Άντυ Μάλλιγκαν: «Σκουπίδια»
«Το όνομά μου είναι Ραφαέλ Φερνάντες και είμαι παιδί της χωματερής. Πολλοί μου λένε: “Ποτέ δεν ξέρεις τι θα βρεις ψάχνοντας στα σκουπίδια! Σήμερα μπορεί να είναι η τυχερή σου μέρα”. Αλλά εγώ τους λέω: “Φίλε μου, νομίζω πως ξέρω τι θα βρω”. Και ξέρω τι μπορεί να βρει κανείς, γιατί ξέρω τι βρίσκω εγώ όλα αυτά τα χρόνια που δουλεύω εδώ πέρα, έντεκα ολόκληρα χρόνια. Με μια λέξη: στούπα. Στούπα –και συγγνώμη που σας προσβάλλω– είναι η λέξη που χρησιμοποιούμε για τις ανθρώπινες ακαθαρσίες».
Μιλά ο ένας από τους τρεις πρωταγωνιστές αυτής της βαθύτατα ανθρώπινης, σπαρακτικής αλλά και σαγηνευτικής ιστορίας, για να διευκρινίσει παρακάτω: «Ήμουν παιδί των σκουπιδιών από τότε που μπορούσα να περπατάω μόνος μου και να μαζεύω πράγματα. Πόσο να ήμουν; Τριών χρονών, και είχα αρχίσει να ξεδιαλέγω… Ο Γκάρντο είναι συνεργάτης μου, δουλεύουμε πάντα μαζί. Με προσέχει…»
Ο Γκάρντο είναι συνομήλικός του. Ψηλός και λεπτός σαν ξυλαράκι. Κι αγέλαστος. Όταν τον παρατηρούν γιατί ποτέ δεν χαμογελά, «Βρέστε μου έναν λόγο για να χαμογελάσω», απαντά. Αχώριστα τα δυο αγόρια. Όπου ο ένας, εκεί κι ο άλλος. Τι αγάπη! Είπε κανείς ότι στους σκουπιδότοπους δεν φυτρώνουν και σπάνια, εξαίσια λουλούδια που μοσκοβολούν συντροφικότητα και ευθύτητα, στοργή και αφοσίωση;
Ο τρίτος από τους ήρωες του μυθιστορήματος είναι ο Αρουραίος. Μικρότερός τους κατά τέσσερα χρόνια. Το πραγματικό του όνομα ήταν Χουν-Χουν. Ερχόταν από πολύ μακριά, δεν είχε κανέναν στον κόσμο και αν δεν υπήρχε το φαγητό στο Σχολείο της Ιεραποστολής, θα είχε πεθάνει. Τον φώναζαν Αρουραίο γιατί έμενε σε μια τρύπα, συγκάτοικος με αρουραίους, και σάμπως είχε αρχίσει να τους μοιάζει. Τουλάχιστον στο τεφρό τους χρώμα.
Στη χωματερή της Μπεχάλα. Κάπου στη Μανίλα*, την πρωτεύουσα των Φιλιππίνων. Υπάρχουν αναρίθμητα παιδιά που όντως σέρνονται σε όλη τη ζωή τους στα σκουπίδια. «Η Μπεχάλα σε κάνει να θέλεις να βάλεις τα κλάματα, γιατί μοιάζει μ’ ένα φοβερό βασανιστήριο που δεν θα τελειώσει ποτέ. Αρουραίοι και παιδιά, παιδιά και αρουραίοι, και μερικές φορές σκέφτεσαι ότι η ζωή τους είναι λίγο-πολύ η ίδια…» μιλά εμπιστευτικά η εθελόντρια κοινωνική λειτουργός στο Σχολείο της Ιεραποστολής, πρόσωπο στ’ αλήθεια εξαίρετο, γεμάτο αγαθότητα και αλτρουισμό. Το όνομά της, Ολίβια. Και ο ρόλος της στην εξέλιξη της ιστορίας σημαντικός.
Στη χωματερή, λοιπόν. Kαι, λίγο αργότερα, αφότου ο Ραφαέλ παρατηρούσε πικρά ότι δεν βρίσκει κανείς τίποτα το άξιο λόγου, ψάχνοντας ανάμεσα σε χαλασμένα φαγητά, αρουραίους, σπασμένα αντικείμενα, χαρτιά, περιττώματα, το χέρι του ακινητοποιήθηκε: μια μικρή δερμάτινη τσάντα με κλειστό φερμουάρ. Ανδρική. Και μέσα ένα πορτοφόλι γεμάτο πέσος. Πλάι στο πορτοφόλι ένας διπλωμένος χάρτης και μες στον χάρτη ένα κλειδί. Υπήρχαν και κάποιες φωτογραφίες ενός κοριτσιού γύρω στα οκτώ, ορισμένα ταλαιπωρημένα έγγραφα και μια ταυτότητα. Όνομα: Χοσέ Ανχέλικο. Επάγγελμα: υπηρέτης. Τόπος κατοικίας: Πράσινοι Λόφοι.
