Δημήτρης Καρύδας: «Φιλική εταιρεία πνεύματος»

Όσοι έχουμε αποπειραθεί να εκδώσουμε έστω και μια φορά ένα έργο μας, έχουμε βρεθεί αντιμέτωποι με την ίδια κατάσταση: αποστέλλουμε το χειρόγραφο, το παιδί μας, το βλαστάρι μας, το απαύγασμα της δημιουργικότητάς μας, σε έναν ή περισσότερους εκδότες και μετά περιμένουμε. Σε αναμμένα κάρβουνα. Ο καιρός περνάει, ο ενθουσιασμός αντικαθίσταται σιγά σιγά από την απογοήτευση και την καταβαράθρωση της καλλιτεχνικής μας αξίας. Οι απαντήσεις που μας έρχονται είναι είτε αρνητικές, είτε δεν έρχονται ποτέ. Όσο μάλιστα τα έργα αποστέλλονταν σε εκτυπωμένη μορφή, τις περισσότερες φορές δεν συμπεριλαμβάνονταν καν στον φάκελο της αρνητικής απάντησης.

Η διαδικασία αυτή είχε φυσικά αποτελέσει και για εμένα μια αρκετά ψυχοφθόρα πραγματικότητα. Και μπορεί στην πρώτη μου απόπειρα να ήμουν τυχερή και ο πρώτος εκδοτικός που προσέγγισα να ήταν θετικός κυρίως λόγω της ηλικίας μου, αυτό όμως δεν σημαίνει πως για κάθε βιβλίο δεν επαναλαμβανόταν σχεδόν με τελετουργικούς ρυθμούς η ίδια διαδικασία. Αποστολή, αναμονή, πολλές αρνήσεις και, αν ήμουν τυχερή, μια κατάφαση. Και όταν το βιβλίο έβγαινε, πάντα η ίδια ανησυχία: πώς θα το διαβάσουν; Τι θα πει η κριτική; Θα αξιωθεί το δικό μου έργο να διαβαστεί από έναν ειδικό της ελληνικής λογοτεχνίας;

Για να είμαι ειλικρινής, όσο περιγράφω αυτή τη διαδικασία –και πιστέψτε με, δεν έχω βγει καθόλου εκτός θέματος– με πιάνει μια συναισθηματική εξάντληση, η καρδιά μου σφίγγεται και η έμπνευσή μου στερεύει. Και πώς μπορείς να είσαι δημιουργικός, όταν αυτό που για εσένα αποτελεί το επιστέγασμα της δημιουργικότητάς σου, πρέπει να ενταχθεί σε μια φόρμα και ένα σύστημα καθαρά εμπορικό και βιομηχανοποιημένο. Αν είσαι τυχερός, θα ξεχωρίσεις. Και αν είσαι από τη φύση σου ιδιαίτερος, φυσικά.

Αυτό λοιπόν έχει συμβεί και στον Ηλία Μοσχόπουλο, του Δημήτρη Καρύδα. Ο νεαρός δευτεροκλασάτος δικηγόρος που αναλαμβάνει συνεχώς μικροϋποθέσεις και δέχεται τις σεξουαλικές φροντίδες της συνεργάτιδάς του, έχει προσπαθήσει στο παρελθόν να γίνει συγγραφέας. Εμπνεόμενος από το έργο ενός διάττοντα αστέρα, του Τίμου Βαλασιάδη, θα παραδώσει ένα χειρόγραφο και θα τύχει, ύστερα από μια μεγάλη περίοδο αναμονής, να χαρεί την ευχάριστη είδηση πως θα πάρει τον δρόμο της έκδοσης. Τα καλά νέα όμως σταματούν εκεί. Γιατί μετά τη μέτρια προς κακή εμπορική του πορεία –που για να είμαι ειλικρινής ανταποκρίνεται σε περισσότερα αντίτυπα από τον μέσο όρο των μη ευπώλητων συγγραφέων στην εποχή της κρίσης–, το ενδιαφέρον του εκδότη εξαφανίζεται. Ο Ηλίας Μοσχόπουλος μετά το αποτυχημένο πείραμα αποσύρεται από τους πάγκους. Ο ίδιος απογοητεύεται τόσο πολύ, που για πολλά χρόνια αρνείται να διαβάσει έστω και ένα βιβλίο.

Ο Δημήτρης Καρύδας γράφει ένα μυθιστόρημα για τον συγγραφέα-έρμαιο, τον δημιουργό – «μη δημιουργό», τον υπογράφοντα και λαμβάνοντα όλες τις τιμές ενός έργου που δεν είναι δικό του.

Μέχρι που μια διένεξη σε μια δεξίωση του υπενθυμίζει το παρελθόν. Και μαζί με τις αναμνήσεις, τον εντοπίζει και αυτή η περίεργη φωνή στο τηλέφωνο που του «χαρίζει» με συγκεκριμένους όρους ένα αριστούργημα. Ο Μοσχόπουλος θα το δεχτεί και ξαφνικά θα γίνει ο «πατέρας» ενός εκδοτικού φαινομένου. Μόνο που τίποτα δεν είναι έτσι όπως θα το ήθελε.

