Phillip W. Simpson: «Μινώταυρος»
Ποιος δεν ξέρει την ιστορία του Μινώταυρου; Ακόμα κι αν δεν θυμόμαστε πόσοι ακριβώς ήταν οι νέοι από την Αθήνα που θυσιάζονταν για να εξευμενίσουν το τέρας της Κρήτης ως φόρος υποτέλειας, γνωρίζουμε ότι υπήρχε αυτό το τέρας –μισός ταύρος, μισός άνθρωπος– που ζούσε στον Λαβύρινθο, κάτω από το μινωικό παλάτι.
Γνωρίζουμε, όμως, αλήθεια τι συνέβαινε στην Κρήτη τη μινωική εποχή; Ο Phillip Simpson, συγγραφέας από τη Νέα Ζηλανδία, αμφιβάλλει. Γι’ αυτό και διηγείται από την αρχή την ιστορία του Μινώταυρου, όπως ακριβώς τη διηγήθηκε ο ίδιος ο Μινώταυρος στον γνωστό Ρωμαίο ποιητή Οβίδιο και μεταφέρεται από τις Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, για να μάθουμε όλοι τι πραγματικά συνέβη στον Λαβύρινθο. Τι κι αν ο Οβίδιος έζησε 1.000 ολόκληρα χρόνια μετά τον θάνατο του Μινώταυρου! Πολλές φορές τα πράγματα δεν είναι όπως ακριβώς φαίνονται.
Ο συγγραφέας παίρνει τον γνωστό μύθο του Μινώταυρου και, σεβόμενος απόλυτα την ελληνική μυθολογία, δίνει με ξεχωριστή τέχνη μια άλλη ερμηνεία στα γεγονότα που σημάδεψαν την Κρήτη πριν από την καταστροφή του μινωικού πολιτισμού. Δανείζεται την πένα του Οβίδιου ως κεντρικού αφηγητή, ο οποίος γράφει τη δική του εκδοχή για τα γεγονότα, η οποία όμως δεν γίνεται γνωστή παρά μόνο σήμερα. Ίσως να φταίει γι’ αυτό, το γεγονός ότι ο Οβίδιος κάποια στιγμή έπεσε σε δυσμένεια και εξορίστηκε. Μήπως όμως η δυσμένεια αυτή οφείλεται ακριβώς στην ιστορία που διηγήθηκε; Διότι ο Αύγουστος, αυτοκράτορας των Ρωμαίων την εποχή του Οβίδιου, υπήρξε φανατικός θαυμαστής των ηρωικών περιπετειών, και ιδίως εκείνων με τον Θησέα, και αρνήθηκε να πιστέψει την εκδοχή του ποιητή για τα γεγονότα. Όταν εκείνος επέμεινε ότι ήταν αλήθεια, φαίνεται ότι τον εξόρισε και κατέστρεψε το ένα από τα δύο χειρόγραφα. Το άλλο, στο οποίο βασίζεται η αφήγηση σύμφωνα με τον συγγραφέα, βρέθηκε στον τάφο του Οβίδιου. Βέβαια, ο Οβίδιος ήταν ένας μέθυσος και δεν το κρύβει ότι όσο άκουγε την ιστορία του Μινώταυρου κατανάλωνε μεγάλες ποσότητες κρασιού. Ποιος ξέρει τι από όσα έγραψε μπορεί να είναι αλήθεια;
Ο Μινώταυρος φαίνεται πάντως να γνωρίζει βαθιά την ανθρώπινη φύση. Εξάλλου, ισχυρίζεται ότι έζησε στη γη πάνω από 1.000 χρόνια και μπόρεσε να γνωρίσει στιγμές καλοσύνης αλλά και απίστευτης κακίας. Από τις σελίδες του βιβλίου δεν μπορεί να λείπει ο Δαίδαλος και ο γιος του, Ίκαρος, υπεύθυνοι για την κατασκευή του Λαβύρινθου αλλά και για πολλές ακόμα εφευρέσεις. Κεντρικό πρόσωπο ο Θησέας αλλά και η Μήδεια, ο Αιγέας, οι διαβόητοι ληστές της Αττικής, Σκίρωνας και Προκρούστης, αλλά και θεοί, όπως ο Ποσειδώνας και ο Δίας, καθώς και ο μίτος που ίσως και να μην ήταν της Αριάδνης. Βέβαια, πολλά πλάσματα είναι μυθικά, ακόμα και για έναν αφηγητή που πατέρας του είναι ο Ποσειδώνας, μεταμορφωμένος σε ταύρο: «Κάποια από τα πλάσματα που είδα ή πολέμησα δεν υπάρχουν πια, η ανάμνησή τους διατηρείται από τον μύθο. Αλλά θα σου πω ένα πράγμα, ποτέ δεν έχω δει δράκο. Δεν είμαι τόσο αλαζόνας για να πω με σιγουριά αν υπήρχαν ή δεν υπήρχαν δράκοι. Μπορεί να έκανα λάθος».
Ο συγγραφέας παίρνει τον γνωστό μύθο του Μινώταυρου και, σεβόμενος απόλυτα την ελληνική μυθολογία, δίνει με ξεχωριστή τέχνη μια άλλη ερμηνεία στα γεγονότα που σημάδεψαν την Κρήτη πριν από την καταστροφή του μινωικού πολιτισμού.
