Frank Close: «Φυσικός ή κατάσκοπος»
Τη δεκαετία του 1940, η επιστημονική κοινότητα των φυσικών είχε εστιάσει πάνω στις τρομακτικές δυνατότητες που βρίσκονταν στον πυρήνα των ατόμων, το ζεύγος Ζολιό-Κιουρί από τη Γαλλία, ο Αμερικανός Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, ο Ιταλός Ενρίκο Φέρμι, ο Νεοζηλανδός Έρνεστ Ράδερφορντ, o Δανός Νιλς Μπορ, όλη η αφρόκρεμα της επιστήμης παρακολουθούσε τις ραγδαίες εξελίξεις, καθώς οι κυβερνήσεις των μεγάλων χωρών είχαν επενδύσει δισεκατομμύρια στην ανάπτυξη μεθόδων που θα επέτρεπαν τη χρήση καινούργιων δυνάμεων για ειρηνικούς ή πολεμικούς σκοπούς. Μέσα στη δίνη της δεκαετίας, υπήρχαν πρόσωπα που δεν άντεχαν στην ιδέα ότι μόνο οι δυτικές χώρες θα είχαν στη διάθεσή τους αυτή την τρομακτική δύναμη ενώ η Σοβιετική Ένωση θα στερούνταν τη σχετική τεχνολογία, έτσι εμφανίστηκε μια σειρά κατασκόπων που κατείχαν πολλά μυστικά, επειδή εργάζονταν στον πυρήνα τέτοιων προγραμμάτων, και διοχέτευσαν πληροφορίες πέρα από το σιδηρούν παραπέτασμα, επιτρέποντας στους Σοβιετικούς να πετύχουν τις πρώτες πυρηνικές τους δοκιμές, εγκαινιάζοντας μια ισορροπία τρόμου που από τότε θα στοίχειωνε την ανθρωπότητα.
Πρωταγωνιστικό ρόλο στην υπόθεση της μετάδοσης τέτοιων μυστικών έπαιξε ο Μπρούνο Ποντεκόρβο, ένας λαμπρός Ιταλός επιστήμονας που είχε θητεύσει στα καλύτερα πανεπιστήμια της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Αμερικής, έβλεπε θετικά τις κομμουνιστικές ιδέες κι αποφάσισε την πιο κρίσιμη στιγμή, στο αποκορύφωμα της κούρσας των εξοπλισμών, να δραπετεύσει κουβαλώντας στη μνήμη του πληροφορίες που θα επέτρεπαν στους Σοβιετικούς τη διεξαγωγή πρωτοποριακών ερευνών στο επίπεδο των δυτικών υπερσύγχρονων εργαστηρίων. Την ιστορία του Ποντεκόρβο αποφάσισε να ψάξει ο Frank Close, πρώην αντιπρόεδρος της Βρετανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης, επικεφαλής του Τμήματος Θεωρητικής Φυσικής του εργαστηρίου Rutherford Appleton και επικεφαλής Επικοινωνίας και Εκπαίδευσης του περίφημου κέντρου πυρηνικών ερευνών CERN. Είχε εντοπίσει από τη δεκαετία του ’60 το κενό στην έρευνα γύρω από τον Ιταλό επιστήμονα, συζήτησε με τον γιο του, που εξακολουθεί να ζει στη Ρωσία, έψαξε τα αρχεία των μυστικών υπηρεσιών της Βρετανίας αναζητώντας απόρρητους φακέλους και στοιχεία που ξεκλειδώθηκαν στην πορεία των χρόνων, ταξίδεψε στις περιοχές όπου έζησε ο επιστήμονας με τη διχασμένη προσωπικότητα και δημιούργησε ένα βιβλίο από τα πιο ωραία του είδους, χωρίς δύσκολες τεχνικές ορολογίες και αναλύσεις, ένα βιβλίο που διαβάζεται εξίσου ευχάριστα από ειδικούς και μη μιας επιστήμης που φαίνεται να ανοίγει προοπτικές αχανείς, καθώς ανακαλύπτονται ολοένα και περισσότερα μυστικά κρυμμένα σε κοσμικά σωματίδια προερχόμενα από τα βάθη του Σύμπαντος.
Πάνω απ’ όλα η αφήγηση του Frank Close φιλοτεχνεί την εικόνα ενός ανθρώπου που εξαπατήθηκε και χρησιμοποιήθηκε νομίζοντας ότι μπορεί να παίξει διπλό παιχνίδι, όμως οι δυνάμεις που τον κατεύθυναν ήταν πολύ ισχυρότερες απ’ όσο πίστευε και ισοπέδωσαν μια σταδιοδρομία που κανείς δεν ξέρει πόσο μακριά θα πήγαινε.
Οι σκοτεινές διαδρομές της Σπείρας των Πέντε προδοτών του Κέμπριτζ, του Κλάους Φουξ, του Τζούλιους και της Έθελ Ρόζεμπεργκ, έχουν απασχολήσει κατά καιρούς τους συγγραφείς κατασκοπευτικών ιστοριών κι έχουν γραφτεί γι’ αυτούς άπειρες σελίδες, όμως είναι η πρώτη φορά που γράφεται μια ιστορία τόσο αποκαλυπτική για τον Μπρούνο Ποντεκόρβο, έναν φυσικό με εκπληκτική διορατικότητα που θα είχε ασφαλώς τιμηθεί με το βραβείο Νόμπελ και η ζωή του θα είχε απογειωθεί, αν δεν είχε πάρει τη μοιραία απόφαση να δραπετεύσει πίσω από το σιδηρούν παραπέτασμα. Στις σελίδες του βιβλίου περιγράφεται η ατμόσφαιρα στην επιστημονική κοινότητα που έζησε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι 
ιδεολογικές αντιπαραθέσεις που επηρέαζαν τη σκέψη της, ο εναγκαλισμός της με την πολιτική εξουσία που ήθελε να αρπάξει τα αποτελέσματα των ερευνών της, ο μοιραίος ρόλος προσωπικοτήτων που καταδικάστηκαν στη λήθη εξαιτίας των αποφάσεών τους. Πάνω απ’ όλα η αφήγηση του Frank Close φιλοτεχνεί την εικόνα ενός ανθρώπου που εξαπατήθηκε και χρησιμοποιήθηκε νομίζοντας ότι μπορεί να παίξει διπλό παιχνίδι, όμως οι δυνάμεις που τον κατεύθυναν ήταν πολύ ισχυρότερες απ’ όσο πίστευε και ισοπέδωσαν μια σταδιοδρομία που κανείς δεν ξέρει πόσο μακριά θα πήγαινε.
Φυσικός ή κατάσκοπος
Η διχασμένη ζωή του Μπρούνο Ποντεκόρβο
Φρανκ Κλόουζ
μετάφραση: Δέσποινα Χατζησπύρου
Ροπή
480 σελ.
ISBN 978-618-5289-05-8
Τιμή €21,20
