Έχουν αληθινά τρομερό ενδιαφέρον οι συλλογικοί τόμοι, που συγκροτούνται από έναν αριθμό διαφορετικών συγγραφέων, για ένα συγκεκριμένο θέμα, καθώς από τη μια ιστορία, η οποία έχει την αισθητική και την αυθεντικότητά της, πετάγεσαι στην επόμενη και στη μεθεπόμενη, η οποία έχει άλλη ατμόσφαιρα, άλλο ύφος, άλλη υπόσταση. Τριάντα λοιπόν πεζογράφοι γράφουν για τον πρώτο ραδιοφωνικό σταθμό της πόλης, τον 9.84, άλλοι απευθυνόμενοι σε αυτόν με μία αράδα, άλλοι με περισσότερα στοιχεία και άλλοι αφιερώνοντας ολόκληρο το κομμάτι τους σε κείνον. Πέρα όμως απ’ τη συνολική συλλογικότητα, η οποία από μόνη της είναι πραγματικά πολύ συναρπαστική, η διαφορετικότητα που παρατηρείται από έναν αρκετά μεγάλο αριθμό λογοτεχνών, κυριολεκτικώς καθηλώνει, αυξάνει την προσμονή για ό,τι θα συναντήσουμε παρακάτω, πού θα μας ταξιδέψει ο επόμενος δημιουργός, ποια θα είναι η δική του συγγραφική εμμονή, με δυο λόγια αυτή η εναλλαγή των συναισθημάτων όχι μόνο παραλύει τις αναγνωστικές αντιστάσεις αλλά πολύ περισσότερο τις ωθεί σε έναν μικρό κυκεώνα ιδεών, σκέψεων, απόψεων, ιστοριών εντέλει, στόχος των οποίων βέβαια είναι το κυρίαρχο θέμα. Κανένας όμως δεν απαγορεύει να παραθέσει ο ανθολογούμενος κάτι προσωπικό, κάτι που έγραψε σε εντελώς ανύποπτο χρόνο, κάτι για το οποίο θεωρεί πως αξίζει τον κόπο να μπει σε έναν τόμο ως αυτόνομο και αυτοαναφορικό κείμενο. Έτσι, τριάντα παραγωγικές ιστορίες, εντελώς άσχετες μεταξύ τους, παντελώς ανύποπτες για το τι προηγείται και τι έπεται, βγαλμένες απ’ το μυαλό και την ψυχή εναλλακτικών δημιουργών, συνθέτουν μια ορχήστρα σοβαρής αλλά και ελαφράς (πάντως ποιοτικής) μουσικής, η οποία μας χαϊδεύει τα μάτια και τα αυτιά, έχοντας ως κίνητρο την απόλαυση, που μόνο η τέχνη προσφέρει σε όλες της τις μορφές.

Στον συλλογικό τόμο Ο πρώτος σταθμός, αφιερωμένος όπως είπαμε στον πρώτο ραδιοφωνικό σταθμό της πόλης, τον 9.84, υπάρχουν κείμενα που απευθύνονται σε νέους (γράφει η Βασιλική Πέτσα), σε φοιτητές (γράφει ο Χρήστος Χωμενίδης), σε μεσήλικες (γράφουν πολλοί), σε ηλικιωμένους (γράφει η Λένα Διβάνη). Υπάρχουν κείμενα για το θέατρο (γράφει η Ιωάννα Μπουραζοπούλου), για ανθρώπους που έφυγαν άδικα απ’ τη ζωή (γράφει ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης), υπάρχουν κείμενα προσωπικά (γράφει ο Μάνος Ελευθερίου), κομμάτια με έντονο ερωτισμό (γράφει ο Ηλίας Μαγκλίνης), κομμάτια με πρόσημο τη μουσική (γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου), με αστυνομικό, ιδεολογικό, κομματικό, αντιναζιστικό ενδιαφέρον, είναι εν ολίγοις απίστευτη η φαντασία με την οποία οι συγγραφείς πλησιάζουν τον στόχο τους (γράφει ο Κώστας Ακρίβος). Και αυτό είναι απολύτως φυσικό, αφού τριάντα ολοκληρωμένες συγγραφικές οντότητες καταθέτουν τις εμπειρίες και τα βιώματά τους, καταθέτουν τη ρεαλιστική ή υπερρεαλιστική τους προσέγγιση, καταθέτουν τη θέση τους για τον σταθμό, γενικώς υποσκάπτουν την αναγνωστική διαδικασία όσο πιο «ύπουλα» μπορούν. Άρα το αποτέλεσμα είναι και διαδραστικό αλλά και πολυεπίπεδο, είναι πιο δραματικό αλλά και πιο χαλαρό, είναι πιο χιουμοριστικό αλλά και πιο έξυπνο απ’ όσο θα μπορούσε να υπάρξει στο έργο ενός και μόνου συγγραφέα σε ένα προσωπικό του βιβλίο. Ενώ η χαρακτηριστική, σε τριάντα σφραγίδες και τριάντα δακτυλικά αποτυπώματα, έντονη αναπαράσταση του αφιερωματικού πλαισίου, απελευθερώνει ολάκερη τη δυναμική των ιστοριών, μετατρέποντάς τες σε ένα δυσκολότατο παζλ το οποίο και οργανώνεται.

