Vladimir Fedorovski: «Ο Πούτιν»
«Η ζωή τιμωρεί εκείνον που φτάνει αργά». Το είπε ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, όταν ο τελευταίος Σοβιετικός ηγέτης διαπίστωσε ότι ήταν πολύ αργά για τον ίδιον –για οποιονδήποτε– να σώσει την παραπαίουσα αυτοκρατορία.
Αντίθετα, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ήταν πάντα συνεπής στα ραντεβού του με την ιστορία: δεν έχει χάσει σχεδόν κανένα από τη δεκαετία του 1980, όταν άρχισε η αργή αλλά σταθερή ανέλιξή του στην πυραμίδα της (σοβιετικής τότε) εξουσίας. Ένα ακόμα ραντεβού είναι μπροστά του: ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών στις 18 Μαρτίου 2018.
Όλοι οι άνθρωποι του Προέδρου
Το βιβλίο του Βλαντίμιρ Φεντορόφσκι είναι ένα από τα πολλά (πάνω από 10) που κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Ο συγγραφέας είναι Ουκρανός στην καταγωγή, διπλωμάτης της Σοβιετικής Ρωσίας, δημοσιογράφος και συγγραφέας, που σήμερα ζει στη Γαλλία. Με αφορμή τον Πούτιν, βιογραφεί σε μικρά, αυτόνομα κεφάλαια προσωπικότητες της Ρωσίας που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο συνδέονται με τον «τσάρο» της Ρωσίας: τον νομπελίστα και αντιφρονούντα Αλεξάντρ Σολζενίτσιν (ο Πούτιν διάβαζε, θαύμαζε και συνάντησε μετά τη νίκη του το 2000 τον συγγραφέα), τον πρόεδρο Μπορίς Γιέλτσιν, τον εθνικιστή φιλόσοφο Αλεξάντρ Ντούγκιν, τον γραμματέα Γκορμπατσόφ, τον πολιτικό Αλεξάντρ Γιάκοβλεφ, τους δύο προτελευταίους Σοβιετικούς ηγέτες Γιούρι Αντρόποφ και Κονσταντίν Τσερνιένκο κ.ά. Δύο όμως είναι τα πρόσωπα μέσω των οποίων «ανακαλύπτουμε» τον Πούτιν: ο Γκορμπατσόφ και ο Γιέλτσιν.
Ο Μ. Γκορμπατσόφ αποτελεί κατά τον συγγραφέα το αποτέλεσμα των εσωκομματικών συναλλαγών και εκκαθαρίσεων στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης κατά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1980 και, παρά το γεγονός ότι υπήρξε οξυδερκής στις διαπιστώσεις του, του καταλογίζεται από τον συγγραφέα η αναποφασιστικότητα να φτάσει μέχρι την τελική σύγκρουση· αυτό θα το κάνει ο Γέλτσιν.
Αν και του δόθηκε το προσωνύμιο «Απών», εξαιτίας της ελλιπούς συμμετοχής του στη διακυβέρνηση της χώρας, ο μέθυσος Μπ. Γιέλτσιν, στον οποίο ο συγγραφέας επιφυλάσσει πολύ πιο φιλική αντιμετώπιση από αυτή που του επιφύλαξε η ιστορία, ήταν μαζί με τον Γ. Αντρόποφ οι σημαντικοί ώμοι πάνω στους οποίους πάτησε για να ανελιχθεί ο νεαρός πράκτορας και αντιδήμαρχος Πετρούπολης Βλ. Πούτιν. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, ο Γιέλτσιν οδήγησε τη Ρωσία από το σοβιετικό καθεστώς στη δημιουργία κράτους και εξαίρει την απόφασή του να μην κυνηγήσει –όπως ίσως όφειλε– τους σταλινικούς πραξικοπηματίες.
Το παρόν όμως δεν είναι ένα βιβλίο για τα πρόσωπα πέριξ του Πούτιν. Φτάνοντας λοιπόν στο επίκεντρο του βιβλίου, διαβάζουμε ότι, για τον συγγραφέα, τέσσερις είναι οι λόγοι της μεγάλης επιτυχίας του Πούτιν: α) ο θρίαμβος της φατρίας που τον επέλεξε (Αντρόποφ, Γιάκοβλεφ, Γιέλτσιν) έναντι των άλλων στο Κρεμλίνο, β) η στήριξη των μυστικών υπηρεσιών από τις οποίες προέρχεται, γ) η στήριξη –για την ακρίβεια η ανοχή– που του παρείχαν οι ολιγάρχες του χρήματος και δ) το Σύνταγμα Γέλτσιν του 1993 που έδινε υπερεξουσίες στον Πρόεδρο – ο Πούτιν όχι μόνο τις αξιοποίησε άλλα τις διεύρυνε κιόλας.
Από την άλλη, δεν είναι οι δημοκρατικές δυνάμεις ή τα κινήματα πολιτών που προστατεύουν την (όποια) δημοκρατία στη Ρωσία, αλλά η ανεπάρκεια του κράτους να ελέγξει κάθε πτυχή της δημόσιας, οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Η Ρωσία, λοιπόν, δεν είναι ούτε αυταρχική ούτε δημοκρατική, αλλά μια χώρα στην οποία κράτος, ελίτ και κοινωνία έχουν πάρει διαζύγιο.
