Johanna Hanink: «Θουκυδίδης: Περί πολέμου»
«…η καταστροφή σας θα μας εξασφαλίσει όχι μόνο μεγαλύτερη ηγεμονία, αλλά και μεγαλύτερη ασφάλεια… είστε αδύναμοι και το πεπρωμένο σας μετέωρο […] Θέλουμε να σας εξουσιάσουμε όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα και πιστεύουμε ότι αν σας σώσουμε, θα είναι χρήσιμο και για τους δυο μας», λένε οι Αθηναίοι στον διάλογο που απαθανάτισε ο Θουκυδίδης και οι Μήλιοι απαντούν: «Και πώς θα είναι εξίσου χρήσιμο για μας, εάν καταλήξουμε δούλοι σας;». «Εδώ διακυβεύεται η επιβίωσή σας», λένε οι Αθηναίοι και οι Μήλιοι με τη σειρά τους: «Αν αντισταθούμε, θα διατηρήσουμε μια ελπίδα επιτυχίας», για να καταλήξουν οι Αθηναίοι: «Σε επικίνδυνους καιρούς, η ελπίδα δεν είναι παρά ένα παραμύθι για παρηγοριά». Στη συνέχεια και οι δυο πλευρές ακολούθησαν τον δρόμο που διάλεξαν, οι μεν Μήλιοι αντιστάθηκαν μέχρι το τέλος, οι δε Αθηναίοι «συνέλαβαν και σκότωσαν όλους τους ενήλικες άνδρες και πούλησαν τα γυναικόπαιδα ως δούλους».
Ο διάλογος Αθηναίων και Μηλίων, που πραγματοποιήθηκε κεκλεισμένων των θυρών στη Μήλο, είναι μοναδικός στο έργο του Θουκυδίδη αλλά και στην αρχαία ελληνική γραμματεία. Όπως γράφει η Johanna Ηanink: «…εκτυλίσσεται ενίοτε σαν φωτιά που εξαπλώνεται γοργά […] είναι το μόνο απόσπασμα της ιστορίας του Θουκυδίδη που αναπτύσσεται σα δραματικό σενάριο». Ο διάλογος αυτός, μαζί με κάποιες ακόμα εμπνευσμένες δημηγορίες και αντιπαραθέσεις, αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου της επίκουρης καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο Μπράουν των ΗΠΑ. Η προσέγγιση της Αμερικανίδας καθηγήτριας, που ειδικεύεται στις κλασικές σπουδές και ειδικά στην περίοδο της αθηναϊκής δημοκρατίας, μας βοηθά να πλησιάσουμε τον απαιτητικό αυτόν συγγραφέα, τον οποίο διαβάζουν επισταμένα μέχρι σήμερα οι ιστορικοί κι όσοι κατέχουν υψηλές θέσεις εξουσίας σε όλο τον κόσμο, προσπαθώντας να αποφύγουν τα λάθη του παρελθόντος. Είναι ενδεικτικό ότι κάποτε το έργο του Θουκυδίδη επανεκδιδόταν τακτικά στην αγγλική γλώσσα, όπως το 1973, όταν οι ιστορικοί έψαχναν να βρουν αναλογίες ανάμεσα στην επικείμενη ήττα των Αμερικανών στο Βιετνάμ και την καταστροφή των Αθηναίων από τους Σπαρτιάτες. Όπως συνέβη με τους Αμερικανούς στον πόλεμο του Βιετνάμ, οι Αθηναίοι φάνηκαν εντελώς ανάλγητοι απέναντι στους Μηλίους αλλά κι απέναντι στην Αίγινα, τη Μυτιλήνη, τη Νάξο, τη Θάσο, γεγονός που τους επέτρεψε να ελέγχουν όλο το Αιγαίο και να καυχώνται για τη δύναμή τους. Όταν όμως ο τροχός γύρισε κι ο στρατός τους καταστράφηκε ολοκληρωτικά στη Σικελία, πανικοβλήθηκαν, κι όταν κάποιος ξένος πιεζόμενος μετέφερε τη δυσάρεστη είδηση σε κάποιο κουρείο, βασάνισαν τον κουρέα που τη διέδωσε μη θέλοντας να πιστέψουν ότι ήταν η σειρά τους να πληρώσουν για την αλαζονεία που επέδειξαν.
«Σε επικίνδυνους καιρούς, η ελπίδα δεν είναι παρά ένα παραμύθι για παρηγοριά».
Ο Θουκυδίδης είναι ο πιο επιστημονικός και συνάμα ο πιο δύσκολος από τους αρχαίους Έλληνες ιστορικούς, καθώς αποφεύγει να χρησιμοποιήσει, όπως λέει ο ίδιος στην εισαγωγή του έργου του, μυθολογικά στοιχεία που θα το έκαναν πιο ευχάριστο. Αντ’ αυτού στην αφήγησή του αξιοποιεί πολύ συχνά τις δημηγορίες, ομιλίες δηλαδή αρχαίων επιφανών ανδρών πάνω σε καυτά θέματα που απασχολούσαν τις κοινωνίες της εποχής, εκφράζοντας μια 
παράδοση της τέχνης της ρητορικής που ήταν εξαιρετικά δημοφιλής στην αρχαιότητα. Για αιώνες, από τότε που ο Τόμας Χομπς μετέφρασε τον Θουκυδίδη στα αγγλικά (1629), ηγέτες και μελετητές σ’ όλο τον κόσμο ερευνούν τον οξυδερκή Έλληνα ιστορικό προσπαθώντας να βρουν αναλογίες στα σύγχρονα προβλήματα που αναφύονται σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Σε μας τους Έλληνες, που έχουμε το προνόμιο να καταλαβαίνουμε πιο εύκολα το αρχαίο κείμενο, καθώς ένα πλήθος λέξεων και εκφράσεων χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα, δίνεται η καλύτερη ευκαιρία μέσα από τέτοια βιβλία να έρθουμε σε επαφή με τις αλήθειες, τη σύνεση και το πνεύμα ενός ανθρώπου που έβλεπε καθαρά κάτω από την επιφάνεια, αναζητώντας την αλήθεια μέσα σε σωρεία γεγονότων και απόψεων.
Περί πολέμου
Σκέψεις και συμπεράσματα του μεγαλύτερου ιστορικού της αρχαιότητας
Θουκυδίδης
Ανθολόγηση: Johanna Hanink
Μετάφραση: Βιολέττα Ζεύκη
Διόπτρα
σ. 320
ISBN: 978-960-653-010-4
Τιμή: 11,10€
