Ιώ Τσοκώνα: «Έγκλημα στον Ιανό»

Σύμφωνα με την υπόθεση, η Δανάη είναι μία μεταφράστρια που τα τελευταία χρόνια μεταφράζει αποκλειστικά αστυνομικά μυθιστορήματα, πράγμα που έχει επηρεάσει σημαντικά την ψυχοσύνθεσή της. Βλέπει παντού δολοφονίες και υποψιάζεται το κάθε τι. Σε μια εκδήλωση αφιερωμένη στην αστυνομική λογοτεχνία που λαμβάνει χώρα στον Ιανό, όπου πηγαίνει με τις δυο φίλες της, γίνεται μάρτυρας ενός ατυχήματος. Μια ηλικιωμένη γυναίκα φαίνεται να έχει στραβοκαταπιεί και απομακρύνεται από τον χώρο με ασθενοφόρο. Το γεγονός λήγει εκεί για όλους, εκτός από εκείνη. Όσο μεταφράζει το αστυνομικό μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στην Κωνσταντινούπολη, όσο το μυστήριο της στυγερής δολοφονίας μιας ηλικιωμένης αστής στην παραμυθένια Πρίγκηπο εξελίσσεται, η Δανάη αρχίζει να πιστεύει πως κάτι περίεργο θα μπορούσε να είχε συμβεί και στη γυναίκα που είχε πνιγεί στον Ιανό, καθώς της φάνηκε πως όταν την οδηγούσαν στο ασθενοφόρο, την είχε κοιτάξει επίμονα. Αυτό το ερμήνευσε η ίδια ως «εσύ ξέρεις», «εσύ είδες». Ψάχνοντας να βρει τι απέγινε η γυναίκα, γνωρίζει έναν νεαρό και άπειρο αστυνομικό του Τμήματος Ανθρωποκτονιών, τον Νικηφόρο. Τον πείθει για τις υποψίες της και ξεκινάει μια άτυπη συνεργασία μεταξύ τους. Μέχρι τότε κανείς δεν της είχε δώσει σημασία και όλοι την παρότρυναν να ξεχάσει το συμβάν. Άραγε, ποιος να είχε δίκιο; Όλοι οι υπόλοιποι ή εκείνη;

Πιστεύω ότι και μ’ αυτό το βιβλίο της η Ιώ Τσοκώνα ήθελε να πάει, να μας πάει στην Πόλη, στα Πριγκηπόνησα όπου γεννήθηκε, μεγάλωσε και αγάπησε. Το αστυνομικό μυθιστόρημα ήταν η πρόφαση, αλλά και η απόδειξη ότι η Ιώ τα καταφέρνει εξαιρετικά και σ’ αυτό το είδος!

Το Έγκλημα στον Ιανό διαθέτει, βέβαια, τα συστατικά ενός αστυνομικού μυθιστορήματος, όπως μυστήριο, αγωνία και φόνους, αλλά διαθέτει κι άλλα πολλά. Στοιχεία λαογραφικά, κοινωνικά και πολιτικά που όλα διανθίζονται με μια ανθρωπιά, με ευαίσθητα συναισθήματα, αλλά και με εξαιρετικές περιγραφές χώρων, τοπίων, στιγμιότυπων της καθημερινότητας ώστε να ξεχνιέσαι καμιά φορά, ως αναγνώστης, ότι πρέπει να διαλευκανθούν δύο φόνοι!

Είναι πάνω από 35 χρόνια που γράφω σενάρια για κόμικς και γύρω στα 20 χρόνια που διδάσκω τεχνική γραφής σεναρίου. Δεν υπήρχε, λοιπόν, περίπτωση να μου διαφύγουν και οι σεναριακές αρετές του έργου: ρυθμός αφήγησης, δομημένοι χαρακτήρες ηρώων, αντιηρώων θα έλεγα καλύτερα, καθώς η Δανάη είναι καλή μεταφράστρια, μητέρα, μαγείρισσα, αλλά ερασιτέχνης για ντετέκτιβ! Ο δε Νικηφόρος κάθε άλλο παρά διαθέτει τα προσόντα ενός δαιμόνιου αστυνομικού! Ωστόσο, τέτοιοι έπρεπε να είναι οι χαρακτήρες που θα εξυπηρετούσαν αυτόν τον συγκεκριμένο μύθο.

Μαντεύετε ποια είναι εδώ η βασική, η πρώτη κρίσιμη σκηνή; Είναι μόνο ένα βλέμμα!

Συνεχίζω με τις σεναριακές αρετές: εναλλαγές εικόνων που πάντα σπρώχνουν την αφήγηση προς τα μπρος, διάλογοι χωρίς περιττολογίες, αλλά και χωρίς αμήχανες αφαιρέσεις, κρίσιμες σκηνές με ανατροπές και ξαφνιάσματα, λεπτομερειακές περιγραφές εικόνων / σκηνικών χώρων, κι όλα αυτά δοσμένα με σωστές δόσεις χιούμορ και υφέρποντος ερωτισμού!

Όταν λέμε «κρίσιμη σκηνή» στο σενάριο, εννοούμε μια σκηνή που η ύπαρξή της αλλάζει την από εκεί και πέρα ροή του μύθου. Μαντεύετε ποια είναι εδώ η βασική, η πρώτη κρίσιμη σκηνή; Είναι μόνο ένα βλέμμα! Το εναγώνιο βλέμμα με το οποίο ένιωσε η Δανάη να την κοιτάει η ηλικιωμένη γυναίκα που «πνίγηκε» στον Ιανό. Αυτό το ένα βλέμμα κινητοποίησε όλο τον μύθο!

iotskn Κλείνω με το μεγάλο ατού του βιβλίου, που είναι η παράλληλη αφήγηση δύο ιστοριών. Δύο ιστοριών που έχουν μόνο ένα κοινό σημείο μεταξύ τους: είναι και οι δύο, για διαφορετικούς λόγους η καθεμιά, σφηνωμένες στο κεφάλι της συγγραφέως. Δανείζομαι τα πεντάγραμμα της μουσικής για να σας πω τι έκανε η Ιώ Τσοκώνα: Αν δούμε μια παρτιτούρα πιάνου, θα παρατηρήσουμε ότι υπάρχουν επαναλαμβανόμενα ζεύγη παράλληλων πενταγράμμων. Οι νότες του πάνω πεντάγραμου παίζονται με το δεξί χέρι και οι νότες του κάτω με το αριστερό. Κάποτε παίζει μόνο το δεξί χέρι, κάποτε μόνο το αριστερό, αλλά τις περισσότερες φορές παίζουν και τα δυο. Η συνήχηση, οι ήχοι που βγαίνουν, αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοτροφοδοτούνται. Αυτό κάνει η συγγραφέας. Στο πάνω πεντάγραμμο παίζει η ιστορία που μεταφράζει και στο κάτω η ιστορία του Ιανού. Οι δύο ιστορίες αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοτροφοδοτούνται, με διαδοχικά adagio και allegro... Θα ήθελα πραγματικά να τη ρωτήσω αν παίζει πιάνο.