fbpx
Ελένη Δικαίου: «Ο τελευταίος Έλληνας της Σμύρνης»

Ελένη Δικαίου: «Ο τελευταίος Έλληνας της Σμύρνης»

Η Ελένη Δικαίου δεν χρειάζεται τις δικές μου λογοτεχνικές συστάσεις για να κερδίσει το νεανικό, και όχι μόνον, αναγνωστικό κοινό. Έχει πολυσήμαντη, πολυετή και βραβευμένη συγγραφική πορεία, η οποία ανέδειξε το ταλέντο της να αντλεί από την πραγματικότητα των ιστορικών γεγονότων και να πλουτίζει θαυμάσια την πεζογραφία της.

Πρόσφατο παράδειγμα Ο τελευταίος Έλληνας της Σμύρνης, ένα ολοζώντανο μυθιστόρημα που μας ταξιδεύει στα μικρασιατικά παράλια του σήμερα, εκεί που η αλήθεια αναζητά κληρονόμους που θα την ανασύρουν ολόκληρη στο φως, όχι για να υποθάλψουν ένα «αιώνιο μίσος», αλλά για να περιθάλψουν τα τραύματα αυτών που την χρειάζονται για να προχωρήσουν προς την ελευθερία και την πρόοδο.

Έχοντας εκφράσει την πεποίθηση ότι η λογοτεχνία είναι η καλύτερη οδός διδασκαλίας της Ιστορίας, ήταν αδύνατον να αντισταθώ, αρχικά, στο ξεφύλλισμα του βιβλίου και, χωρίς να το καταλάβω, να ολοκληρώσω μονορούφι την ανάγνωσή του. Η κοινή προσφυγική καταγωγή, οι οικογενειακές μνήμες, το μεγάλωμα σε συνοικίες που μοσχοβολάει ακόμη ο κοσμοπολίτικος μικρασιατικός ελληνισμός, αποτελούν έναν ιστό που με συνδέει τόσο με το βιβλίο, όσο και με την λογοτεχνική έμπνευση της Δικαίου. Υπάρχει όμως και μία ακόμη σύνδεση, ο Χρυσόστομος Καλαφάτης, ο Άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης, ο δεσπότης που δεν εγκατέλειψε το ποίμνιό του και βρήκε μαρτυρικό θάνατο από τον τουρκικό όχλο στις 27 Αυγούστου 1922, έπειτα από εντολή του Νουρεντίν πασά.

«Έτσι, να ’χεις την ευκή μου. Τονε λέτε κι εσείς άγιο τώρα πια…»
«Η Εκκλησία τον έχει συμπεριλάβει στους αγίους της από το 1993».
«Αργήσατε. Εκείνος αγίασε απ’ τη μέρα που μαρτύρησε».

Το βιβλίο ξεκινά με την συνάντηση δύο προσώπων στην Σμύρνη του σήμερα με την ευκαιρία ενός μεταφραστικού συνεδρίου, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, λίγο πριν βγει ο Επιτάφιος. Ένας νεαρός μεταφραστής, ο Ραφαήλ, κι ένας γέρος, ο κυρ Μανουήλ, μαθητής της παλιάς Ευαγγελικής Σχολής Σµύρνης.

«Ο ένας αγωνιά για το χρέος που δεν κατάφερε να ξεπληρώσει, ο άλλος αναλαμβάνει να το ξεπληρώσει αυτός. Μια µαθητική εργασία. Ένα κουρελιασμένο πουκάµισο: “Όχι... Έχει πάνω του το αίµα του δεσπότη!”. Η αλήθεια που δεν πρέπει να χαθεί».

Το βιβλίο επιγράφεται με το χωρίο του Κατά Ιωάννην Ευαγγελίου, ως ελάχιστη ένδειξη σεβασμού στον ιερέα που τίμησε με την ζωή του το ράσο του: «ὁ ποιμὴν ὁ καλὸς τὴν ψυχὴν αὐτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων·» (Ιω. 10:11).

Ο «τελευταίος Έλληνας» παραδίδει το τετράδιο της σχολικής του εργασίας, αυτό στο οποίο συγκέντρωσε, μαθητής κάποτε, όλες τις πληροφορίες για τον Δεσπότη του και αργότερα, ως ενήλικας, το συμπλήρωσε με τις τραγικές λεπτομέρειες του θανάτου του, στον νεαρό μεταφραστή που συναντά στο προαύλιο του μικρού Ναού της Αγίας Φωτεινής, βράδυ Μεγάλης Παρασκευής στην Σμύρνη.

Η Ελένη Δικαίου, με το λογοτεχνικό εύρημα της παράδοσης ενός τετραδίου από έναν σεβάσμιο γέροντα προς ένα μέλος της νεότερης γενιάς, συμβολίζει εκείνη την μεταβίβαση του χρέους από γενιά σε γενιά.

