Ελένη Σικελιανός: «Το βιβλίο του Τζον» κριτική του Φίλιππου Φιλίππου
Κατ' αρχάς, είναι απαραίτητο, προτού μιλήσουμε για την ποιήτρια Ελένη Σικελιανός (Σάντα Μπάρμπαρα, Καλιφόρνια, 1965), τη δισέγγονη του Άγγελου Σικελιανού, μέγιστου Έλληνα ποιητή –αν και σήμερα το όνομά του πιέζεται από το βάρος της ποιητικής αξίας του Καβάφη, που έχει παγκόσμια απήχηση–, να κάνουμε αναφορά σ' εκείνον, τον προπάππο της. Ο Σικελιανός (1884-1951) παντρεύτηκε την πάμπλουτη Αμερικανίδα διανοούμενη και λάτρι της αρχαίας Ελλάδας Εύα Πάλμερ (1874-1952) το 1907. Απέκτησαν έναν γιο, τον Γλαύκο, ο οποίος ακολούθησε τη μητέρα του στις ΗΠΑ. Το 1934 το ζεύγος Σικελιανός-Πάλμερ πήρε διαζύγιο κι αργότερα εκείνος, το 1940, παντρεύτηκε την Άννα Καμπανάρη-Καραμάνη.
Ο Γλαύκος Σικελιανός παντρεύτηκε δύο φορές και απέκτησε πέντε παιδιά. Ένα από αυτά τα παιδιά, ο Τζον, με τη σειρά του απέκτησε τέσσερα παιδιά με διαφορετικές μητέρες. Γι' αυτόν, τον πατέρα της, η Ελένη Σικελιανός (μητέρα της ήταν η Ελέιν), έγραψε το συγκινητικό βιβλίο Το βιβλίο του Τζον, ένα αυτοβιογραφικό κείμενο αποτελούμενο από επιστολές, αναμνήσεις, ποιήματα και ημερολογιακές έγγραφες.
Το βιβλίο («κομμάτι μιας μεγαλύτερης οικογενειακής ιστορίας», όπως γράφει η συγγραφέας στο εισαγωγικό της σημείωμα), μιλάει για τα άτομα που αποτελούν τις οικογένειες Σικελιανού και Πάλμερ: μορφινομανείς και ηρωινομανείς, πρόσφυγες, αριστοκράτες από το Ιόνιο πέλαγος, εύπορους από τις ΗΠΑ που εξάντλησαν την περιουσία τους στην προσπάθειά τους να αναβιώσουν το αρχαιοελληνικό θέατρο, Εβραίους από τη Λιθουανία, μερικούς μουσικούς, έναν ζωγράφο, αρκετούς ποιητές (έναν υποψήφιο για Νόμπελ), μια λεσβία, εμπόρους οπίου, γκαρσόνες, μια χορεύτρια μπουρλέσκ, έναν νάνο. Μετά από την παράθεση ποιημάτων και του οικογενειακού δέντρου της, η συγγραφέας αρχίζει να μιλάει, απευθυνόμενη στον πατέρα της, με ένα γράμμα: «Αγαπημένε μου Μπαμπά, Αγαπημένε μου Πατέρα, Αγαπημένε μου Τζον, Αγαπημένε μου Παπάκη, [...] Είναι μια μάλλον ήσυχη Κυριακή στη Νέα Υόρκη –οι γάτες (δεν τις έχεις γνωρίσει) χουζουρεύουν ολόγυρα ή γρατσουνάνε τις βαλίτσες μέσα στο ντουλάπι...»
Τι περιέχει αυτό το παράξενα γοητευτικό βιβλίο; Περιέχει πολλά ποιήματα της συγγραφέως, καθώς και φράσεις με ποιητική διάθεση, σημειώσεις για μια ταινία σχετικά με τον Τζον, σκηνές με τον Τζον και τη γυναίκα του Ελέιν, καθώς και τον πρώην της, τον Τζο, μια ανάμνηση με τον Τζον να προσπαθεί να αναστήσει έναν νεκρό, όπως έκανε κάποτε κι ο παππούς του, ο Άγγελος Σικελιανός, άλλη ανάμνηση στο μαγειρείο ενός Έλληνα από τη Χίο, μια πυρκαγιά που αναγκάζει τον Γλαύκο να μπει σ' ένα τζιπ με τη γυναίκα του, τα παιδιά τους, δυο γάτες, έναν σκύλο κι έναν παπαγάλο και να τραβήξουν για την Καλιφόρνια, επεισόδια από την εποχή που ο Τζον δούλευε σ' έναν ζωολογικό κήπο. Όπως είπαμε, το βιβλίο είναι αυτοβιογραφικό, οπότε η Ελένη Σικελιανός μπορεί να αφηγείται και προσωπικές της στιγμές, για παράδειγμα, εκείνη που κάνει έρωτα, νεαρή ούσα, στην πλαγιά ενός λόφου, με κάποιον που «το έχει σκάσει από το Μέμφις» με μια μοτοσικλέτα.
Στο τέλος, μαθαίνουμε πως ο Τζον πέθανε έρημος και μόνος (έχοντας ζήσει επί τρία χρόνια ως άστεγος), σ' ένα δωμάτιο ξενοδοχείου από υπερβολική δόση ναρκωτικών. Κι αφού το βιβλίο περιέχει μια οικογενειακή ιστορία με πολλούς ήρωες και ηρωίδες, η συγγραφέας φρόντισε να τους γνωρίσουμε όλους αυτούς με βάση τις φωτογραφίες τους, γλυκές και τρυφερές, που διανθίζουν το κείμενό της.
Το βιβλίο του Τζον
Ελένη Σικελιανός
μετάφραση: Κατερίνα Σχινά
Πατάκης
201 σελ.
Τιμή € 10,50
