fbpx
Συλλογικό έργο: «Λεξικό λογοκρισίας στην Ελλάδα»

Συλλογικό έργο: «Λεξικό λογοκρισίας στην Ελλάδα»

Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, τα μεγάλα πολιτικά επίδικα στην Ελλάδα δεν λύθηκαν με δημοκρατικές συναινέσεις αλλά σε μεγάλο βαθμό με τη βία. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το πολιτικό σκηνικό της χώρας μας να είναι έντονα φορτισμένο για δεκαετίες, να είναι δηλητηριασμένο από την καχυποψία, τον αποκλεισμό και τον διχασμό. Η λογοκρισία υπήρξε μέρος του σκιώδους σκηνικού της «καχεκτικής» ελληνικής δημοκρατίας και η (ενοχλητική) παρουσία της ήταν συνεχής από την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους και καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα, ενώ κάποιες (ανησυχητικές) εκλάμψεις της ζούμε ακόμα και σήμερα.

Το παρόν έργο είναι το αποτέλεσμα μιας φιλόδοξης κι επιτυχημένης προσπάθειας να αναλυθεί το φαινόμενο της λογοκρισίας και να παρουσιαστούν σχετικά άγνωστες στο ευρύ κοινό πτυχές του. Το ιδιάζον θέμα του βιβλίου, ο πλούτος του υλικού και το υψηλό επίπεδο θεωρητικής και ιστορικής ανάλυσης θα ικανοποιήσουν απόλυτα τον αναγνώστη που θέλει να μάθει περισσότερα για τη λογοκρισία στη χώρα μας.

Λογοκρισία σε τρεις περιόδους

Το βιβλίο αποτελείται από τρία μέρη: το πρώτο, στο οποίο αναλύεται η έννοια της λογοκρισίας και πώς αυτή εμφανίζεται στη νεοελληνική ιστορία, το δεύτερο, στο οποίο παρουσιάζεται η μορφή που έλαβε η λογοκρισία μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα το 1974, και το τρίτο, ένα ιδιότυπο «λεξικό», στο οποίο παρουσιάζονται –με αλφαβητική σειρά και με εκτεταμένα κείμενα/λήμματα– ορισμένα σημαντικά περιστατικά λογοκρισίας κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών.

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου γίνεται μια ιστορική αναδρομή στη λογοκρισία μέσα από κείμενα διαφόρων αρθρογράφων και το ενδιαφέρον στρέφεται σε κάθε πτυχή του δημόσιου βίου: από τις τέχνες μέχρι τον Τύπο και από τα εθνικά θέματα μέχρι την πολιτική. Οι συγγραφείς πάνε πολύ πίσω: στον Νόμο της Επιδαύρου, στο Σύνταγμα της Τροιζήνας, στον Νόμο περί Τύπου του 1837, στα Συντάγματα του 1844 και του 1864, στις πρώτες διώξεις εκδοτών και δημοσιογράφων σατιρικών εφημερίδων το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα (κυρίως για την προσβολή του θεσμού του βασιλέα).

Το ιδιάζον θέμα του βιβλίου, ο πλούτος του υλικού και το υψηλό επίπεδο θεωρητικής και ιστορικής ανάλυσης θα ικανοποιήσουν απόλυτα τον αναγνώστη που θέλει να μάθει περισσότερα για τη λογοκρισία στη χώρα μας.

