Νίκος Αδάμ Βουδούρης: «Καϊάφας»

Έχουμε διαβάσει πολλά βιβλία και έχουμε δει πολλές ταινίες για τη φιλία ενός ανθρώπου με ένα σκυλί, εδώ όμως στον Βουδούρη η σχέση αυτή είναι ιδιαίτερη, ιδιόμορφη και συγκλονιστική. Γιατί ο άνθρωπος που πρωταγωνιστεί, υψηλόβαθμο στέλεχος εταιρείας, αφήνει πίσω του τη δουλειά του, την οικογένειά του, τους φίλους του, την ταυτότητά του, την κοινωνική ζωή του, και συνδέεται μ’ ένα, στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, άρρωστο σκυλί, σε μια προσπάθεια αφενός να τιθασεύσει το άσβεστο μίσος για τον ονομαζόμενο αστικό πολιτισμό, αφετέρου, ως αναρχική φύση που είναι, να αποδείξει και στον εαυτό του αλλά και στους άλλους ότι μπορεί να ζήσει χωρίς τίποτα απ’ ό,τι προσφέρεται για κατανάλωση, αφού πια δεν τα έχει ανάγκη. Το συμπαθέστατο ζώο, ένα σκυλί που διέφυγε της προσοχής του αφεντικού του και χάθηκε, ενώ στη συνέχεια κόλλησε στον ήρωα, είναι τόσο παρόν στο σώμα του μύθου, έτσι που οι εικόνες που διαδραματίζονται να είναι κυριολεκτικώς εκφραστικότατες, υψηλή φωτογραφική τέχνη, κινηματογράφος αξιώσεων, τέλος, ζωγραφική μεγάλου καλλιτέχνη.

Ας δούμε όμως κάπως πιο αναλυτικά την ιστορία που ο αξιολογότατος νέος συγγραφέας Νίκος Αδάμ Βουδούρης παραθέτει: ο ήρωας κατεβαίνει τα σκαλιά του κτιρίου στο οποίο εργάζεται –αφού προηγουμένως έχει συγκρουστεί με τους γονείς, τον αδερφό και τον καλύτερο φίλο του–, παίρνει το αυτοκίνητο και κατευθύνεται προς τη δυτική Πελοπόννησο. Κατηφορίζει από Πάτρα προς Πύργο, έχοντας ψωνίσει διάφορα αναγκαία πράγματα (όπως ρούχα), βρίσκει τον σκύλο και αλλάζει συνεχώς κατάλυμα –άλλοτε εύκολα, άλλοτε δύσκολα λόγω του ζωντανού– και στρατοπεδεύει στον Καϊάφα, όπου πιάνει δουλειά ως σερβιτόρος, έχοντας πάντα πίσω του τον πιστό του φίλο. Άγνωστο πώς, βρίσκει τα αφεντικά του σκύλου, δίνει ραντεβού σε ένα βενζινάδικο και τους τον παραδίδει, εν μέσω των πυρκαγιών του 2007 που έπληξαν με πολλά θύματα την περιοχή, κι επιστρέφει στη βάση του, όπου αποφασίζει να εγκατασταθεί μόνιμα. Αυτό είναι το βασικό περίγραμμα, σε ένα πιο προχωρημένο όμως επίπεδο παρακολουθούμε την ψυχολογική του παρόρμηση και έξαψη, την επιθυμία του να ζήσει εκτός αστικού ιστού, τα σκαμπανεβάσματα της συνειδησιακής του ισορροπίας, την τεράστια αγάπη που επιδιώκει, όχι πάντως από έναν άλλο άνθρωπο, αλλά από ένα ζώο, που με τη σειρά του του τη χαρίζει, παράλληλα με την ασφάλεια που του παρέχει, τέλος, την χωρίς περισπασμούς διάθεσή του να καταργήσει μέσα του το στέλεχος επιχείρησης και να μεταμφιεστεί σε απλό εργαζόμενο, ο οποίος φυσικά έχει πολύ λιγότερες αναφορές και άλλες ανάγκες προκειμένου να επιβιώσει. Δηλαδή τα απαραίτητα και όχι όλα εκείνα τα άχρηστα αντικείμενα, που οι πολυεθνικές πλασάρουν με σκοπό την κατανάλωση και το κέρδος, καθιστώντας μας μάλιστα δούλους πραγμάτων που σε τίποτα δεν μας χρησιμεύουν.

