να αποτελεί τον ανίσχυρο κρίκο, το φύλο της δέχεται ακόμη βαναυσότητες, αγριότητες, βιαιότητες, τις οποίες και δεν μπορεί πάντα να διαχειριστεί, μια που ακόμη και στα δικαστήρια υφίσταται έναν δεύτερο εξευτελισμό παρόμοιο με τον πρώτο. Διαβάστε, λοιπόν, το συγκεκριμένο έργο για μια ξεχωριστή ματιά πάνω σε μια γυναίκα που δεν ευθύνεται για τίποτα, κι όμως πληρώνει και χάνει και τη ζωή της ακόμα.

 

Με τα χέρια ενός άλλου
Μαρία Παπαδημητρίου
Αλεξάνδρεια
136 σελ.
ISBN 978-960-221-829-7
Τιμή €9,54
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Ελένη Καραγιάννη: «Το κόκκινο τάπερ»

Όταν έφτασε στα χέρια μου αυτή η πρώτη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Καραγιάννη ήμουν βέβαιη, διαβάζοντας τον τίτλο, ότι θα ήταν γεμάτη αγάπη όπως ένα μαμαδίστικο «κόκκινο τάπερ» και δεν γελάστηκα....

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Γιώργος Αγγελίδης: «Σκοτεινή κληρονομιά»

Η Σκοτεινή κληρονομιά του Γιώργου Αγγελίδη αποτελεί μια ενδιαφέρουσα αφήγηση, που συνδυάζει με δεξιοτεχνία τη φαντασία και το κοινωνικό δράμα. Ο συγγραφέας, μετά την «Τριλογία του φεγγαριού», αποφασίζει να...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Χρυσοξένη Προκοπάκη: «Αβαρής»

Το τελευταίο πεζογραφικό βιβλίο της Χρυσοξένης Προκοπάκη έρχεται για να διευρύνει τα όρια του αφηγηματικού λόγου και τον κάνει να εναγκαλισθεί μεθόδους και τεχνικές του θεάτρου και, συγκεκριμένα,...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.