Μαρία Βάρβογλη: «Ραντεβού στου Φλόκα»
Γράφοντας η Μαρία Βάρβογλη την Ιστορία των γνωστών ζαχαροπλαστείων Φλόκα, γράφει παράλληλα και την ιστορία της ανάπτυξης και μεταμόρφωσης της πόλης της Θεσσαλονίκης, όπως τόσο διεξοδικά και παραστατικά μας την παρουσιάζει στις σελίδες του βιβλίου της.
Η Μαρία Βάρβογλη σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αγάπησε τα ταξίδια και την αστική ιστορία, γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη αλλά ταξίδεψε και έζησε σε ΗΠΑ, Γερμανία, Γαλλία και Κύπρο. Διαβάζει λογοτεχνία, ασχολείται με τη ζαχαροπλαστική και την κηπουρική, και όπως προφαίνεται είναι εκείνη που ανέλαβε να μοιραστεί μαζί μας τις οικογενειακές της αναμνήσεις. Ο Χάρης Βάρβογλης σπούδασε Φυσική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, έκανε έρευνα και δίδαξε σε πανεπιστήμια του εξωτερικού και στο ΑΠΘ, σήμερα είναι ομότιμος καθηγητής του ίδιου Πανεπιστημίου, ασχολήθηκε με τη συγγραφή εκλαϊκευμένων επιστημονικών βιβλίων και έχει μεταφράσει αντίστοιχα βιβλία από τα αγγλικά.
Έτσι, δύο μέλη της μεγάλης οικογένειας Φλόκα με τις πολλαπλές διακλαδώσεις της συνεργάστηκαν γι’ αυτό το βιβλίο. Ο Χάρης Βάρβογλης επιμελήθηκε το αρχείο και η Μαρία Βάρβογλη, τελευταία απόγονος της οικογένειας στο οικογενειακό δέντρο που παραθέτει στις πρώτες σελίδες, ανέλαβε την εξιστόρηση.
Το πρώτο «Café Floca» άνοιξε το 1913 στην «παραθαλάσσια κάτω αριστερή γωνία» της πλατείας Ελευθερίας, η οποία αποτελεί τη διεύρυνση της Βενιζέλου και –πώς να το κάνουμε– παραπέμπει λόγω συντεταγμένων στη Rive Gauche στο Παρίσι. Μεγάλα καταστήματα, μεγάλες αστικές προσδοκίες και η Θεσσαλονίκη, όπως εξελίσσεται στη λυγερή αφήγηση της Μαρίας Βάρβογλη, βρίθει ονομάτων τουρκικών, βυζαντινών, συν τω χρόνω όμως αποβάλλει τα τουρκικά, εξελληνίζεται και εξευρωπαΐζεται.
Ο παππούς και μέγας ιδρυτής, Ευάγγελος Φλόκας, ήταν μάλλον Βλάχος και μάλλον από το Λιτόχωρο. Το επώνυμο προέρχεται ίσως από το λατινικό floccus, λέξη η οποία στην ελληνική δηλώνει τη φούντα μαλλιού και τη φλοκάτη. Ο Ευάγγελος ήταν κοσμοπολίτης και είχε εξαιρετικό γούστο, όπως δείχνει η διακόσμηση και η επιλογή επίπλων των καταστημάτων του.
Η ιστορία της οικογένειας συνεχίζεται με το ποιος παντρεύτηκε ποιαν και ποια ποιον και έκαναν παιδιά κι εγγόνια, τα οποία συνέβαλαν στη δημιουργία της μεγάλης αλυσίδας των ζαχαροπλαστείων και εστιατορίων Φλόκα. Ο Τζώρτζης Φλόκκας (με δυο «κ») σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη και έμαθε την ανατολίτικη ζαχαροπλαστική, ενώ ο Δημητράκης Φλόκας σπούδασε στο Παρίσι και έμαθε τη δυτικού τύπου ζαχαροπλαστική. Ένας άλλος Φλόκας έγινε ποδοσφαιριστής και ένας ακόμα μπασκετμπολίστας στην ιταλική ομάδα Βαρέζε, ο οποίος μετά άνοιξε οίκο μόδας στη Θεσσαλονίκη και έπειτα έγινε ιστιοπλόος. Η Μαργίτσα σπούδασε στο Παρθεναγωγείο της Θεσσαλονίκης και ίσως είχε συμμαθήτρια την Αγλαΐα Σχινά.
