Johanna-Ruth Dobschiner: «Σαν να με διάλεξε η ζωή»
«Η επέτειος των γενεθλίων του Αδόλφου Χίτλερ ήταν ένα μεγάλο γεγονός. Στο Βερολίνο τον Απρίλιο του 1933, όλα τα σχολεία προσκλήθηκαν να πάρουν μέρος σε μια μεγαλοπρεπή εκδήλωση και το κολέγιό μας τίμησε κι αυτό με την παρουσία του τον αρχηγό του έθνους…»
Το 1933, η Τζοάνα-Ρουθ ήταν οκτώ χρονών. Είχε γεννηθεί στο Βερολίνο το 1925 από Ολλανδούς γονείς εβραϊκής καταγωγής. Ήταν μια επιμελής και έξυπνη μαθήτρια, η οποία επιλέχτηκε ως σημαιοφόρος της τάξης στη γιορτή για τον Χίτλερ. Στην κεντρική πλατεία του Ράιχσταγκ μαζί με άλλα παιδιά ως εκπρόσωπος του σχολείου της χαιρέτισε από κοντά τον Αδόλφο Χίτλερ, όταν τα αγόρια των σχολείων τού έδωσαν το πορτρέτο που είχαν φτιάξει. Η Τζοάνα-Ρουθ, λοιπόν, θα ακολουθούσε την πορεία των νέων που θα στρατολογούνταν στη χιτλερική νεολαία. Υπήρχε όμως ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο. Ήταν Εβραία. Όταν άρχισαν οι εκδιώξεις των Εβραίων στο Βερολίνο, όχι μόνο σταμάτησε το σχολείο της αλλά αναγκάστηκε η οικογένειά της να μετακομίσει στην πόλη του Άμστερνταμ. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1930 έσφιγγε ο κλοιός της γερμανικής πολιτικής για οποιαδήποτε εθνότητα δεν ανήκε στην Αρία φυλή. Τσιγγάνοι, Εβραίοι, έπρεπε να πληρώσουν το μένος της κυβέρνησης των Ναζί. Η οικογένεια της Τζοάνα-Ρουθ βρέθηκε στην ολλανδική επικράτεια, κρυμμένη σε σπίτια που υποστήριζαν όσους είχαν περάσει στην παρανομία.
Εκεί φιλοξενήθηκαν μέχρι να δουν τι θα κάνουν στη συνέχεια. Στην ελληνική βιβλιογραφία δεν γνωρίζαμε αρκετά για τους Εβραίους που κρύβονταν σε σπίτια σε άλλες χώρες πέρα από τη Γερμανία. Η μόνη μαρτυρία που διαβάσαμε είναι από Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, όπου μαθαίνουμε πράγματα για το πώς κρύβονταν οι Εβραίοι και πόσο δύσκολα επιβίωναν. Για τα μικρά παιδιά, αυτό το κλείσιμο μέσα σε σπίτια, σε ντουλάπες, σε υπόγεια, σε κελάρια, ήταν δραματικό, αφού έμοιαζε σαν να αφαιρούσες τις στιγμές της παιδικότητάς τους – δεν μπορούσαν να παίξουν και να σκεφτούν τίποτε. Η αβεβαιότητα για το αύριο τους έκανε να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και απογοήτευση για το μέλλον. Από την άλλη, υπήρχαν άνθρωποι που κατέδιδαν όσους κρύβονταν. Όταν ανακάλυπταν τα σπίτια αυτά οι Γερμανοί δεν συνελάμβαναν μόνο τους Εβραίους αλλά και τους συνενόχους τους, που τους τιμωρούσαν αυστηρότερα. Μερικές οικογένειες Εβραίων δεν άντεξαν και έβαλαν μόνες τους τέλος στη ζωή τους.
«Η ανασφάλεια που νιώθαμε», διηγείται η Τζοάνα-Ρουθ, «έκανε τους γονείς μου να χάνουν μέρα με τη μέρα το θάρρος και την ελπίδα. Είχαν αλλάξει πολύ και ο πόνος τούς είχε συντρίψει».