«Οι συγγραφείς ταυτίζονται με τους ήρωές τους με παράξενο, μεταφυσικό τρόπο και οι χαρακτήρες των βιβλίων πολλές φορές είναι λες και προσπαθούν να αναδυθούν από τις σελίδες, να αποκτήσουν αυτόνομη ύπαρξη πέρα από τον δημιουργό τους ή να τον κατευθύνουν όπως αποφασίσουν εκείνοι...»

Ο Δημήτρης Καρύδας γράφει ένα μυθιστόρημα για τον συγγραφέα-έρμαιο, τον δημιουργό – «μη δημιουργό», τον υπογράφοντα και λαμβάνοντα όλες τις τιμές ενός έργου που δεν είναι δικό του. Ο ήρωάς του, λοιπόν, επιτρέπει χάριν της φαντασίωσης του τι θα πει να λέγεται «συγγραφέας» να γίνει αιχμάλωτος της φωνής στο τηλέφωνο. Ταυτόχρονα όμως θα γίνει και έρμαιο της κατά γενική ομολογία αξιοπρεπούς ιδιοκτήτριας βιβλιοπωλείου, που σε ανύποπτες στιγμές μεταμορφώνεται σε πεινασμένο σεξουαλικά ζώο.

Με την ίδια διάθεση, ο συγγραφέας σχολιάζει τη φύση του «τέλειου» πνευματικού έργου: μπορεί να γράψει ένας συγγραφέας το τέλειο έργο; Είναι αποκλειστικό του δημιούργημα ή εμπνέεται από τους μεγάλους και μικρότερους λογοτέχνες που έχει συναντήσει στους αναγνωστικούς του περιπάτους; Πόσο αυθεντικό είναι το έργο όταν επεμβαίνει ένας επιμελητής και ζητάει διορθώσεις, προσθέτοντας και τη δική του ματιά στο τελικό αποτέλεσμα; Και, κυρίως, μπορεί να υπάρξει τέλειο έργο συνδέοντας αποσπάσματα και φτιάχνοντας ένα κολάζ από τα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας; Είναι τόσο κουτό το αναγνωστικό κοινό, που δεν θα το καταλάβει και θα σπεύσει να προσκυνήσει τον νέο θεό της συγγραφής;

Ειρωνευόμενος ο πραγματικός συγγραφέας, ο Δημήτρης Καρύδας, τον πλασματικό κόσμο της λογοτεχνίας και δημιουργώντας μια συνθήκη μυστηρίου, αλλά και την τέλεια απάτη, σχολιάζει ταυτόχρονα όλες εκείνες τις κριτικές που ξεχνούν να διαβάσουν ένα βιβλίο για αυτό που είναι και που διαρκώς αναζητούν αυτό που ίσως εκείνοι πιστεύουν πως θα μπορούσαν να έχουν γράψει, αν το έπαιρναν σοβαρά απόφαση. Αυτό που ο δικός του μυστηριώδης κριτικός δεν μπόρεσε να εντοπίσει, βρήκε τρόπο να το δημιουργήσει.

«Ένας άγνωστος μου πρόσφερε ένα ύπουλο δώρο, πιο ύπουλο και από τον Δούρειο Ίππο. Με ξεγέλασε με την υποκριτικά μελιστάλαχτη κατανόησή του, μου επιβλήθηκε με το ύφος του και, πιο τυφλός και από τον μάντη Κάλχα, σαγηνεύτηκα, γιατί πάντοτε η βουτιά στο άγνωστο δημιουργεί γοητεία, ρομαντισμό και μαγεία».

Μέσα από τη συνθήκη της πλήρους απουσίας ορίων –τόσο στο επίπεδο της λογοκλοπής, όσο και των σεξουαλικών φαντασιώσεων–, ο Δημήτρης Καρύδας συνδέει τη συγγραφή με την ηδονή· και πόσες φορές ο δημιουργός δεν έχει νιώσει ηδονή από το δημιούργημά του – όχι προκαλούμενη από σεξουαλικές περιγραφές, αλλά από την ίδια τη δύναμη της δημιουργίας;

dim karidas Ενδιαφέρον πολύ λοιπόν το μυθιστόρημα του Δημήτρη Καρύδα, με διάχυτη την αίσθηση της ειρωνείας απέναντι στον ήρωά του, αλλά με ένα τέλος που είναι λίγο θολό, καθώς δυσκολεύτηκα να αναγνωρίσω το πραγματικό τέλος που έγραψε ο Δημήτρης Καρύδας από το ψυχωσικό φαντασιακό τέλος που δημιούργησε ο Ηλίας Μοσχόπουλος για να διαχειριστεί την απώλεια του εαυτού του μετά τη συμφωνία με τον Διάβολο.