Η λογοκρισία στην Ελλάδα θα ενταθεί με την εμφάνιση και τη σταδιακή ανάπτυξη των σοσιαλιστικών ιδεών και το Ιδιώνυμο του 1929 αποτέλεσε νόμο-σταθμό, πριν αντικατασταθεί με μια ακόμα πιο αυστηρή νομοθεσία από τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Τη δεκαετία του 1940, η λογοκρισία και ο στυγνός αντικομμουνισμός θα βαδίσουν στο ίδιο μονοπάτι, ενώ μετά το τέλος του Εμφυλίου «η λογοκρισία είναι ο κανόνας και δεν παρατηρούνται απλώς κρούσματα λογοκρισίας, αλλά πολιτειακά ενδεδυμένες πρακτικές έναντι όλων των μορφών έκφρασης», όπως αναφέρουν στην εισαγωγή τους οι δύο επιμελητές του τόμου. Μια ακόμα περίοδο κορύφωσης θα ζήσει η λογοκρισία κατά την επταετή δικτατορία με τη μορφή σκληρής, κατασταλτικής λογοκρισίας. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι από τον τόμο δεν λείπουν και ορισμένες αναφορές στη «λογοκρισία» που άσκησε η επίσημη Αριστερά, κυρίως σε έντυπα και βιβλία στελεχών της (ειδικό κείμενο για την περίπτωση Στρατή Τσίρκα).

Στο δεύτερο μέρος, τα κείμενα αφορούν τη λογοκρισία κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης και καλύπτουν διάφορες πτυχές, «λογοκριτικά πεδία» όπως τα χαρακτηρίζουν οι επιμελητές: τη βλασφημία (φοβερές σχετικές υποθέσεις ο Άγιος Πρεβέζης του Δημήτρη Κολλάτου το 1980 και ο Τελευταίος πειρασμός του Μάρτιν Σκορσέζε το 1988), τη λογοτεχνία, τα εθνικά θέματα, την ομοφυλοφιλία και, πιο κοντά στις μέρες μας, το διαδίκτυο και την ελευθερία όσων αναρτούν εκεί τις απόψεις τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η υπόθεση με τη σατιρική ιστοσελίδα «Γέροντας Παστίτσιος» που δημιούργησε το 2011 ο (ιδιώτης) Φίλιππος Λοΐζος και είχε σαν αποτέλεσμα αρχικά τη δίωξή του από το Τμήμα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας, στη συνέχεια το «κατέβασμα» της ιστοσελίδας και τη σύλληψή του το 2012, την παραπομπή του σε δίκη, την πρωτόδικη καταδίκη. Μια δικαστική και ιδεολογική διαμάχη που συγκλόνισε το πανελλήνιο κι έληξε το 2017 λόγω παραγραφής – όλο το χρονικό της υπόθεσης παρουσιάζεται στο τρίτο μέρος του βιβλίου.

Καραμπινάτες υποθέσεις που δεν ξεχνιούνται

Το λεξικό με τα λήμματα της λογοκρισίας είναι αναμφίβολα αυτό που μαγνητίζει τον αναγνώστη του παρόντος έργου, γιατί εκεί καταγράφονται και σε μεγάλο βαθμό αναλύονται συγκεκριμένες περιπτώσεις λογοκρισίας που μας απασχόλησαν τις τελευταίες δεκαετίες. Όπως η δίωξη του κωμικού Χάρρυ Κλυνν, όταν αυτός διακωμώδησε την επίσκεψη Σαρτζετάκη στο Άγιος Όρος το 1986. Η ερμηνεία της λέξης «Βούλγαρος» στο περίφημο λεξικό του καθηγητή Γεώργιου Μπαμπινιώτη το 1998, που σόκαρε τους Βορειοελλαδίτες. Η λογοκρισία στους στίχους που έγραψε ο Διονύσης Σαββόπουλος για το «Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο» (Κοεμτζή) το 1978. Η υπόθεση με το βιβλίο Μ' του Μίμη Ανδρουλάκη, που κυνηγήθηκε στη Βόρεια Ελλάδα με την κατηγορία της καθύβρισης του θρησκεύματος το 1999.

