«Ο Μπόρχες και η καμαριέρα...» του Πέτρου Γκάτζια
Η Επιφανία Ουβέντα ντε Ρομπλέντο δεν είχε διαβάσει ποτέ στη ζωή της Χόρχε Λούις Μπόρχες και όμως γνώριζε τα πάντα για τη ζωή και τη δράση του Αργεντίνου συγγραφέα. Ήταν σχεδόν αγράμματη, αλλά τα βιβλία είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή της και η ίδια πριν από περίπου δώδεκα χρόνια συγκέντρωσε τις αναμνήσεις της σ’ ένα βιβλίο, με τη βοήθεια του βιογράφου του Μπόρχες Αλεχάντρο Βακάρο.
Η Φάνι, όπως την αποκαλούσε ο μεγάλος Αργεντίνος, έφθασε ως καμαριέρα στο σπίτι των Μπόρχες στα μέσα της δεκαετίας του ’50, κατέληξε ο πιο έμπιστός του άνθρωπος και έμεινε εκεί μέχρι τον θάνατό του, το 1986, όταν εκδιώχθηκε από τη δεύτερη σύζυγό του Μαρία Κοντάμα.
Ο Μπόρχες, γράφει, υπήρξε ένας άνδρας, απλός, ηθικός, αυστηρός, γενναιόδωρος και έκπληκτος απο την ίδια του τη φήμη. Συνήθιζε να λέει πως οι άνθρωποι αγοράζουν τα βιβλία του, αλλά δεν τα διαβάζουν. «Τότε, γιατί το κάνουν; Μα, για να τα δωρίσουν. Όλα αυτά τα χρόνια, συνήθισα να μην είμαι τίποτε άλλο παρά ένα μικρό δώρο» αστειευόταν.
Στο σπίτι δεν υπήρχε τηλεόραση, πικάπ ή ραδιόφωνο, παρά μόνο βιβλία, πολλά βιβλία. Η Φάνι θυμάται πως ο Μπόρχες ήθελε συχνά να απαλλαγεί απ΄αυτά. Την έστελνε τότε σε ένα μικρό βιβλιοπωλείο της περιοχής για να χαρίσει όσα δεν ήθελε. Ένα βράδυ, μάλιστα, άφησε επίτηδες κάτω από τον πάγκο ενός μπαρ μερικά βιβλία, όμως ο σερβιτόρος που τον γνώριζε τα μάζεψε και του τα επέστρεψε. Με τις εφημερίδες είχε άλλη σχέση: τις μισούσε και τις πετούσε απο το μπαλκόνι. Σιχαινόταν τη μυρωδιά τους.
Ο συγγραφέας του Δημιουργού, είχε ιδιαίτερη αδυναμία στην αδερφή του Νόρα, αλλά και στα ανίψια του, όμως η μητέρα του, Λεονόρ, ήταν εκείνη που είχε τεράστια επίδραση πάνω του. Της έλεγε τα πάντα, ειδικά μετά την τύφλωσή του. Συνήθιζε να φωνάζει «μητέρα, μητέρα» τα βράδια και να στέκεται για ώρα έξω απο την πόρτα της κρεβατοκάμαράς της. Εκείνη ήταν που του γνώρισε την πρώτη του σύζυγο, Έλσα, στα 68 του, όμως εκείνος αρνήθηκε να περάσει την πρώτη νύχτα του γάμου στο ξενοδοχείο, όπως το είχε σχεδιάσει η μητέρα του. Η Λεονόρ Μπόρχες, σύμφωνα με τη Φάνι, είχε τη διορατικότητα να καταλάβει ότι η Μαρία Κοντάμα θα ήταν η καταστροφή του γιου της.
Λέγεται πως ο Μπόρχες δεν ήθελε να φύγει απο την Αργεντινή, παρά την επιμονή της Κοντάμα να ταξιδεύσουν στην Ελβετία, όπου και τελικά πέθανε. «Δεν θέλω να φύγω, Φάνι. Δεν θέλω να ζήσω εκεί» της είπε. «Γιατί αν φύγω, θα πεθάνω».
Όπως διηγείται η Φάνι, η Κοντάμα κατάφερε λίγο πριν φύγουν να πείσει τον Μπόρχες να αλλάξει τη διαθήκη του και να της αφήσει όλη του την περιουσία, πετώντας την καμαριέρα στον δρόμο. Στα χρόνια που ακολούθησαν ζούσε απο τη φιλανθρωπία των φίλων του συγγραφέα.
Αυτό όμως που κάνει εντύπωση από τα όσα διηγείται, είναι πως ο Μπόρχες ήθελε να πάρει το Νόμπελ Λογοτεχνίας, παρά τα αρνητικά σχόλια που έκανε κατά καιρούς για το βραβείο. Η χαρά του ήταν μεγάλη, ωστόσο, όταν τιμήθηκε το 1979 με το Βραβείο Θερβάντες –το μεγαλύτερο του ισπανόφωνου κόσμου– για την προσφορά του στη λογοτεχνία. Με τα χρήματα ήθελε να αγοράσει μια σπάνια και παλιά εγκυκλοπαίδεια. Το ανέφερε σε μια ραδιοφωνική συνέντευξη και ένας ακροατής τού την έστειλε δώρο. Τα πρώτα του λόγια ήταν στην Φάνι: «Τώρα ξέρω τι πρέπει να κάνω, κάθε φορά που θα θέλω κάτι» της είπε με ένα πονηρό χαμόγελο.