Ας δούμε τώρα πώς χτίζεται το μυθιστόρημα, πώς αποκτά χροιά έργου τέχνης, πώς λειτουργεί. Κατ’ αρχάς, χωρίζεται σε είκοσι ένα υποκεφάλαια, τα οποία προσδιορίζονται από τον τίτλο. Η αφήγηση είναι γραμμική. Το επόμενο κεφάλαιο είναι συνέχεια του προηγούμενου και προχωρά τον μύθο μέχρι το τελικό του στάδιο. Η δομή λοιπόν, άκρως ενδιαφέρουσα, βοηθά την ανάγνωση δίνοντας ανάσες και, παράλληλα με το υποδόριο χιούμορ που χαρακτηρίζει το ύφος του κειμένου, η λεπτή απόλαυση γίνεται ακόμη περισσότερο σαγηνευτική και μαγική. Η απέραντη περιπλάνηση ενός ανθρώπου με ένα σκυλί πλάι του, η προσπάθειά του να σταθεί στα πόδια του μακριά από επιχειρήσεις και οικονομικές συναλλαγές, η επαφή του με τους οικολόγους που περιποιούνται τη θαλάσσια χελώνα προκειμένου να την προστατεύσουν από τον αφανισμό της, η αναρρίχηση στο κάστρο της πόλης και όλα τα τρελά που συμβαίνουν εκεί, τέλος, το σκηνικό της παράδοσης του σκύλου στους ιδιοκτήτες του, με φόντο τις καμένες περιοχές, είναι στοιχεία που αποδεικνύουν πως ο συγκεκριμένος δημιουργός δεν είναι απλώς καλός χειριστής ενός μύθου συμβολικού, αλλά συνάμα ένας άξιος κυβερνήτης του οχήματος που λέγεται λογοτεχνία, πεζογραφία ιδιαίτερα, μ’ έναν ακραίο και εύτακτο προσωπικό οίστρο.

Η δομή λοιπόν, άκρως ενδιαφέρουσα, βοηθά την ανάγνωση δίνοντας ανάσες και, παράλληλα με το υποδόριο χιούμορ που χαρακτηρίζει το ύφος του κειμένου, η λεπτή απόλαυση γίνεται ακόμη περισσότερο σαγηνευτική και μαγική.

voudouris Η αναρχική φύση ενός ήρωα, ο οποίος παρατά τα πάντα και κατευθύνεται νότια παρέα με ένα σκυλί, πιστό και αγαπημένο σύντροφο, ασφαλώς μας ωθεί να διαβάσουμε το βιβλίο και να κάνουμε την ίδια διαδρομή, να ζήσουμε έστω όπως όπως σαν περιπλανώμενοι και εργαζόμενοι όπως εκείνος. Ο Βουδούρης αληθινά πρωτοτυπεί. Όχι τόσο όμως με τη βασική ιδέα –η οποία όπως ήδη έχουμε πει δεν αποτελεί μονοκονδυλιά– αλλά με την αναφορική και ατομική ανάλυση μιας ανθρώπινης προσωπικότητας, την κατάβαση στα πιο μύχια διαμερίσματα της ψυχής του, τις (παράλογες) λογικές αποφάσεις του, τέλος, την πέρα από οτιδήποτε άλλο διατήρηση της αξιοπρέπειάς του, η οποία και τον βοηθά να κερδίζει την εμπιστοσύνη των λίγων ανθρώπων με τους οποίους έρχεται σε επαφή, μετά την έξοδό του απ’ τον πολιτισμένο κόσμο. Με το μυθιστόρημα αυτό, δεύτερο βιβλίο του μετά την εκπληκτική συλλογή διηγημάτων Ο βυθός είναι δίπλα (Πατάκης, 2008), την οποία αναζητήσαμε και διαβάσαμε για τις ανάγκες της συγκεκριμένης κριτικής, ο Νίκος Αδάμ Βουδούρης πιστοποιεί πως σαν χώρα ασφαλώς και έχουμε μέλλον στη λογοτεχνία, ασφαλώς και δεν ξεπουληθήκαμε, ασφαλώς και θα γραφτούν πολλά αξιόλογα βιβλία, τόσα που ίσως και να μην τα περιμένουμε στον αριθμό. Ο Βουδούρης θα είναι ένας από αυτούς τους συγγραφείς –είμαι σίγουρος– που θα κοσμήσει την τέχνη του και θα τιμήσει την εμπιστοσύνη που θα του δείξουμε διαβάζοντας τα έργα του.