Η Μαρία Βάρβογλη μας έδωσε Ραντεβού στου Φλόκα, άνοιξε το οικογενειακό άλμπουμ και μας ξενάγησε στις οικογενειακές επιχειρήσεις, μας έδειξε φωτογραφίες και αφίσες, μας θύμισε κάτι που δεν είχαμε ξεχάσει και μας κέρασε σοκολάτες γλυκές και μπίτερ.
Οι γάμοι εμπλούτισαν την οικογένεια με επίλεκτα μέλη. Όλοι μορφωμένοι και σπουδασμένοι σε ξένα πανεπιστήμια, με δυνατό επιχειρηματικό ένστικτο και φινέτσα. Το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που παρατίθεται στο βιβλίο τεκμηριώνει τα γραφόμενα και δείχνει την πλατιά οικογένεια με όλα της αστικής τάξης τα προνόμια. Καλή ζωή, καλές σπουδές, σημαντικές δραστηριότητες, ωραία ρούχα και όλα εκείνα που κάνουν τα πρόσωπα να λάμπουν τόσο που θα λέγαμε πως εκεί έχει τη ρίζα του το παλιό γνωστό ερώτημα ανδρός σε ωραία κοπέλα: «Ζαχαροπλάστης ήταν ο πατέρας σου;». Οι φωτογραφίες της Φανούλας το 1920, της Κατερινούλας το 1930, της Οικίας Νικολάου το 1937, στη Βασιλίσσης Όλγας, με όμορες κατοικίες βασιλέων και άλλων επιφανών, τα κορίτσια στην παραλία με μαγιό και παντελόνια, αποτελούν τα πειστήρια μιας μεγάλης άνθισης. Το τεράστιο πασχαλινό αβγό που έφερε από το Βέλγιο ο Γρηγόρης Τούμπας, διευθυντής του εργοστασίου Φλόκα, με ταλέντο στα σοκολατένια αβγά, είναι και αυτό τεκμήριο.
Οι επιχειρήσεις Φλόκα είναι πολλές και ποικίλες. Ζαχαροπλαστεία, καφεζυθεστιατόριο-ζαχαροπλαστείο, το «Κεντρικό», το «Νέο Φάληρον» που ήταν και «ντάνσιγκ-ρέστοραν», το «Παντοπωλείο Λιτόχωρο», το «Εξοχικό Φλόκα». Οπωσδήποτε η σοκολάτα Gala Peter του Ελβετού Daniel Peter από τη λέξη gala=γιορτή και γάλα (και γιατί όχι και από την Gala, μούσα του Νταλί, ή τη μυθική Γαλάτεια και άλλες γαλακτερές και «ζαχαροζυμωμένες», επίθετα που ταίριαζαν στις όμορφες ηρωίδες των ερωτικών μυθιστοριών).
Τα καταστήματα Φλόκα είχαν, όπως είπαμε, αέρα ευρωπαϊκό, ενώ τα σιροπιαστά γλυκά, όπως το περίφημο καταΐφι, έδιναν άρωμα Ανατολής. Και βέβαια τα πολυτελή γλυκά απαιτούν και τα ανάλογα σερβίτσια: διάσημες πορσελάνες, κρύσταλλα και ασημένια μαχαιροπίρουνα Christofle με το μονόγραμμα FF (Frères Floca), διότι στα πολυτελή καταστήματα σύχναζαν όλοι οι επιφανείς και στα χρόνια του πολέμου και οι κατάσκοποι όλων των δυνάμεων.
