fbpx
Αντώνης Έξαρχος: «Σχεδόν αποδημητικά...»

Αντώνης Έξαρχος: «Σχεδόν αποδημητικά...»

«Σχεδόν αποδημητικά» πουλιά είμαστε οι Έλληνες από αρχαιοτάτων χρόνων. Πότε ομαδικά, ειρηνικά, ξεκινώντας ως ιεροτελεστία την πορεία στο άγνωστο για μια καλύτερη ζωή αλλού. Πότε αναγκαστικά, βίαια ξεριζωμένοι από τον τόπο μας εξαιτίας πολέμων και διωγμών. Πότε έτσι πότε αλλιώς, είμαστε σκορπισμένοι σε πηγαινέλα στους δρόμους του κόσμου, συχνά λαθρεπιβάτες αρμενίζομε τον καιρό κι όπου μας βγάλει.

Πάνω σε αυτό και με πλαίσιο το φθινοπωρινό σκηνικό, ο Αντώνης Έξαρχος ξεκίνησε επίσημα τη λογοτεχνική του πορεία. Με ένα λιτό εξώφυλλο και οπισθόφυλλο, φθινοπωρινά χαρακτηριστικά πλάνα εποχής κατά την οποία φεύγουν από τον τόπο μας, μεταναστεύουν τα πουλιά, παρακινούμενα από το ένστικτο αυτοσυντήρησης προς αναζήτηση τροφής, και τον χαρακτηριστικό επίσης τίτλο Σχεδόν αποδημητικά, που σηματοδοτεί τις προθέσεις, το πνεύμα και τις παραμέτρους όπου κινείται στο πρώτο του βιβλίο ο Αντώνης Έξαρχος, το οποίο και αφιερώνει με πέντε λέξεις: «Στους γονείς Κώστα και Ειρήνη», παρουσιάζεται στον χώρο της λογοτεχνίας.

Πρόκειται για μια σειρά από 13 σύντομα, αξιόλογα διηγήματα, οι τίτλοι των οποίων είναι δηλωτικοί απλών πραγμάτων ή καταστάσεων που παραπέμπουν σε εποχές άλλες και αναβιώνουν την καθημερινότητα στην ελληνική επαρχία, εκ διαμέτρου διαφορετική από τη σημερινή. Μέσα από τις λαγαρές αφηγήσεις του αναβιώνει η ζωή στην ελληνική ύπαιθρο σε όλο της το βάθος και το πλάτος, όπως αναδύεται από τα καθημερινά δρώμενα με πρωταγωνιστές τους «συνήθεις ύποπτους»: τους πολιτικούς και τους πολιτικάντηδες, καπάτσους, απατεώνες και απατεωνίσκους, κοντόφθαλμους καιροσκόπους, που με τον τρόπο του καταφερτζή χειραγωγούν αιωνίως τον αμαθή, τον «πάντα ευκολοπίστευτο και πάντα προδομένο λαό», για να αποκομίζουν προσωπικά οφέλη.

Αν και είναι το πρώτο βιβλίο του Αντώνη Έξαρχου, ο καίριος, ουσιαστικός λόγος, η θαυμάσια πλοκή, οι χαρακτηριστικές εικόνες που δημιουργούν στην οπτική του αναγνώστη τα καθημερινά δρώμενα, προϋποθέτουν πνευματική καλλιέργεια, γνώση, κατάκτηση, ευέλικτο χειρισμό της ελληνικής γλώσσας και προπαιδεία στα γράμματα με κείμενα είτε σε έντυπα περιοδικά και άλλα ηλεκτρονικά μέσα. Κινείται άνετα και σε πολλά επίπεδα, εντάσσει και ενσωματώνει στα διηγήματά του στοιχεία από την ντοπιολαλιά της περιοχής του εκεί όπου θεωρεί απαραίτητο, για να δώσει τον τρόπο ζωής των καθημερινών ανθρώπων της ελληνικής επαρχίας με τις απλές χαρές, τις αγωνίες, τον πόνο των γυναικών που σηκώνουν με αξιοπρέπεια το βάρος της οικογένειας, όταν ο «κύρης» λείπει στην ξενιτιά από ανάγκη. Με πόση λαχτάρα περίμεναν τον ταχυδρόμο που θα φέρει το γράμμα του με τα καλά νέα και το ποθητό έμβασμα που θα τους εξασφαλίσει μια καλύτερη ζωή:

