Δημήτρης Πιατάς: «Σινέ Λαύκος»

Ο Δημήτρης Πιατάς είναι ένας γνωστός άνθρωπος του θεάτρου. Ελάχιστοι γνωρίζουν πως παράλληλα με τη θεατρική του παρουσία, έχει δώσει και δείγματα μιας λογοτεχνικής ενασχόλησής του – το Σινέ Λαύκος είναι το τρίτο βιβλίο που κυκλοφορεί έχοντας στο εξώφυλλο το όνομά του.

Σε ποιο λογοτεχνικό είδος μπορεί κανείς να κατατάξει αυτό το έργο; Δεν είναι μυθιστόρημα, μιας και δεν διαθέτει έναν συγκεκριμένο μύθο και μια ανάπτυξη χαρακτήρων. Δεν είναι δοκίμιο, μιας και πολύ απέχει από μια αποστασιοποιημένη ενατένιση του κόσμου. Κι όμως, αναστοχάζεται και συνομιλεί με ιδέες και φιλοσόφους, αλλά με έναν τρόπο ιδιαίτερης εσωτερικής ενδοσκόπησης.

Θα το χαρακτήριζα, λοιπόν, ως εσωτερικό μονόλογο, αν δεν κινδύνευα αυθαίρετα να αναμείξω τη μορφή με το περιεχόμενο. Αλλά το τολμώ και έτσι το διάβασα ως την καταγραφή μιας ανθρώπινης και ευαίσθητης φωνής… Πιο σωστά εκείνο, από τις πρώτες κιόλας του αράδες, μου επέβαλε αυτόν τον τρόπο ανάγνωσης.

Εμπειρία δεν είναι αυτό που σου συμβαίνει. Είναι αυτό που κάνεις σε σχέση με αυτό που σου συμβαίνει.

Και αυτό που κάνει ο αφηγητής (δηλαδή ο ίδιος ο Πιατάς) είναι να αντιμετωπίζει αυτό που του συμβαίνει –μια επιστροφή σε χειμωνιάτικη μέρα σε πηλιορείτικο χωριό– ως αφορμή να επαναφέρει στη μνήμη του πρόσωπα και σκέψεις, συναισθήματα και γεγονότα από τις δικές του εμπειρίες ζωής και αναγνωσμάτων. Την καταγραφή αυτών των σκέψεων την ονόμασε Σινέ Λαύκος.

Λαύκος λέγεται το χωριό του Πηλίου όπου ο Πιατάς έχει εξοχικό σπίτι (σπίτι παραδοσιακό φτιαγμένο από το 1875) και επειδή θα γίνει ο χώρος να ξεδιπλωθεί εντέλει μια ιδιότυπη αναδρομή όλης της ζωής του, μετατρέπεται, για τις ανάγκες της συγγραφής, από οικισμό σε αίθουσα κινηματογράφου, όπου προβάλλεται μια ταινία την οποία την παρακολουθεί ένας μόνο θεατής, αυτός που είναι και ο σεναριογράφος της και ο σκηνοθέτης της και ο πρωταγωνιστής της.

Ένα κείμενο ασυνήθιστα αισιόδοξο… Ίσως γιατί είναι ξεκάθαρα ανθρώπινο.

Διάβασα, λοιπόν, ένα κείμενο που θα μπορούσε να είναι και ένα σενάριο, όσο και το προσχέδιο ενός μυθιστορήματος-τοιχογραφία των όσων έχουν εγγραφεί στη σκέψη και στις ιδέες ενός ανθρώπου που δεν ζει απλώς, αλλά και που στοχάζεται πάνω στα όσα έζησε και ζει. Τα ανακαλεί, τα εμπιστεύεται, τα ανασκευάζει, τα ανασυνθέτει. Τα τραγουδά: «Τα ογδόντα πέρασα, τα εκατό τα πιάνω, και ήλθε ο καιρός για να σκεφτώ, ίντα δουλειά να κάνω…»

Μέσα στο κείμενο αυτό, μέσα δηλαδή στην ταινία που περιγράφει τη μοναχικότητα ενός άντρα σε μέρες χειμωνιάτικες, που άλλοτε βαδίζει σε χιονισμένα καλντερίμια κι άλλοτε δίπλα στο τζάκι μαζεύει τους συντρόφους μιας ζωής –από τον Επίκουρο ως τον Βέγγο, από τον Σαχτούρη και τον Έλιοτ ως τον ταβερνιάρη του χωριού και τον ναΐφ ζωγράφο–, ο Πιατάς με θάρρος όσο και φαντασία φανερώνει τα δεσμά με τα οποία συνδέεται το παρελθόν με το παρόν, οι αισθήσεις με τα νοήματα, η γέννηση με τον θάνατο, η φιλία με τον έρωτα, ο άνθρωπος με την ίδια τη Φύση.

Χωρίς κανέναν προγραμματισμό, ακριβώς όπως η σκέψη του κάθε ανθρώπου περνάει από το ένα θέμα στο άλλο, από το ένα ερέθισμα πηδά σε ένα δεύτερο, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και ο Δημήτρης Πιατάς αναζητά –καθώς το σύντομο ταξίδι επιστροφής τελειώνει– έναν τίτλο για την ταινία που έφτιαξε με τη χρήση γραμμάτων.

Τελικά, αυτό που φαίνεται να επιβάλλεται είναι η προβολή της λέξης ΤΕΛΟΣ.

piat Αλλά αν μια ταινία τελείωσε, η κινηματογραφική αίθουσα παραμένει στη διάθεση του κάθε άλλου που θα ήθελε να προβάλει μια δική του δημιουργία. Κι αυτό άλλωστε είναι και το ουσιαστικό μήνυμα του έργου του Πιατά – η ύπαρξη του καθένα μας έχει δεσμούς με το παρελθόν άλλων και με όσων πρόκειται στο μέλλον να παρουσιαστούν. Γι’ αυτό και φροντίζει να υπενθυμίσει πως η ονομασία «Λαύκος» έχει καταγωγή από τη λέξη «γλαύκος», που σημαίνει ανοιχτός ορίζοντας, καθαρός.