Το «Κεντρικό», στο οποίο κάθονταν και οι εφέτες, γνώρισε μέρες ακμής αλλά και παρακμής, μέχρι που έκλεισε το 1967. Οι επιχειρήσεις μετεξελίχτηκαν, αναβαθμίστηκαν, δέχτηκαν την επίσκεψη των βασιλέων, του Σοφοκλή Βενιζέλου, έγιναν βιομηχανία και αποφάσισαν να κατεβούν και στην Αθήνα.
Η Αθήνα απέκτησε το δικό της «Κεντρικό» το 1936 στην Πλατεία Κλαυθμώνος, ενώ λίγο αργότερα στεγάστηκε στην οδό Κοραή 4 (εκεί όπου ο Γερμανοί έστησαν την Κομαντατούρ, μετά το ΕΑΜ έστησε τα γραφεία του και σήμερα είναι Μουσείο Ιστορικής Μνήμης). Η επιχείρηση όμως αντιμετώπισε ανυπέρβλητα οικονομικά προβλήματα και το 1986 πουλήθηκε στην Goody’s. Ωστόσο, στη μνήμη των Αθηναίων έχει μείνει το κατάστημα της οδού Πανεπιστημίου 9, με ισχυρό ανταγωνιστή το Zonar’s, με πελάτες τη βασιλική οικογένεια, την οποία σερβίριζε ο ίδιος ο Ευάγγελος Φλόκας. Στην Κατοχή είχε πελάτες Γερμανούς και Ιταλούς. Τον Δεκέμβρη του 1952 οργάνωσε Dinner de Luxe για την παραμονή των Χριστουγέννων. Στον γάμο του βασιλιά Κωνσταντίνου με την Άννα-Μαρία ετοίμασε τη γαμήλια τούρτα, ύψους 3,20 μέτρων και βάρους 90 κιλών, διακοσμημένη με τα οικόσημα των δύο βασιλικών οίκων. Στο ζαχαροπλαστείο, εκτός από τα πολιτικά πρόσωπα, σύχναζαν και οι ποιητές και οι ζωγράφοι της Γενιάς του ’30, καλλιτέχνες, ηθοποιοί και σκηνοθέτες: Σεφέρης, Ελύτης, Μόραλης, Τσαρούχης, Χορν, Μελίνα, Παξινού, Μινωτής, Χατζιδάκις, Γκάτσος και πολλοί άλλοι. Ένα νέο κατάστημα γεννήθηκε στη Δροσοπούλου, ένα ακόμα στον ΕΟΤ της Βουλιαγμένης με πελατεία τα μέλη της βασιλικής οικογένειας πάντα, πολιτικά πρόσωπα, τον δήμαρχο κ.ά., και ένα ακόμη οικονομικότερο, η «Αργώ», όπου είχαν παίξει οι «Φόρμιγξ».
Όμως, όπως λέει ο λαός, τα μεγάλα καράβια έχουν και μεγάλες φουρτούνες και η επιχείρηση βούλιαξε οικονομικά. Η Μαρία Βάρβογλη μας έδωσε Ραντεβού στου Φλόκα, άνοιξε το οικογενειακό άλμπουμ και μας ξενάγησε στις οικογενειακές επιχειρήσεις, μας έδειξε φωτογραφίες και αφίσες, μας θύμισε κάτι που δεν είχαμε ξεχάσει και μας κέρασε σοκολάτες γλυκές και μπίτερ.
Ραντεβού στου Φλόκα
Η ιστορία των γνωστών ζαχαροπλαστείων
Μαρία Βάρβογλη
Αρχειακή επιμέλεια: Χάρης Βάρβογλης
Κλειδάριθμος
σ. 184
ISBN: 978-960-645-196-6
Τιμή: 14,40€
