Antoine Leiris: «Και όμως δεν θα σας μισήσω»
«Είμαστε δύο, ο γιος μου κι εγώ, αλλά είμαστε ισχυρότεροι από όλους τους στρατούς του κόσμου… Είναι μόλις δεκαεπτά μηνών… και όλη του τη ζωή αυτό το μικρό παιδί θα σας χλευάζει και θα σας περιφρονεί με το να είναι χαρούμενο και ελεύθερο. Γιατί το μίσος του δεν θα σας το χαρίσει ούτε αυτός», λέει ο άνθρωπος που έχασε τη γυναίκα του όχι από αρρώστια ούτε από ατύχημα, αλλά που έπεσε δολοφονημένη από τους τρομοκράτες στις 13 Νοεμβρίου 2015 στο Παρίσι, αφήνοντάς τον έρημο και μόνο υπεύθυνο να μεγαλώσει ένα αγοράκι δεκαεπτά μηνών. Το μοναδικό όπλο που έχει να πολεμήσει τους κακούς είναι ο λόγος, ο γραπτός λόγος. Με αυτόν θα παλέψει.
Και θα παλέψει καταγγέλλοντας όχι για να σπείρει το μίσος, αλλά για να δείξει πόσο άδικο είναι να στερούν από ένα μικρό παιδί τη μητέρα του και παράλληλα να δώσει στο παιδί τέτοια ανατροφή, ώστε να καταλάβει πως ο καλύτερος τρόπος να αντιδράσει κανείς και να πολεμήσει για να ξεπεράσει το κακό και να τιμωρήσει αυτούς «που επράξαν το κακό» είναι να τους περιφρονήσει και να προχωρήσει θαρραλέα τη ζωή του.
Το κυριότερο και το πιο δύσκολο πρόβλημα του πατέρα, πέρα από τη μεγάλη απώλεια και το κενό που άφησε πίσω της η ξαφνική συμφορά που χτύπησε την ευτυχισμένη οικογένειά του, είναι η διαχείριση του προβλήματος αυτού. Πώς θα κάνει το παιδί του να αποδεχτεί τη βίαιη και διά παντός στέρηση της μητέρας του, που ήταν όχι μόνο εκείνη που το έφερε στον κόσμο και η τροφός, αλλά ο φύλακας άγγελος που με το χαμόγελο και το γλυκό νανούρισμά της το κοίμιζε κάθε βράδυ και το ξυπνούσε την αυγή.
Αυτό θα το έκανε ο πατέρας με τη δική του αδιάλειπτη παρουσία στη ζωή του παιδιού του. Θα ήταν πατέρας και μητέρα για το αθώο πλασματάκι που η ζωή τού το εμπιστεύτηκε απόλυτα. Το πιο δύσκολο θα είναι η σωστή διαπαιδαγώγησή του, για να μη γίνει μισάνθρωπος εξαιτίας του κακού. Να μη μισήσει τους εχθρούς, αλλά να γίνει δυνατό, να τους ξεπεράσει περιφρονώντας τους! Και να συνεχίσει τη ζωή του. Αυτό που θα ήθελε και γι’ αυτό θα προσπαθούσε και η μητέρα του, για το καλό του παιδιού της. Ο πατέρας θα φροντίζει για τα πάντα, για να μην υπάρχουν κενά στη ζωή του μικρού Μερβίλ:
«Από την Παρασκευή, ο μοναδικός κυρίαρχος του χρόνου είναι ο Μερβίλ. Σαν μαέστρος δίνει με την μπαγκέτα του τον ρυθμό στη ζωή μας… Όλες τις μέρες παίζω την ίδια συμφωνία, φροντίζοντας να σεβαστώ κάθε νότα κι ο μετρονόμος είναι ο Μερβίλ. Ξύπνημα. Αγκαλιές… Μεσημεριανό… Βραδινό. Ιστορίες. Αγκαλιές…»
Το πιο δύσκολο θα είναι η σωστή διαπαιδαγώγησή του, για να μη γίνει μισάνθρωπος εξαιτίας του κακού. Να μη μισήσει τους εχθρούς, αλλά να γίνει δυνατό, να τους ξεπεράσει περιφρονώντας τους! Και να συνεχίσει τη ζωή του.
Κι αργότερα, μεγαλώνοντας, όταν θα είναι σε θέση ο Μερβίλ να καταλάβει τα λόγια και το νόημα της προσπάθειας του πατέρα, εκείνος θα επιμένει πως η ζωή είναι δώρο και σημασία έχει να προχωράει τη ζωή του, χωρίς να χαρίζεται και να συγχωρεί τους κακούς, αλλά με όπλο την περηφάνια και την περιφρόνηση:
«Δεν βρήκα ως τώρα να του πω τίποτ’ άλλο, παρά μονάχα πως ό,τι κι αν έχει γίνει, η ζωή θα συνεχιστεί. Το να αγκιστρωθώ στις συνήθειές μας σημαίνει ότι αφήνω έξω από την πόρτα το φοβερό… τον τρόμο εκείνης της νύχτας και τη συμπόνια που έσπευσε να τον ακολουθήσει. Την πληγή και τους επιδέσμους που ήρθαν να την καλύψουν. Κανένα απ’ τα δύο δεν έχει θέση στη μικρή ζωή μας, την ήδη τόσο γεμάτη».
