Γιώργος Σκαμπαρδώνης: «Τα δεδουλευμένα»
Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης εμφανίστηκε στα νεοελληνικά γράμματα το 1989 με τη συλλογή διηγημάτων Μάτι φώσφορο, κουμάντο γερό. Ακολούθησε έναν χρόνο μετά η συλλογή Η ψίχα της μεταλαβιάς, κατόπιν το 1992 κυκλοφόρησε η Στενωπός των υφασμάτων (Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 1993), ενώ το 1996 και το 1998 κυκλοφόρησαν αντίστοιχα οι συλλογές διηγημάτων Πάλι κεντάει ο στρατηγός και Ακριανή λωρίδα. Από τότε έως σήμερα κύλησε πολύ νερό στο συγγραφικό αυλάκι του συγγραφέα και ακολούθησαν άλλες έξι συλλογές διηγημάτων και πέντε μυθιστορήματα.
Οι πέντε συλλογές διηγημάτων, που αναφέρθηκαν εισαγωγικά, ήταν χρόνια εξαντλημένες από τα βιβλιοπωλεία, πλέον όμως συστεγάζονται σε έναν καλαίσθητό τόμο 400 και πλέον σελίδων, που έχει τον γενικό και πολύ εύστοχο τίτλο Τα δεδουλευμένα, με το εξώφυλλο να κοσμείται από μια ιπτάμενη χελώνα. Ο συγγραφέας στο οπισθόφυλλο του βιβλίου αναφέρει σχετικά: «Οι πρώτες πέντε συλλογές διηγημάτων μου, που είχαν εξαντληθεί, επανεκδίδονται – περιέχονται μέσα στο καβούκι αυτού του τόμου. Καταγράφεται έτσι η αρχική διαδρομή, οι διακυμάνσεις, οι σταθερές και οι μεταβλητές μιας πεζογραφικής πορείας – χελώνα που πασχίζει διαρκώς να επιταχύνει και να εκπτερωθεί».
Τα δεδουλευμένα, λοιπόν, στεγάζουν μια πλειάδα από ιδιαιτέρως αξιόλογα διηγήματα που επιβάλλεται να ανακαλύψουν οι νεότεροι αναγνώστες, να ξαναδιαβάσουν οι παλαιότεροι τις ιστορίες του Σκαμπαρδώνη που τους συγκίνησαν και, βέβαια, να μαθητεύσουν εκεί πολλοί επίδοξοι συγγραφείς. Οι ιστορίες αναφέρονται σε (όχι και τόσο) περασμένες εποχές, για μια Ελλάδα όπου δεν υπήρχε ευρώ, και εμπνέονται από καθημερινά στιγμιότυπα. Μεγάλες δόσεις ρεαλισμού συνυπάρχουν με τη φαντασία και το παράλογο, δίνοντας και στις πιο τετριμμένες ιστορίες μια απροσδόκητη εξέλιξη. Οι θεματικές γύρω από τις οποίες περιστρέφονται οι ιστορίες είναι μεταξύ άλλων η παιδική ηλικία, η μοναξιά, η νοσταλγία, ο έρωτας, ο χωρισμός, ο τόπος δράσης τους η Θεσσαλονίκη και κυρίως η Μακεδονία, ενώ οι ήρωες που πρωταγωνιστούν σ’ αυτές είναι καθημερινοί άνθρωποι, που κατοικούν δίπλα μας ή περπατάνε στη γειτονιά μας.
Είναι πολλά τα διηγήματα που ξεχωρίζουν, αν έπρεπε όμως να αναφέρω κάποια απ’ αυτά θα επέλεγα τα κάτωθι: ένας μοναχικός ήρωας βρίσκει την ηρεμία σ’ έναν χωματόδρομο, παράπλευρα της Εθνικής οδού («Ο χωματόδρομος»), η συγκινητική προσπάθεια ενός ανθρώπου να παραμείνει νέος παίζοντας ποδοσφαιρικό δίτερμα με παιδιά («Οι πέτρες-δοκάρια»), ένας φαντάρος βγάζει χρήματα προσποιούμενος επιληπτικές κρίσεις («Οι αφροί»), μια γυναίκα σκοτώνεται από έναν κεραυνό και στη θέση της φυτεύεται ένα δέντρο που γίνεται ψηλό και δυνατό («Άλλη μια γυναίκα που έγινε δέντρο»), μια φανταστική βόλτα στη Θεσσαλονίκη εν μέσω ομίχλης («Ο εισαγγελέας εν ομίχλη»), ένας θηροφύλακας εκδικείται για τον σκοτωμένο γυπαετό σκοτώνοντας με τη σειρά του τον κυνηγό που τον πυροβόλησε («Μόσμπεργκ των έξι»), η εμφάνιση στο πατρικό σπίτι του πεθαμένου πατέρα («Ο πατέρας με ρεπούμπλικο»), μια φάλαινα που ξεβράζεται σε παραλία της Χαλκιδικής και η ερωτική ιστορία ενός ζευγαριού («Η Μελτέμ και τα αλυσοπρίονα»).
Τα δεδουλευμένα, λοιπόν, στεγάζουν μια πλειάδα από ιδιαιτέρως αξιόλογα διηγήματα που επιβάλλεται να ανακαλύψουν οι νεότεροι αναγνώστες, να ξαναδιαβάσουν οι παλαιότεροι τις ιστορίες του Σκαμπαρδώνη που τους συγκίνησαν και, βέβαια, να μαθητεύσουν εκεί πολλοί επίδοξοι συγγραφείς.
Τα δεδουλευμένα είναι μια εξαιρετική πρόταση ανάγνωσης όσον αφορά την ελληνική διηγηματογραφία, από έναν συγγραφέα που πρωτοστάτησε και συνέβαλε τα μέγιστα για να εδραιωθεί και να του δοθεί ο απαραίτητος εκδοτικός χώρος. Πλέον το διήγημα έχει συνεχώς ανοδική πορεία και αυτό κανείς μπορεί να το διαπιστώσει περνώντας μια βόλτα από τους πάγκους των βιβλιοπωλείων. Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης συνεχίζει να υπηρετεί πιστά το είδος και περίτρανη απόδειξη αποτελούν οι δύο συλλογές διηγημάτων που ακολούθησαν, το Ντεπό και το Λεωφορείο: 19 στάσεις.
Τα δεδουλευμένα
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
Εκδόσεις Πατάκη
414 σελ.
ISBN 978-960-16-7072-0
Τιμή €17,90