Η απομάκρυνση ενός προκλητικού έργου τέχνης, το οποίο περιλαμβανόταν στην έκθεση Outlook στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας το 2003 (ο Χριστός και το σπέρμα, για όσους θυμούνται το περιστατικό…). Η φριχτή υπόθεση Φραντζή, το 1987, όταν τρεις εφημερίδες δημοσίευσαν σοκαριστικές φωτογραφίες με το κατακρεουργημένο πτώμα της δολοφονημένης από τον άντρα της Ζωής Γαρμανή – ένας από τους δημοσιογράφους που είχαν εμπλοκή σε εκείνη την αθλιότητα έγινε αργότερα πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ. Η τραγελαφική υπόθεση του βανδαλισμού του γλυπτού Phylax, το οποίο προκάλεσε την οργή μερίδας κατοίκων του Παλαιού Φαλήρου το 2017, όταν τοποθετήθηκε σε κεντρικό σημείο της πόλης.

«Λογοκριτικά» στιγμιότυπα, η εξιστόρηση και σημειολογική ανάλυση των οποίων, εν είδει λημμάτων λεξικού, συνδέει το σκοτεινό παρελθόν της ελληνικής λογοκρισίας με το ανησυχητικό σήμερα.

 

Λεξικό λογοκρισίας στην Ελλάδα
Καχεκτική δημοκρατία, δικτατορία, μεταπολίτευση
Συλλογικό έργο: Κυριάκος Αγγελάκος, Χάρης Αθανασιάδης, Γιώργος Ανδρίτσος, Γιώργος Αντωνιάδης, Μάνος Αυγερίδης, Κωνσταντίνος Μ. Βαφειάδης, Άκης Γαβριηλίδης, Γιάννης Γκλαβίνας, Κατερίνα Δέδε, Ευδοκία Δεληπέτρου, Άννα-Μαρία Δρουμπούκη, Λεωνίδας Εμπειρίκος, Σπύρος Κακουριώτης, Δημήτρης Καλοκύρης, Γιώργος Καραηλίας, Αιμιλία Καραλή, Κωστής Καρπόζηλος, Ορσαλία-Ελένη Κασσαβέτη, Κώστας Κατσάπης, κ.ά.
επιμέλεια: Πηνελόπη Πετσίνη, Δημήτρης Χριστόπουλος
Εκδόσεις Καστανιώτη
544 σελ.
ISBN 978-960-03-6367-8
Τιμή €30,00
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΔΙΑΦΟΡΑ
Anne Plantagenet: «Η μοναδική Μαρία Καζαρές»

Υπάρχει η νιότη. Υπάρχει το γήρας. Επέλεξα να γεράσω στο μεσουράνημά μου. Μαρία Καζαρές Βιβλίο-βιογραφία μιας σπουδαίας γυναίκας, που έζησε πλάι αλλά και στη σκιά του Αλμπέρ Καμύ. «Η φωνή της είναι σκοτεινή,...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΔΙΑΦΟΡΑ
«Προσωπικό αρχείο αρχηγού ΕΔΕΣ στρατηγού Ναπολέοντος Ζέρβα (περιόδου 1942-1944)»

Ο Ναπολέων Ζέρβας (Άρτα, 1891 – Αθήνα, 1957), στρατιωτικός, κινηματίας, ιδρυτής-αρχηγός του Εθνικού Δημοκρατικού Ελληνικού Συνδέσμου (ΕΔΕΣ) και πολιτικός, υπήρξε ένα από τα πλέον συζητημένα πρόσωπα του 20ού...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΔΙΑΦΟΡΑ
Κατερίνα Τσιρίδου – Τάσος Κακλαμάνης: «Μαρίκα Νίνου / Ευαγγελία Αταμιάν: “Σαν άστρο εβασίλεψα”»

Είναι ένα βιβλίο με θέμα τη ζωή της Μαρίκας Νίνου, που συνέγραψαν η Κατερίνα Τσιρίδου και ο Τάσος Κακλαμάνης με τη βοήθεια της Ευαγγελίας Αγαπητού, μεγαλοπρεπές, τέτοιο που να αξίζει στη μεγάλη...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.