«Ο “Άγγλος” που δεν γνώριζε αγγλικά (Τζόζεφ Κόνραντ)» του Πέτρου Γκάτζια
Ο Τζόζεφ Κόνραντ, ένας από τους σημαντικότερους αγγλόφωνους μυθιστοριογράφους, στην πραγματικότητα δεν ήταν καν Άγγλος, αν και έγραψε όλα του τα έργα κατευθείαν στην αγγλική γλώσσα.
Γεννήθηκε ως Γιόζεφ Τεοντόρ Κόνραντ Κορζενιόφσκι, στις 3 Αυγούστου του 1857 στην Ουκρανία, από Πολωνούς γονείς. Η χώρα ήταν τότε μέρος της πάλαι ποτέ Ρωσικής Αυτοκρατορίας και ο Κόνραντ, στο σπίτι του, μιλούσε μόνο πολωνικά, αλλά γνώριζε και πολύ καλά γαλλικά.
Το 1861, ο πατριώτης πατέρας του κατηγορήθηκε για αντιστασιακές πράξεις εναντίον της Ρωσίας και έτσι ο συγγραφέας, σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών, αναγκάστηκε να ακολουθήσει τους γονείς του στην εξορία, στα βορειοδυτικά της χώρας. Στα έντεκα μένει ορφανός και πέντε χρόνια αργότερα αποφασίζει να μπαρκάρει με ένα γαλλικό εμπορικό πλοίο στη Μασσαλία ως μούτσος. Αυτή ήταν και η αρχή μιας ναυτικής καριέρας που τον οδήγησε στα χρόνια που ακολούθησαν να γίνει από απλός ναύτης καπετάνιος. Πέρασε συνολικά δεκαέξι χρόνια στη θάλασσα, προτού εγκατασταθεί οριστικά στην Αγγλία.
Ωστόσο, μέχρι τα 21 του δεν γνώριζε ούτε μία λέξη αγγλικά. Άρχισε να μαθαίνει μόνος του διαβάζοντας τους Times, αλλά και τα δύσκολα έργα του Τόμας Καρλάιλ και του Σαίξπηρ. Στα ταξίδια του ξεκίνησε να πειραματίζεται με τη γλώσσα και στις ατέλειωτες ώρες που περνούσε στη θάλασσα έγραψε και τις πρώτες του ιστορίες.
Χρόνια αργότερα θα χαρακτηρισθεί ως πρόδρομος του μοντερνισμού και θα επηρεάσει πολλούς διάσημους συγγραφείς, όπως τον Χέμινγουεϊ, τον Λόρενς και τον Γκράχαμ Γκριν.
Μεταξύ 1878 και 1894, ο Κόνραντ υπηρετούσε στο βρετανικό ναυτικό. Το 1884, είχε για παρέα του μια μαϊμού, την οποία ο νόμος τότε απαγόρευε να πάρει μαζί του στην Αγγλία. Όπως διηγείται ο ίδιος, του ήταν πολύ δύσκολο να την αποχωριστεί, μέχρι που του έσκισε κάποια χειρόγραφα. Τότε αναγκάστηκε να τη δώσει στον μετέπειτα βιογράφο του, Τζέφρι Μέγερς.
Εκείνα τα χρόνια, ο Κόνραντ κέρδιζε και έχανε πολλά χρήματα και ως τζογαδόρος. Κάποια στιγμή, ωστόσο, τα χρέη του από τα χαρτιά ήταν τόσο πολλά που, απελπισμένος, αυτοπυροβολήθηκε, προσπαθώντας να αυτοκτονήσει. Η σφαίρα αστόχησε, δεν χτύπησε την καρδιά, αλλά του διέλυσε το στήθος. Η απόπειρα αυτή όμως του άλλαξε τη ζωή, τον ανάγκασε να εγκαταλείψει τον τζόγο και να αφοσιωθεί στη συγγραφή, γράφοντας μια σειρά από μυθιστορήματα που έμειναν κλασικά, όπως Η καρδιά του σκότους, ο Τυφώνας, Ο απόβλητος των νησιών.
Ο ίδιος δεν διάβαζε ποτέ τις κριτικές που τον αφορούσαν, παρ’ όλα αυτά μετρούσε το πόσο σημαντικές ήταν ανάλογα με το μήκος τους. Όσο περισσότερες λέξεις, τόσο καλύτερη ήταν η κριτική και αυτό τον έκανε ευτυχισμένο.
Ακόμη και μέχρι το τέλος της ζωής του, όταν πια είχε γίνει Άγγλος πολίτης και όλοι είχαν ξεχάσει την καταγωγή του, ο Κόνραντ εξακολουθούσε να νιώθει ως ένας ξένος που δούλευε πάνω σε μια ξένη γλώσσα. Συνήθιζε μάλιστα να λέει : «Πρέπει να εργάζομαι σαν μεταλλωρύχος στο λατομείο του, ξεθάβοντας όλες τις αγγλικές προτάσεις μου μέσα από το σκοτάδι της νύχτας».