Μετά το πρώτο βουβό ξάφνιασμα και την αθέατη τρεμούλα, οι δυο φίλοι σκέφτηκαν πως καλό θα ήταν να ψάξουν για τον κύριο Ανχέλικο. Πάντως, γύρευε τώρα… Και στη σκοτεινιά άρχισαν να αγκαλιάζονται με χορευτικά βήματα. Μετά μοιράστηκαν αμίλητοι τα χρήματα, πήρε ο Ραφαέλ τα ευρήματα, τα έχωσε στο σορτσάκι του και συνέχισαν να ξεδιαλέγουν. Δεν έπρεπε να τραβήξουν κανενός την προσοχή. Όμως αυτή η τσάντα θα άλλαζε για πάντα τη ζωή τους. Και την ψυχή τους. Έπειτα από πολύν καιρό θα σκέφτονταν πως «όλοι στη ζωή τους χρειάζονται ένα κλειδί· με το σωστό κλειδί μπορείς να ανοίξεις μια πόρτα διάπλατα. Γιατί κανένας δεν πρόκειται να ανοίξει την πόρτα για σένα». Το κλειδί άνοιγε μια θυρίδα στον σιδηροδρομικό σταθμό. Και η θυρίδα έκρυβε ένα φοβερό και ανήκουστο μυστικό, που σχετιζόταν με διαφθορά και ανηθικότητα προσώπων υπεράνω πάσης υποψίας…
Έτσι, η γειτονιά τους γέμισε από αστυνομικούς. Αν και δεν ζυγώνει συχνά η αστυνομία στην Μπεχάλα, καθότι οι απόκληροι και οι απέλπιδες συνηθίζουν να λύνουν μόνοι τους τις διαφορές και τα προβλήματά τους. Είχε όμως καυχηθεί η θεία (πες μάνα) του Ραφαέλ, έπειτα από ορισμένα χρήματα που της έδωσαν για να αγοράσει τρόφιμα, οπού συνεχώς τα στερούνταν, ότι τα παιδιά κάτι βρήκαν.
Κι εδώ κάνουμε τη γνωριμία με τον Αρουραίο. «Χρειαζόμαστε τον Αρουραίο», είπε ο Γκάρντο. «Είναι το μόνο μέρος που δεν θα ψάξουν για την τσάντα». Τώρα γραμμή για την τρύπα του. Ο Αρουραίος έχει μια λεπτή, δειλή φωνούλα και κάθεται πάνω σε στρώσεις από χαρτόνια. Γύρω του φωλιές αρουραίων. «Χρειαζόμαστε τη βοήθειά σου», είπαν οι δυο φίλοι. «Εντάξει», ένευσε χαμογελώντας το αδύνατο, υποσιτισμένο αγοράκι. Πρωτύτερα ζούσε πολύν καιρό στον Κεντρικό Σταθμό και γνώριζε πώς να τους οδηγήσει στη θυρίδα…
Ένα κυνηγητό. Ανελέητο και σπασμωδικό. Και από την πλευρά της αστυνομίας και από την πλευρά του υποκόσμου. Μα και ένας αγώνας επιβίωσης εξαντλητικός. Και τελικώς νικηφόρος. Τι φως και πόση ελπίδα εκπέμπουν αυτά τα παιδιά του «Κατώτερου Θεού», και πώς ριγεί ο αναγνώστης στη σκέψη των Αγίων Παθών τους.
Η παιδική εργασία, η φοβερή εκμετάλλευση αθώων ψυχών και ζωών, η φτώχεια, η απελπισία, η φθορά και η διαφθορά των κρατούντων, όλα, όλα τα εγγίζει με έγνοια, όλα τα καταγράφει και τα καταγγέλλει ο σπουδαίος Άγγλος συγγραφέας Άντυ Μάλλιγκαν σε αυτό το ασθματικό θρίλερ. Είναι ίσως διότι τα έζησε από κοντά διδάσκοντας αγγλικά και θεατρική τέχνη στην Ινδία, τη Βραζιλία, τις Φιλιππίνες.
Το παρόν βιβλίο έχει μεταφραστεί σε 23 χώρες ενώ ήδη ξεκίνησαν τα γυρίσματα μιας ταινίας βασισμένης στο δραματικό, όσο και εξαιρετικό, και με πανανθρώπινα μηνύματα αυτό μυθιστόρημα. Το σενάριο είναι του RichardCurtis.Το σκηνοθετεί ο Stephen Daldry (Μπίλι Έλιοτ, Ώρες).
«Τα Σκουπίδιααποτελούν μια μοντέρνα εισαγωγή στον Όλιβερ Τουίστ. Είναι μια εξαίρετη ιστορία με παιδιά που καταφέρνουν να “τη φέρουν” σε ενήλικες. Η σκληρότητά του είναι η σκληρότητα ενός παραμυθιού», έγραψαν οι Times. Όπως και το μήνυμα ελπίδας που μεταδίδεικαι που παραπέμπει σε μυθικές αφηγήσεις, θα πρόσθετα.
Όπως θα πρόσθετα, επίσης, και τα συγχαρητήριά μου στην Αργυρώ Πιπίνη για την καταπληκτική μετάφρασή της. Μια δημιουργία!
Ηλικία: 13+
*Η Μανίλα (πληθ. 1.653.171 σε έκταση μόλις 38,55 τετραγωνικών χιλιομέτρων) θεωρείται η πιο πυκνοκατοικημένη πόλη του κόσμου.
Σκουπίδια
Άντυ Μάλλιγκαν
μετάφραση: Αργυρώ Πιπίνη
Πατάκης
251 σελ.
Τιμή € 12,70