«Ακούστηκε ο ταχυδρόμος στην πλατεία και τρέχανε όλοι να πάρουν το γράμμα ή να μάθουν τα χαμπέρια. Ήταν κάθε δέκα μέρες που ερχόταν ο Προκόπης, ο ταχυδρόμος, φέρνοντας μαζί του μια στάλα κόσμο για τον καθένα και πολλές ελπίδες. Στον δερμάτινο σάκο είχε γράμματα, εμβάσματα, τηλεγραφήματα και τα νέα της πολιτείας...» («Μια στάλα κόσμος», σ. 57). Σε άλλο σημείο του ίδιου διηγήματος περιγράφει με συγκλονιστικά απλό τρόπο πώς πληροφορούσε η αγράμματη σύζυγος τον ξενιτεμένο σύζυγο, τον «κύρη» της, σχετικά με την κατάσταση της οικογένειας που άφησε πίσω του κι αυτό «όταν ήταν και η Βάσω η ανιψιά της εύκαιρη. Στη Βάσω έλεγε τα λόγια της να τα γράψει: “Αλέξη, κύρη μου, σου γράφω πάλι για να σου πω ότι είμαστε όλοι καλά. Τα παιδιά είναι καλά. Η μεγάλη πάει καλά στη δουλειά της και μου γράφει συχνά [...]. Η μικρή μας, μου είπε ο δάσκαλος πως τα παίρνει τα γράμματα. Μεγάλωσε κιόλας...”».

Πέρα από κάθε άλλη εκτίμηση και παραδοχή της παρελθούσης πραγματικότητας, ο βιωμένος, ο εσωτερικευμένος χρόνος σε ορισμένο χώρο είναι ασφαλές απόκτημα, τεκμήριο ποιότητας ζωής.

Αλλού περιγράφει πώς γινόταν το αλισβερίσι της μικροπολιτικής μεταξύ των πολιτικών και εκείνων που παρίσταναν τους παράγοντες στα χωριά προεκλογικά. Οι περιγραφές του είναι άψογες, είναι ζωγραφιές με απαλά γήινα χρώματα εδώ κι αλλού με έντονα και αδρά χαρακτηριστικά που ζωντανεύουν μνήμες δικές του παιδικές και μνήμες των άλλων, των συγγενών και συγχωριανών του, όπως τις έχει αποκομίσει άλλοτε ανέπαφες κι άλλοτε διαφοροποιημένες από αφηγήσεις ανθρώπων του περιβάλλοντός του.

Φέρνει στην επιφάνεια επεισόδια από τη δική του και του ανθρώπινου περιβάλλοντος βιωμένη πραγματικότητα, αφενός για να περισώσει ό,τι μπορεί από τη ζωή του παρελθόντος στον τόπο του, συμβάλλοντας στη συντήρηση της συλλογικής μνήμης, και αφετέρου ωθούμενος, προφανώς, από εσωτερική ανάγκη να απαλλαγεί από το βάρος αυτής ακριβώς της εσωτερικευμένης σκληρής πραγματικότητας. Μιας μεθοδευμένης με διάφορα μέσα κατάστασης που επιβλήθηκε στους κατοίκους των ορεινών κυρίως περιοχών την εποχή που η πατρίδα, όπως κάνει πάντα, «έτρωγε τα παιδιά της», ανάγκαζε τους νέους να εγκαταλείπουν τον τόπο τους για μια δήθεν καλύτερη ζωή στην ξενιτιά.

Οπωσδήποτε, το παρελθόν είναι ένα κεφάλαιο αδιαπραγμάτευτο και αναπόσπαστο από τη ζωή του καθενός, αποκλειστικά σχεδόν υπεύθυνο και «υπόλογο» για την προοπτική του μέλλοντος ενός ατόμου και ενός λαού γιατί, σε μεγάλο βαθμό, τα πεπραγμένα του παρελθόντος προκαθορίζουν τη μελλοντική διαδρομή και εξέλιξη των ατόμων και των λαών. Είτε το θέλουμε είτε δεν το επιθυμούμε, ο βιωμένος χρόνος σ’ έναν συγκεκριμένο χώρο είναι μέρος της ζωής μας, το κουβαλάμε. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι στο χέρι μας να το αλλάξουμε προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο, ανάλογα με το πώς ταξινομούμε τις προτεραιότητες και τους στόχους μας σύμφωνα με την ηθική, τη δικαιοσύνη, τις πανανθρώπινες αξίες, τον κοινωνικό πολιτισμό μας, αλλά και με το ρεύμα της εποχής.