Ο μύθος των συλλογικών έργων με αιτία και αφορμή, με επίκαιρο ή όχι θέμα, είναι ασφαλώς πολύ παλιός, στις μέρες μας όμως όλο και περισσότερο, εφημερίδες, σταθμοί, εκδόσεις, ακόμη και βιβλιοπωλεία, προκαλούν στη συγκρότησή του και παράγουν αληθινά μεγάλες και προσδιοριστικές αναφορές για την ποίηση και την πεζογραφία, οι οποίες και μένουν διά παντός. Με αυτό θέλω να πω πως Ο πρώτος σταθμός δεν είναι ούτε το πρώτο, ούτε το τελευταίο βιβλίο που δημιουργείται, σίγουρα θα υπάρξουν και άλλες αφορμές, ώστε να γραφούν διηγήματα ικανά να κοσμήσουν όχι μόνο την αφιερωματική πτυχή, αλλά και τη λογοτεχνία στο σύνολό της. Καθώς πάντα θα εκπλήσσει η εναλλαγή (όπως αναφέραμε παραπάνω) των συναισθημάτων, των πεζογραφικών κόσμων, των μορφικών αναντιστοιχιών, των μυστικών κινήτρων, των απόκρυφων δεδομένων, τέλος των γνωστικών πληροφοριών, που μέσα από τη ροή της αφήγησης και ίσως παρά την επιθυμία της εκφοράς τους παραμένουν ενεργές.

Άρα το αποτέλεσμα είναι και διαδραστικό αλλά και πολυεπίπεδο, είναι πιο δραματικό αλλά και πιο χαλαρό, είναι πιο χιουμοριστικό αλλά και πιο έξυπνο απ’ όσο θα μπορούσε να υπάρξει στο έργο ενός και μόνου συγγραφέα σε ένα προσωπικό του βιβλίο.

Αν ρωτούσε κανείς πόσο ενδιαφέρον βρίσκω αυτό το βιβλίο, θα του απαντούσα και με τα δυο μου χέρια και με τα δέκα δάχτυλα πως όχι μόνο αξίζει τον κόπο να διαβαστεί (και ίσως παραπάνω από μια φορά) αλλά επιπλέον να κουβεντιαστεί, να ανταλλαγούν απόψεις για τις ενσωματωμένες παραμυθίες, για την τεχνική γραφής, για το ύφος των ανθολογούμενων, γενικά για το πώς και πόσο ανταποκρίνεται ο καθένας στο μεγάλο ρίσκο της συμμετοχής. Και τότε η αξία του βιβλίου θα δραπετεύσει από τη φυλακή των σελίδων, όπου όλοι οι συγγραφείς συστεγάζονται, και θα τραβήξει έναν δρόμο προς τα πάνω, όπως ο ήχος του 9.84, που μας συντροφεύει όλους εδώ και πολλά χρόνια, σε καλές και κακές μας στιγμές. Θα βρεθεί δηλαδή στον αέρα. Ελεύθερη από δεσμεύσεις, κανόνες, συμβιβασμούς, μορφολογικές αγκυλώσεις, ελεύθερη από κάθε κακόβουλη κριτική, τέλος ελεύθερη από πάσης φύσης στρεβλές εικόνες, που ναι μεν το ραδιόφωνο δεν μπορεί να παράξει, ακονίζει όμως τη φαντασία μας, η οποία καλπάζει – και αυτό επίσης δεν είναι καινούργιο, δεν λέγεται για πρώτη φορά.

Ο πρώτος σταθμός
30 ιστορίες
Κώστας Ακρίβος, Μίμης Ανδρουλάκης, Ιάκωβος Ανυφαντάκης, Ρέα Γαλανάκη, Ευτυχία Γιαννάκη, Χρήστος Αρμάντο Γκέζος, Λένα Διβάνη, Μάνος Ελευθερίου, Ισμήνη Καπάνταη, Μάρκος Κρητικός, Όλια Λαζαρίδου, Ηλίας Μαγκλίνης, Έλενα Μαρούτσου, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Ιωάννα Μπουραζοπούλου, Μαρία Ξυλούρη, Νίκος Παναγιωτόπουλος, Κάλλια Παπαδάκη, Χίλντα Παπαδημητρίου, Μάιρα Παπαθανασοπούλου, Βασίλης Παπαθεοδώρου, Ντορίνα Παπαλιού, Βασιλική Πέτσα, Μαρλένα Πολιτοπούλου, Χριστίνα Πουλίδου, Μαριαλένα Σπυροπούλου, Κατερίνα Σχινά, Κωνσταντίνος Τζαμιώτης, Βάσια Τζανακάρη, Χρήστος Χωμενίδης
Μεταίχμιο
304 σελ.
ISBN 978-618-03-1439-7
Τιμή €12,20

Ο Χρίστος Παπαγεωργίου είναι ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας.

Άλλα κείμενα:

• Λευτέρης Γιαννακουδάκης: «Τα φαντάσματα του Δεκέμβρη»
• Αχιλλέας ΙΙΙ: «Τέλος πάντων»
• Γιάννης Στρούμπας: «Περίμετρος»
• Ηλίας Λ. Παπαμόσχος: «Ανάληψη»
• Τάκης Καμπύλης: «Το κόμμα του καλού θεού»

Twitter