Μέσα σε αυτή την ανασφάλεια, η Τζοάνα-Ρουθ σκέφτηκε να γίνει νοσοκόμα για να βοηθήσει τους συνανθρώπους της. Αυτό την έκανε να αποκτήσει ενέργεια και να μαθαίνει τι συμβαίνει στην κοινωνία. Μια από τις πιο συνταρακτικές στιγμές είναι όταν συνέλαβαν τα αδέλφια της και η ίδια τόλμησε να μπει στο νοσοκομείο ως άρρωστη και να κάνει μια εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας με τη μόνη δικαιολογία ότι μπορούσε να μείνει μέρες στην ασφάλεια που παρείχε το νοσοκομείο. Το μέλλον της οικογένειάς της ήταν δυσοίωνο. Τα αδέλφια και οι γονείς της οδηγήθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Από εκεί δεν γύρισαν ποτέ. Η ίδια προσπάθησε να ξεφύγει από τη λαίλαπα που ακολούθησε. Η τύχη αλλά και η προνόηση να παρέχει τις υπηρεσίες της ως νοσοκόμα την έσωσαν.
Ένα θήραμα που βρισκόταν πάντοτε ένα βήμα μπροστά από τους ναζιστές διώκτες, φιλοξενούμενη μυστικά από διάφορες ολλανδικές οικογένειες μέχρι το τέλος του πολέμου.
Όπως γράφει στο βιβλίο: «Ήταν υπέροχο: μπορούσα να παρηγορώ τους θλιμμένους, να παίζω με κάποιο παιδάκι που ήταν μόνο του, να ανακουφίζω τον πόνο…»
Εκείνη βίωσε μια συναρπαστική και θαυματουργή απόδραση από την ίδια μοίρα. Ένα θήραμα που βρισκόταν πάντοτε ένα βήμα μπροστά από τους ναζιστές διώκτες, φιλοξενούμενη μυστικά από διάφορες ολλανδικές οικογένειες μέχρι το τέλος του πολέμου. Στο κρησφύγετό της έρχεται σε επαφή με μια Βίβλο, στις σελίδες της οποίας συναντά έναν «συμπατριώτη» της, που της ήταν τελείως άγνωστος: Ανακαλύπτει τον Ιησού και συνειδητοποιεί ότι έχει επιλεγεί να ζήσει με περισσότερους τρόπους από έναν. Γίνεται χριστιανή και παίρνει μια μεγάλη απόφαση. Να κλείσει το κεφάλαιο Γερμανία και Ολλανδία. Έτσι, μεταναστεύει στη Γλασκώβη της Σκωτίας, όπου σπουδάζει νοσοκόμα και εργάζεται σε νοσοκομείο. Μια νέα ζωή ανοίγεται στην ίδια. Έπειτα από λίγα χρόνια, παντρεύεται και κάνει δυο δίδυμες κόρες. Στα υπόλοιπα χρόνια της ζωής της εργάστηκε ακούραστα για να προωθήσει τις σχέσεις μεταξύ των χριστιανικών και εβραϊκών κοινοτήτων και ήταν τακτική ομιλήτρια σε συναντήσεις και συνέδρια σε όλο τον κόσμο.
Με μεγάλη ταπεινότητα τόνιζε στις ομιλίες της: «Δεν ήμουνα παρά ένα πλάσμα χωρίς δυνατότητες. Το μόνο που είχα ήταν η θέληση να ζήσω, να δουλέψω για εκείνους που είχαν την ανάγκη μου».
Η Τζοάνα-Ρουθ Ντόμπσινερ, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου της Σαν να με διάλεξε η ζωή, αφηγείται τη γεμάτη δραματικές περιπέτειες ζωής της. Τη διαφυγή από έναν παραλογισμό που δεν μπορούσε να κατανοήσει και την ανακάλυψη μιας αγάπης που ποτέ δεν θα μπορούσε να φανταστεί. Το βιβλίο της είναι μια συγκλονιστική μαρτυρία διάσωσης και μεταστροφής στα χρόνια της ναζιστικής Ευρώπης. Είναι γραμμένο από καρδιάς και έχει τα εσώψυχα μιας ευαίσθητης γυναίκας. Μακριά από μίση και πάθη, η συγγραφέας γοητεύει τον αναγνώστη και τον ηρεμεί δίνοντάς του ένα ωραίο αφήγημα ζωής.
Σαν να με διάλεξε η ζωή
Μια συγκλονιστική μαρτυρία διάσωσης και μεταστροφής στα χρόνια της ναζιστικής Ευρώπης
Johanna-Ruth Dobschiner
μετάφραση: Ευγενία Χόρτη
Ακρίτας
416 σελ.
ISBN 978-960-328-440-6
Τιμή €17,00