Αυταρχικός ή δημοκράτης;
Ο συγγραφέας, αν και Ουκρανός, αντιμετωπίζει τον Πούτιν με σεβασμό, ίσως εξαιτίας του γεγονότος ότι οι δυο τους βρέθηκαν κοντά κατά τη διάρκεια του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 1991. Σε μια σειρά κεφάλαια προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει την πολιτική του Ρώσου ηγέτη πηγαίνοντας ένα βήμα πιο πέρα: προσπαθεί να βρει τις ιδεολογικοπολιτικές αφετηρίες, τη φιλοσοφία ζωής πάνω στην οποία ο Πούτιν εδραιώνει την πολιτεία του και τη διαφοροποιεί από κάθε προκάτοχό του αλλά και από δεκάδες σύγχρονούς του ηγέτες.
Κατά τον Φεντορόφσκι, δεν είναι αληθές ότι ο Πούτιν δημιούργησε ένα αυταρχικό καθεστώς και κυβερνάει μέσω ωμής βίας, διότι κάτι τέτοιο, πρώτον, δεν είναι δυνατό στη σημερινή διαλυμένη διοικητικά Ρωσία και, δεύτερον, θα απαιτούσε διεθνή απομόνωση της χώρας· αυτό δεν το θέλουν με τίποτα οι κοσμοπολίτες, παγκοσμιοποιημένοι Ρώσοι ολιγάρχες. Από την άλλη, δεν είναι οι δημοκρατικές δυνάμεις ή τα κινήματα πολιτών που προστατεύουν την (όποια) δημοκρατία στη Ρωσία, αλλά η ανεπάρκεια του κράτους να ελέγξει κάθε πτυχή της δημόσιας, οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Η Ρωσία, λοιπόν, δεν είναι ούτε αυταρχική ούτε δημοκρατική, αλλά μια χώρα στην οποία κράτος, ελίτ και κοινωνία έχουν πάρει διαζύγιο.
Όσο για τη φιλοσοφία του Ρώσου ηγέτη, ο συγγραφέας, αφού αναλύσει το σύνολο των επιρροών που ασκήθηκαν προκειμένου να διαμορφωθεί ο σημερινός Πούτιν (κι όχι ο αμερικανόφιλος αυτοδιοικητικός παράγοντας της δεκαετίας του 1990 που αναζητούσε διεθνή βοήθεια για τη χειμαζόμενη πόλη του), σύμφωνα με τον Φεντορόφσκι, είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση: κράμα σοβιετισμού, συντηρητισμού και «γλυκερού φιλελευθερισμού», μαζί με νεο-σλαβοφιλία και ευρασια-νισμό.
Μια Μεγάλη Ρωσία
Θα καταφέρει ο μικρόσωμος αλλά γραμμωμένος πρώην αθλητής του τζούντο και νυν πρόεδρος της Ρωσίας να δημιουργήσει τη μεγάλη Ρωσία από την Ουκρανία μέχρι το Βλαδιβοστόκ; Κατά τον συγγραφέα είναι αμφίβολο, μιας και τα σχέδιά του θα εμποδίσουν τόσο οι κινεζικές αξιώσεις όσο και η απροθυμία ορισμένων να συνταχθούν με έναν ηγέτη που αντιμετωπίζει τα διεθνή θέματα με σκληρότητα (Τσετσενία, Γεωργία, Κριμαία, Συρία).
Το πιο συναρπαστικό κεφάλαιο κι αυτό στο οποίο υπάρχουν αυτοβιογραφικές αναφορές του συγγραφέα είναι αυτό για το αποτυχημένο πραξικόπημα των σταλινικών, τον Αύγουστο του 1991, στο οποίο έλαμψε το άστρο του συγγραφέα ως εκπροσώπου της δημοκρατικής αντιπολίτευσης, του Πούτιν ως αξιωματούχου της Πετρούπολης, του Γιέλτσιν ως του νέου ισχυρού πολικού που ανέδειξε εκείνη η ολιγοήμερη
μάχη, η οποία, εβδομάδες αργότερα, οδήγησε στο ξεχαρβάλωμα της παραπαίουσας σοβιετικής αυτοκρατορίας.
Τέλος, το βιβλίο περιλαμβάνει και μερικά (αναμενόμενα…) κεφάλαια για την προσωπική ζωή του Πούτιν: μια πρώην, «αόρατη» σύζυγος, δύο «άγνωστες» κόρες, μια «κρυφή» νεαρή συμβία κατά 31 χρόνια μικρότερή του, κάμποσες ερωμένες για τις οποίες δεν ξέρει (και δεν λέει…) κανένας τίποτα, μια πολυτελής αλλά ταυτόχρονα ασκητική ζωή· δεν πίνει αλκοόλ, κοιμάται στις 3-4 τα ξημερώματα μετά από 15ωρα εργασίας, ξυπνάει στις 8.30 και πετάει από την οικία του στο Κρεμλίνο καθημερινά με ελικόπτερο, αφού έχει προηγηθεί τρίωρη άσκηση σε οτιδήποτε εξουθενωτικό μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος νους – και δεν εννοούμε μόνο τα σπορ…
Ο Πούτιν
Από το Α ως το Ω
Βλαντίμιρ Φεντορόφσκι
Μετάφραση: Μαρία Γυπαράκη
Εξάντας
328 σελ.
ISBN 978-960-464-890-0
Τιμή: €19,00