Πέρα από κάθε άλλη εκτίμηση και παραδοχή της παρελθούσης πραγματικότητας, ο βιωμένος, ο εσωτερικευμένος χρόνος σε ορισμένο χώρο είναι ασφαλές απόκτημα, τεκμήριο ποιότητας ζωής. Αποτελεί πηγή έμπνευσης, προγονική, πατρογονική δωρεά, ευλογία ή κατάρα, ένα κληροδοτημένο, οπωσδήποτε, αγαθό που η συλλογική μνήμη και συλλογική ευθύνη έχουν ηθικό χρέος να συντηρήσουν και να διαφυλάξουν ως παρακαταθήκη για τις μελλούμενες γενιές. Αλλά είναι και το κελάρι με τα πολύτιμα αγαθά από όπου αντλεί το υλικό για το έργο της η ψυχολογία, η ψυχανάλυση και η λογοτεχνία.

Δεκατρία διηγήματα, που σαν δεκατρείς ταινίες ξετυλίγουν μπροστά στα μάτια μας φυσικά και ανθρώπινα τοπία, όπου παρακολουθούμε τη ζωή στην ελληνική επαρχία από διαφορετική κάθε φορά οπτική γωνία, διαφορετικές όψεις της ίδιας πραγματικότητας. Είναι όνειρα που δεν βγήκαν αληθινά, ελπίδες που χάθηκαν καθ’ οδόν, προοπτικές που δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ. Μια ζωή που ξοδεύτηκε στα γρανάζια των εργοστασίων της ξενιτιάς για μια καλύτερη ζωή σε ένα μέλλον άγνωστο και απροσδιόριστο, έως ανυπόστατο και ανύπαρκτο. Κλείνω με το κείμενο του οπισθόφυλλου του βιβλίου ως δείγμα ποιοτικής και ποιητικής γραφής, που δίνει συνολικά την εικόνα ενός κατακερματισμένου κόσμου και το πνεύμα του συγγραφέα Αντώνη Έξαρχου:

aexarxos«Βήματα χνάρια στα γυαλικά της μνήμης. Σε δρόμους κρυφούς γυρεύω το αύριο. Να ντύνομαι τη σκιά της θάλασσας και να με βγάζει στου Νείλου το Δέλτα. Και με τα χαλικάκια στο στόμα να γράφω γράμματα. Και πάλι πίσω να ψάχνω τη γεωγραφία της ψυχής με τα χέρια φτερούγες, σχεδόν αποδημητικά ταξίδια. Να τινάζομαι ψηλά, ν’ ακουμπήσω μια στάλα κόσμο στη μέσα μου πατρίδα. Άφιξη κι αναχώρηση σε δρόμους πέτρινους, κρυφτό με τ’ αρμυρό και το γλυκό, σε άγραφα σχέδια επί χάρτου».

 

Σχεδόν αποδημητικά...
Αντώνης Έξαρχος
Ηριδανός
112 σελ.
ISBN 978-960-335-421-5
Τιμή €12,72
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Ελένη Καραγιάννη: «Το κόκκινο τάπερ»

Όταν έφτασε στα χέρια μου αυτή η πρώτη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Καραγιάννη ήμουν βέβαιη, διαβάζοντας τον τίτλο, ότι θα ήταν γεμάτη αγάπη όπως ένα μαμαδίστικο «κόκκινο τάπερ» και δεν γελάστηκα....

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Γιώργος Αγγελίδης: «Σκοτεινή κληρονομιά»

Η Σκοτεινή κληρονομιά του Γιώργου Αγγελίδη αποτελεί μια ενδιαφέρουσα αφήγηση, που συνδυάζει με δεξιοτεχνία τη φαντασία και το κοινωνικό δράμα. Ο συγγραφέας, μετά την «Τριλογία του φεγγαριού», αποφασίζει να...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Χρυσοξένη Προκοπάκη: «Αβαρής»

Το τελευταίο πεζογραφικό βιβλίο της Χρυσοξένης Προκοπάκη έρχεται για να διευρύνει τα όρια του αφηγηματικού λόγου και τον κάνει να εναγκαλισθεί μεθόδους και τεχνικές του θεάτρου και, συγκεκριμένα,...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.