Από τις σελίδες της «ιστορίας μέσα στην ιστορία» παρελαύνουν, με γλώσσα γλαφυρή και ζωντανούς παραστατικούς διαλόγους, με τον αέρα της μικρασιάτικης λαλιάς, αληθινά πρόσωπα και γεγονότα, αναμνήσεις συλλεγμένες από την συγγραφέα με υπομονή και ακρίβεια μελετητή. Τα νεανικά χρόνια του Χρυσόστομου, η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, η ιεροσύνη, η Μητρόπολη της Δράμας και ο Μακεδονικός αγώνας, η ζωή στην Σμύρνη, οι θυσίες, οι προσπάθειες, οι διεκδικήσεις, οι αγώνες, η σύγκρουση με τον «τρισκατάρατο» Στεργιάδη, ο Πλαστήρας, ο Βενιζέλος, ο βασιλιάς, οι Τούρκοι, η «Μικρασιατική Άμυνα», ο ελληνικός στρατός, η οπισθοχώρηση, οι Τσέτες, η φωτιά, ο θάνατος…

«Έφταιξε “ο δρόμος για την Άγκυρα”, έφταιξε ο Βενιζέλος, ο βασιλιάς, οι δυνατοί της γης, όλοι εκτός από μας τους Μικρασιάτες, γιατί καμιά από τις αποφάσεις που πήραν για μας δεν ήταν δική μας. Εκτός κι αν είναι η αγάπη για την ελευθερία φταίξιμο, το όνειρο για την ειρήνη και την δικαιοσύνη ανάμεσα στους λαούς. Τότε μόνο υπάρχει συγχώρεση για όλους εκείνους, Έλληνες και ξένους, που με ελαφριά τη συνείδηση μας άφησαν στα χέρια του Κεμάλ».

Η Ελένη Δικαίου, με το λογοτεχνικό εύρημα της παράδοσης ενός τετραδίου από έναν σεβάσμιο γέροντα προς ένα μέλος της νεότερης γενιάς, συμβολίζει εκείνη την μεταβίβαση του χρέους από γενιά σε γενιά. Χρέους ιστορικής μνήμης, συνείδησης και αλήθειας. Χρέους που εκπλήρωσε η ίδια και το αφήνει τώρα στα χέρια του αναγνώστη για να το πολλαπλασιάσει.

eleni dikaiou«Ήμουν πολύ κοντά του πια, τον άγγιζα σχεδόν. “Άγιε!...” Πώς είμαι σίγουρος ότι δε συμπλήρωσα το “δέσποτα”; Δεν ξέρω να σας πω. Πώς είμαι σίγουρος πως με άκουσε και γύρισε τα μάτια του προς το μέρος μου; Το βλέμμα του ήταν το ίδιο γλυκό και φωτεινό, λες και όλα όσα συνέβαιναν δεν αφορούσαν τον ίδιο. Πώς είμαι σίγουρος ότι το τελευταίο βλέμμα του στη γη το έριξε πάνω μου; Δεν ξέρω να σας πω, όμως το νιώθω μέσα στην καρδιά μου».
«Βοήθεια! Σκοτώνουν τον δεσπότη μας!»
«Κομμάτιαζαν τον δεσπότη μας. Είχα καταφέρει να φτάσω πάλι κοντά του. Δεν περπατούσε πια, ένα σώμα πληγή που ανάσαινε ακόμη, τα τυφλά του μάτια στραμμένα στον ουρανό. “Κύριε, άφες αυτοίς…”»
«Τον βασάνιζαν κι εκείνος ευλογούσε. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να αλλάξει την αλήθεια».
«Όσο υπάρχει έστω κι ένας Χριστιανός στη Σμύρνη θα μείνω εδώ, δεν εγκαταλείπω το ποίμνιό μου».

Σημείωση: Τα έσοδα του βιβλίου θα διατεθούν για την ανέγερση ναού προς τιμήν του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης.

 

Ο τελευταίος Έλληνας της Σμύρνης
Ελένη Δικαίου
Εκδόσεις Πατάκη
250 σελ.
ISBN 978-960-16-8062-0
Τιμή €10,70
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΝΕΑΝΙΚΑ - ΕΦΗΒΙΚΑ
Kiran Millwood Hargrave: «H Τζούλια και ο καρχαρίας»

Εμένα με λένε Τζούλια. Και θα σας διηγηθώ την ιστορία από εκείνο το καλοκαίρι που πέρασα σε έναν φάρο. Το καλοκαίρι που σχεδόν έχασα τη μαμά μου και βρήκα έναν καρχαρία πιο παλιό κι από τα αιωνόβια δέντρα... Απλά,...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΝΕΑΝΙΚΑ - ΕΦΗΒΙΚΑ
Στέλλα Στεργίου – Γεωργία Ζάχαρη: «Άλκη Ζέη: Κοντά στις ράγιες»

Μία πολύ επιτυχημένη μεταφορά σε graphic novel ενός από τα πιο αγαπημένα μυθιστορήματα της μεγάλης Ελληνίδας συγγραφέα, της Άλκης Ζέη, η οποία απεβίωσε το 2020, υπογράφουν δύο νέες γυναίκες...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΝΕΑΝΙΚΑ - ΕΦΗΒΙΚΑ
Θοδωρής Κούκιας: «Τετράγωνα κύματα, ιπτάμενες μέδουσες»

Συναρπάζει νεαρούς αλλά και μεγαλύτερους αναγνώστες το βιβλίο του Θοδωρή Κούκια Τετράγωνα κύματα, ιπτάμενες μέδουσες, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κέδρος, για αναγνώστες από 15 ετών. Η ιστορία του...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.