Σοφία Νικολαΐδου: «Καλά και σήμερα: Το χρονικό του καρκίνου στο δικό μου στήθος»
Τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους που έδωσαν και κέρδισαν μια μάχη με τον καρκίνο να θέλουν να μοιραστούν το «χρονικό» αυτής της επιτυχίας με τους συνανθρώπους τους; Αν κρίνω από την προσωπική μου περιπέτεια με τη συγκεκριμένη ασθένεια, μια δεκαετία πριν, δεν είναι τόσο η ανάγκη του νικητή να χλευάσει την ηττημένη αρρώστια, να περιφέρει το κουφάρι του καρκίνου εν είδει λαφύρου μεταξύ των ζωντανών και υγιών, αλλά η εσωτερική ανάγκη κάθε ανθρώπου να ενταχθεί (όσο το δυνατόν πιο αθόρυβα) και πάλι στην κοινότητα από την οποία τον απέσπασε η αρρώστια, να μπει ξανά στην κανονικότητα που του στέρησε η πρόσκαιρη μάχη.
Θυμίζω εδώ την εκπληκτική φράση του αγγλοαμερικανού δημοσιογράφου, συγγραφέα και κριτικού, Κρίστοφερ Χίτσενς, από το βιβλίο του Πριν το τέλος, ότι οι πάσχοντες από καρκίνο πολιτογραφούνται αυτομάτως πολίτες της «Ογκούπολης», η οποία είναι μια νέα χώρα, ένας ενδιάμεσος σταθμός, μια no man’s land ανάμεσα στη Ζωή και τον Θάνατο. Ο Χίτσενς δεν επέστρεψε ποτέ από τον transit χώρο που είχε την ατυχία να βρεθεί, η Σοφία Νικολαΐδου ευτυχώς επέστρεψε και γράφει για τη νίκη της ενάντια στον καρκίνο.
Γράμματα από το μέτωπο
Η Θεσσαλονικιά εκπαιδευτικός και πεζογράφος Σοφία Νικολαΐδου διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού τον Σεπτέμβριο του 2014, υπεβλήθη σε μαστεκτομή τον Οκτώβριο του 2014 και, αμέσως μετά, εντάχθηκε σε πρόγραμμα χημειοθεραπειών οι οποίες διήρκεσαν μέχρι τον Μάρτη του 2015.
Υπάρχουν όμως και τα μεγάλα ερωτήματα που μια τέτοια μάχη φέρνει στην επιφάνεια: η παρουσία του θείου στην ανθρώπινη ζωή, η ματαιότητα των πλαστικών επεμβάσεων στήθους για μη ιατρικούς λόγους (αν και η συγγραφέας κατανοεί όσες νοσούν στην ψυχή και θεωρούν πως μια αυξητική επέμβαση στήθους θα τις βοηθήσει), η γρήγορη ενηλικίωση των παιδιών που έχουν καρκινοπαθείς γονείς, η αξία της συντροφικότητας και, φυσικά, η δύναμη της ψυχής στη μάχη που δίνει το σώμα και οι ιατροί με τον καρκίνο.
Το παρόν βιβλίο είναι ένα χρονικό αυτού του δύσκολου εξαμήνου, στο πλαίσιο του οποίου η Σ. Νικολαΐδου, εκτός από τις σκληρές «πολεμικές» αφηγήσεις που είναι αναγκασμένη να καταγράψει (η διαδικασία των εξετάσεων και της βιοψίας, το χειρουργείο, οι χημειοθεραπείες, η απώλεια των μαλλιών και οι ενέσεις για τα λευκά αιμοσφαίρια, η αισθητική αποκατάσταση του στήθους, οι παρενέργειες των φαρμάκων που χορηγούνται για να αντιμετωπίσει ο ασθενής τις… παρενέργειες των φαρμάκων) γράφει και για τα όμορφα, τα μεγάλα, τα σημαντικά της ζωής. Για όλα όσα αποτελούν το επίδικο του πολέμου: την οικογένεια και τους φίλους, το σεξ και τη συντροφικότητα, την πόλη και την καθημερινότητά της, το φαγητό, το ποτό, την παρέα, τα ταξίδια κ.ά.
Με γλυκό και συγκαταβατικό ύφος που δεν θα κουράσει και δεν θα φοβίσει τον αναγνώστη, με μπόλικο χιούμορ που συνήθως χαρακτηρίζει όλους όσους ρίχνονται στη μάχη με κάτι άγνωστο και σαφώς δυνατότερο από αυτούς, η Νικολαΐδου ρίχνει φως στα όσα συμβαίνουν στο ανθρώπινο σώμα από τη στιγμή που θα μαθευτεί η ασθένεια, με πρώτο το ασυγκράτητο ρίγος που νιώθει ο ασθενής όταν οι εξετάσεις και η ιατρική γνωμάτευση επιβεβαιώνουν το «κακό»: «Ρίγος θα πει να μην ορίζεις το σώμα σου. Να διαλαλεί αυτό την αγωνία σου, πριν από σένα».