Για να μην μπορεί να σε φτάσει η κακία των εχθρών σου, θα πρέπει να κερδίσεις το κύρος ενός ήρωα. Οι ήρωες της ιστορίας το αντιλαμβάνονται από νωρίς αυτό, αλλά δεν αρκεί να κάνεις ηρωικά κατορθώματα, πρέπει να σε βάζουν και στις ιστορίες αυτοί που τις διηγούνται. Για να σε βάλουν όμως στις ιστορίες θα πρέπει να μοιάζεις και με ήρωα. Οι ήρωες είναι όμορφοι και ξέρουν να μιλάνε. Δεν αρκεί να πολεμάνε. Αν οι άνθρωποι περιμένουν να δουν έναν ήρωα, θα δουν έναν ήρωα. Αν περιμένουν να συναντήσουν ένα τέρας, θα δουν ένα τέρας. «Θα πρέπει να εμφανιστείς σαν τέρας, ειδάλλως οι φρουροί θα υποψιαστούν ότι κάτι συμβαίνει. Βρυχήσου στα νεαρά παιδιά. Κάνε τα να φοβηθούν. Φέρσου σαν τρελός, σαν παράφρονας». Αυτή είναι μια σοφή συμβουλή που θα αναγκαστεί να ακολουθήσει ο Μινώταυρος. «Οι άνθρωποι δεν ήθελαν την αλήθεια. Ήθελαν να πιστεύουν σε ήρωες και τέρατα. Ο Θησέας ήταν ο ήρωας κι εγώ το τέρας. Έτσι, καταλάβαιναν πιο εύκολα την απλή, ανιαρή ζωή τους και γι’ αυτό γινόταν πιο υποφερτή. Καταλάβαινα πώς ένιωθαν. Απλά δεν μου άρεσε».
Δεν πρόκειται όμως μόνο για μια διήγηση με τέρατα και ηρωικά κατορθώματα. Είναι κυρίως μια διήγηση για τη δικαιοσύνη, την εκδίκηση, τον έρωτα και τη φιλία. Είναι μια ιστορία για το πώς αφηγούνται οι άνθρωποι ιστορίες εδώ και αιώνες. Μέσα από μια γνωστή ιστορία, κάτω από ένα άλλο πρίσμα, ο συγγραφέας καταφέρνει να μιλήσει για όλα τα σημαντικά πράγματα.
Αν οι άνθρωποι περιμένουν να δουν έναν ήρωα, θα δουν έναν ήρωα. Αν περιμένουν να συναντήσουν ένα τέρας, θα δουν ένα τέρας.
Για να κερδίσεις πρέπει να έχεις ένα σχέδιο, και αυτό κάνουν οι ήρωες του βιβλίου. «Αλλά αυτό που ανακάλυψα όλους αυτούς τους αιώνες είναι ότι ελάχιστα πράγματα πηγαίνουν σύμφωνα με κάποιο σχέδιο». Ακόμα όμως κι όταν πάνε σύμφωνα με ό,τι έχεις ευχηθεί, είναι άραγε το καλύτερο που θα μπορούσε να συμβεί; «Είναι παράξενο αλήθεια πώς μερικές φορές παίρνεις αυτό που επιθυμείς. Τις περισσότερες φορές είναι επιθυμίες βασισμένες στο μίσος και στην εκδίκηση. Γιατί οι καλές ευχές δεν πραγματοποιούνται ποτέ; Αυτές που γίνονται από καλοσύνη ή αγάπη; Οι θεοί πάντα ήταν αλλοπρόσαλλοι».
Και η εκδίκηση και η λύτρωση μπορεί να έρθουν με τη μορφή ενός καταστροφικού σεισμού. «Πολλοί αποδίδουν τα φυσικά γεγονότα, όπως οι σεισμοί, σ’ αυτό που είναι – σ’ ένα φυσικό φαινόμενο. Πράγματι, έτσι είναι συνήθως. Όμως, η πείρα μου και η συναναστροφή μου με τους θεούς όλους αυτούς τους αιώνες με έμαθαν να αναγνωρίζω τη διαφορά. Αυτός ο σεισμός δεν ήταν φυσιολογικός. Ο Ποσειδώνας περίμενε υπομονετικά την τέλεια ευκαιρία για να εκδικηθεί τον Μίνωα».
Ο Οβίδιος, όταν ακούει όλη την ιστορία, υπόσχεται ότι θα γυρίσει στη Ρώμη και θα καθαρογράψει τις σημειώσεις του για να εκδοθούν. «Και μετά τι;» θα αναρωτηθεί ο Μινώταυρος. «Μετά εξαρτάται από τους ανθρώπους αν θα την πιστέψουν ή όχι. Αυτοί θα αποφασίσουν ποια είναι η αλήθεια». Ο Οβίδιος θα ευχαριστήσει τον Μινώταυρο για την ιστορία του, την οποία θεωρεί δώρο, ενώ προσθέτει: «Δεν είναι συνηθισμένο να λέει κάποιος την αλήθεια».
Ίσως όμως και ο Μινώταυρος να μην του είπε όλη την αλήθεια. Ίσως να έκρυψε κάτι. Διότι: «Οι άνθρωποι παλεύουν με την αλήθεια έτσι όπως είναι. Αν τους έδινα ένα ευτυχισμένο τέλος, δεν υπήρχε περίπτωση να γίνει πιστευτή. Ευτυχισμένο τέλος έχουν μόνο οι μύθοι και οι θρύλοι». Και ο Μινώταυρος θέλει οι άνθρωποι να μάθουν επιτέλους την ουσία της αλήθειας για την ιστορία του.
Μινώταυρος
Phillip W. Simpson
μετάφραση: Βασιλική Κοκκίνου
Ελληνικά Γράμματα
408 σελ.
ISBN 978-960-19-0641-6
Τιμή €14,90