Το γεγονός του θανάτου, όσο κι αν είναι άδικο κι ακατανόητο για τη λογική του θνητού όντος, άλλο τόσο είναι κακό απρόβλεπτο και αναπότρεπτο και δεν εξαιρεί κανέναν. Κανείς δεν βρίσκεται στο απυρόβλητο. «Θανάτω πάντες αφειλόμεθα», είπε από καταβολής ελληνικού κόσμου αποφθεγματικά η ποίηση. Η απώλεια αγαπημένου, πολύ αγαπημένου προσώπου, το δυσαναπλήρωτο κενό που αφήνει και η λύπη που προκαλεί η θλίψη με τίποτα δεν μπορεί να μετρηθεί και δεν είναι εύκολα μεγέθη για τη διαχείρισή τους. Οι εναπομείναντες θέλουν μόνο τον άνθρωπό τους να θυμούνται στις καλές μέρες και στις ευχάριστες στιγμές τους. Γιατί μόνο έτσι προχωράει και συνεχίζεται η μικρή ζωή μας καταπώς διδάσκει όχι μόνο με τα λόγια ο παθών, αλλά με το παράδειγμά του. Με το πώς ο ίδιος ανατρέφει το παιδί του.
Πρόκειται για τη συγκλονιστική ιστορία, «για τη ζωή που ξεκίνησε με τρεις και πρέπει να συνεχιστεί με δύο…», μια ανθρώπινη τραγωδία που μας κάνεις λίγο καλύτερους ανθρώπους.
Πουθενά δεν το αποκαλεί ορφανό. Φυσικά, ο δρόμος του και ο τρόπος που επέλεξε ο ίδιος για το πώς θα τραβήξουν τον δρόμο οι δυο τους ενωμένοι, μην αφήνοντας ποτέ και τίποτα να μπει ανάμεσά τους για να ανακόψει την πορεία προς το μέλλον, δεν σημαίνει πως δεν έχει και δύσκολα περάσματα. Ακόμα και οι λέξεις που πρέπει να χρησιμοποιεί δεν είναι προσφιλείς, όταν αναλογίζεται τα υπαρξιακά του προβλήματα. Θα ήθελε να γράφει για όμορφα πράγματα:
«Θα ’θελα να αγαπώ τις λέξεις, όχι να τις φοβάμαι… Από τότε που έφυγε η Ελέν δεν υπάρχει αφήγηση, δεν υπάρχει τέλος της ιστορίας. Δεν υπάρχουν παρά στιγμές που αναδύονται ξαφνικά. Αυτές τις στιγμές θέλησα να καταγράψω, τις πολαρόιντ μιας ζωής που δεν έχει ξαναβρεί την πνοή της… Αυτό το βιβλίο έχει σχεδόν τελειώσει. Δεν πρόκειται να με γιατρέψει. Δεν γιατρεύεται κανείς από τον θάνατο. Αρκείται να τον εξημερώσει…»
Το πιο σκληρό και το πιο δύσκολο από όλα ήταν η «συνάντηση» με τη νεκρή, η αναγνώριση. Το ξόδι. Τα κατάλοιπα της Ελέν στο σπίτι. Πώς θα βιώσουν τη νέα κατάσταση, τη νέα τάξη πραγμάτων. Πώς θα αποδεχτούν την απουσία, ώστε να μη λείψει από τη ζωή τους ό,τι υπήρξε, ο βιωμένος χρόνος, αλλά να μπορούν να ζουν χωρίς ψευδαισθήσεις. Η πραγματικότητα με το πιο σκληρό της πρόσωπο είναι παρούσα.
«Αύριο θα πάμε να δούμε τη μητέρα του […] Παίρνω μαζί μου μια φωτογραφία των δυο τους. Θα τη βάλω πάνω στον τάφο, για να καταλάβει πως η μαμά βρίσκεται εκεί… Σήμερα κλείνεις την πόρτα του διαμερίσματος κι είναι σαν να αφήνεις πίσω σου μια ζωή… ένα μέρος του δεν το κατοικούμε πια. Υπάρχει στο εσωτερικό του ένα σπιτάκι όπου οι μυρωδιές είναι γνώριμες… αλλά που δεν μπορούμε να περάσουμε το κατώφλι του…»
Όλα τα αφήνει πίσω του ο θάνατος αγαπημένου προσώπου. Τίποτα δεν είναι ίδιο, αλλά η ζωή συνεχίζεται. Πρέπει να συνεχιστεί. Δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Το κείμενο, πίσω από τη γενναία και σθεναρή αντιμετώπιση του όλου θέματος, είναι γλυκόπικρο και διαρρέεται από μια μοσχοβολούσα λυτρωτική χαρμολύπη. Εξαιτίας του ενδιαφέροντος που προκαλεί το θέμα και η εξαιρετική μετάφραση της Κατερίνας Σχινά, η οποία μεταφέρει όλη την τρυφερότητα, την ευαισθησία και την τραγική ομορφιά που επιστρατεύει ο Αντουάν Λερίς για να περιγράψει την προσωπική του τραγωδία, το βιβλίο καθίσταται, εκτός από αξιαγάπητο και αξιολάτρευτο, υποδειγματικό όσον αφορά τον χειρισμό με τη σθεναρή αντιμετώπιση του θανάτου, ειδικά μιας μητέρας τόσο μικρού παιδιού.
Πρόκειται για τη συγκλονιστική ιστορία, «για τη ζωή που ξεκίνησε με τρεις και πρέπει να συνεχιστεί με δύο…», μια ανθρώπινη τραγωδία που μας κάνει λίγο καλύτερους ανθρώπους.
Και όμως δεν θα σας μισήσω
Antoine Leiris
μετάφραση: Κατερίνα Σχινά
Στερέωμα
144 σελ.
ISBN 978-960-8061-46-0
Τιμή €13,00