Κρας τεστ καρκίνου
Περιγράφει τις αντιδράσεις των οικείων και του φιλικού περιβάλλοντός της στο άκουσμα της φοβερής είδησης –ένα είδος «κρας τεστ του καρκίνου» όπως το αποκαλεί– , περιγράφει το πώς οργάνωσε την οικογενειακή ζωή της κατά τη διάρκεια της πολύμηνης θεραπείας, το πώς οριοθέτησε το σύμπαν γύρω της έτσι ώστε αυτό να λειτουργεί με βάση τις νέες ανάγκες της και εκθέτει με λεπτότητα μικρές, καθημερινές στιγμές στη μετά καρκίνο εποχή. Μια από τις ωραιότερες στιγμές του βιβλίου είναι η περιγραφή του πρώτου μετά την περιπέτεια της επέμβασης σεξ με τον σύζυγό της. «Το σώμα λειτουργεί· θέλει, ζητάει, παίρνει», γράφει με μια απίστευτη οικονομία λέξεων για να περιγραφεί μια μοναδική ανθρώπινη στιγμή.
Ανάμεσα στις επισκέψεις της σε γιατρούς και την ογκολογική μονάδα, η Νικολαϊδου βρίσκει την ευκαιρία να αναφερθεί σε παραμέτρους της μάχης με τον καρκίνο που ελάχιστοι γνωρίζουν: τη στήριξη του δημόσιου τομέα στους ανθρώπους που δεν έχουν τα χρήματα για σύγχρονες αντικαρκινικές θεραπείες, τη διαδικασία της συμπλήρωσης ατελείωτων εγγράφων προκειμένου να προμηθευτεί ο ασθενής τα φάρμακά του, τις επιτροπές που πρέπει να αντιμετωπίσει ο καρκινοπαθής για να εξασφαλίσει την απαραίτητη άδεια από την εργασία του, κ.ά.
Υπάρχουν όμως και τα μεγάλα ερωτήματα που μια τέτοια μάχη φέρνει στην επιφάνεια: η παρουσία του θείου στην ανθρώπινη ζωή, η ματαιότητα των πλαστικών επεμβάσεων στήθους για μη ιατρικούς λόγους (αν και η συγγραφέας κατανοεί όσες νοσούν στην ψυχή και θεωρούν πως μια αυξητική επέμβαση στήθους θα τις βοηθήσει), η γρήγορη ενηλικίωση των παιδιών που έχουν καρκινοπαθείς γονείς, η αξία της συντροφικότητας και, φυσικά, η δύναμη της ψυχής στη μάχη που δίνει το σώμα και οι ιατροί με τον καρκίνο.
Το βιβλίο κλείνει με την εγγραφή από την τελευταία ημέρα της χημειοθεραπείας, την άνοιξη του 2015, κατά την οποία η συγγραφέας αποχαιρετάει γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό στην ογκολογική μονάδα που νοσηλεύτηκε και μπαίνει σε ένα ταξί για να γυρίσει σπίτι της.
Το βιβλίο της Σ. Νικολαΐδου περιγράφει στιγμές που θα προβληματίσουν τον αναγνώστη για όλα όσα έκανε ή δεν έκανε στη μέχρι τώρα ζωή του, κυρίως για τις προτεραιότητες που έθεσε στο χρόνο που κύλησε και τα σχέδια που καταστρώνει για το μέλλον. Περιέχει στιγμές που θα κάνουν τον αναγνώστη να γελάσει, υπάρχουν όμως και σελίδες που θα φέρουν δάκρυα στα μάτια καθώς κουβαλάνε ισχυρό συγκινησιακό φορτίο .
Όσοι αναγνώστες είχαν την εμπειρία του πολέμου με τον καρκίνο, θα δουν να περνάει από μπροστά τους η ζωή τους, όχι «σαν κινηματογραφική ταινία» όπως λέει η πολυχρησιμοποιημένη φράση, αλλά σαν βιβλίο. Σαν το βιβλίο της Σοφίας Νικολαΐδου.
*Η παρουσίαση του βιβλίου που έγραψε λίγο πριν χάσει τη μάχη με τον καρκίνο ο Κρίστοφερ Χίτσενς είναι εδώ. Mια άλλη, αμφισβητούμενη πάντως, θέση για το ζήτημα της χημειοθεραπείας και των θεραπευτικών πρωτοκόλλων για τον καρκίνο μπορείτε να διαβάστε στο καταπληκτικό βιβλίο της Andréa Doria, Η εξαιρετική περίπτωση μιας συνηθισμένης ιστορίας. (Εκδόσεις των Ξένων, Θεσσαλονίκη 2006). Η Doria αρνήθηκε να ενταχθεί σε πειραματικά πρωτόκολλα χημειοθεραπείας κι επέλεξε το θάνατο, αρνούμενη να υποταχθεί, όπως χαρακτηριστικά έλεγε, στην «ιατρική εξουσία».
Καλά και σήμερα
Το χρονικό του καρκίνου στο δικό μου στήθος
Σοφία Νικολαΐδου
Μεταίχμιο
344 σελ.
ISBN 978-618-03-0331-5
Τιμή € 16,60
