«Τέταρτο Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ της Ορντού» της Έρικας Αθανασίου
Η πρώτη φορά που άκουσα για την πόλη της Ορντού, στα ελληνικά Κοτύωρα, ήταν από τη μεταφράστρια ελληνικής λογοτεχνίας στα τουρκικά, Σεμπνέμ Αρσλάν. Μιλούσε με πολύ ενθουσιασμό τόσο για την πόλη, όσο και για τη λογοτεχνική γιορτή που πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια εκεί. Την επόμενη φορά που άκουσα για την πόλη ήταν όταν είδα το ακρωτήριο του Ιάσονα στο ντοκιμαντέρ «Πού πας, αδελφέ» («Kardes Nereye») του Ομέρ Ασάν. Την τρίτη φορά βρέθηκα προσκεκλημένη, ως συγγραφέας της Ελλάδας, στο 4ο Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ Λογοτεχνίας, που πραγματοποιήθηκε εκεί από 3 έως 6 Οκτωβρίου 2013, μαζί με περισσότερους από 50 λογοτέχνες από πολλές χώρες του κόσμου.
Οι Τούρκοι ξέρουν να είναι φιλόξενοι, όπως φαίνεται να έχουμε ξεχάσει να είμαστε εμείς. Οι συμμετέχοντες στο Φεστιβάλ δεν είχαν να νοιαστούν για τίποτα και δεν χρειαζόταν να ξοδέψουν ούτε μία λίρα. Το ξενοδοχείο μας παραλιακό, μπροστά στη Μαύρη Θάλασσα, και στα δωμάτιά μας μας περίμεναν τα δώρα υποδοχής, που περιλάμβαναν και υπέροχα φουντούκια σε πολλές εκδοχές, μια και όλη η περιοχή είναι γεμάτη φουντουκιές.
Με το που φτάσαμε, καταλάβαμε ότι θα ήταν δύσκολο να προλάβουμε να πεινάσουμε σε αυτόν τον τόπο. Το τραπέζι είχε ήδη στρωθεί και ο δήμαρχος της πόλης, Seyit Torum, ο οποίος συμμετείχε ενεργά σε όλη τη διάρκεια του Φεστιβάλ, είχε έρθει να μας προϋπαντήσει.
Το Φεστιβάλ συνήθως ξεκινάει με παρέλαση στην παλιά πόλη, μέσα από τον κεντρικό δρόμο, όπου οι ντόπιοι μπορούν να έρθουν σε επαφή με τους καλεσμένους λογοτέχνες, δυστυχώς όμως φέτος ηπαρέλαση δεν πραγματοποιήθηκε λόγω ισχυρής βροχόπτωσης. Έτσι, φτάσαμε με πούλμαν στο θέατρο, μια παλιά εκκλησία που έχει μετατραπεί σε πολιτιστικό κέντρο, στο οποίο θα περνούσαμε τις περισσότερες ώρες από τις επόμενες ημέρες.
Οι διοργανωτές του Φεστιβάλ είχαν κυκλοφορήσει ένα δίγλωσσο, στα τουρκικά και τα αγγλικά, βιβλίο, σε χιλιάδες αντίτυπα, το οποίο περιείχε τα βιογραφικά όλων των συμμετεχόντων, μαζί με ένα κείμενό τους, που τους είχε ζητηθεί από πριν να γράψουν.
Τα εγκαίνια του Φεστιβάλ πραγματοποιήθηκαν την Πέμπτη 3 Οκτωβρίου: πλήθος κόσμου, δηλώσεις, συνεντεύξεις, το απαραίτητο κέρασμα και ζωντανή κλασική μουσική. Ακολούθησαν οι χαιρετισμοί από τους διοργανωτές, ο πρόεδρος του Φεστιβάλ, Σινάσι, ένας αεικίνητος άνθρωπος που βρισκόταν συγχρόνως παντού και επέβλεπε τα πάντα, καλωσόρισε τους καλεσμένους, χαιρέτησαν επίσης ο πρύτανης του Πανεπιστημίου, οι Αρχές του τόπου, καθώς και εκπρόσωποι καλεσμένων. Το Φεστιβάλ ξεκίνησε με πάνελ με θέμα «Σινεμά και λογοτεχνία», αφού συμμετείχαν και πολλοί άνθρωποι του κινηματογράφου. Ακολούθησε πάνελ με θέμα «Η ελευθερία στον Τύπο και ο Τύπος στην Τουρκία».
Η πρώτη μέρα τελείωσε με ένα εντυπωσιακό κονσέρτο με νοσταλγικές για τους Τούρκους μελωδίες και κατέληξε σε ένα υπέροχο εστιατόριο, όπου φτάσαμε μέσω τελεφερίκ, το οποίο έχει φτιάξει ο Δήμος. Εκεί φάγαμε, ήπιαμε το τουρκικό Yeni Raki και είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με συγγραφείς από άλλες κουλτούρες.
Τη δεύτερη μέρα του Φεστιβάλ, 4 Οκτωβρίου, οι συμμετέχοντες μοιραστήκαμε ανά πέντε και επισκεφτήκαμε σχολεία της πόλης και γειτονικών πόλεων, όπου συζητήσαμε με τα παιδιά. Όλοι οι ξένοι είχαμε μαζί τους μεταφραστές μας, που δεν μετέφραζαν απλώς αλλά νοιάζονταν και για να μην έχουμε κανένα παράπονο. Εγώ είχα την τύχη να έχω τη Σεμπνέμ Αρσλάν, η οποία ζει στην Ελλάδα και έχει ιδρύσει τον εκδοτικό οίκο Iason books, φιλοδοξώντας να αποτελέσει τη γέφυρα μεταξύ της ελληνικής και της τουρκικής κουλτούρας. Από τις Εκδόσεις Iason books, μόλις κυκλοφόρησε και το τελευταίο βιβλίο μου, Τρίτο μνήμα αριστερά. Το εξώφυλλο μάλιστα το έχει σχεδιάσει ο Ουρτζάν Ατάογλου, ο οποίος είχε δημιουργήσει και τον λογότυπο του Φεστιβάλ.
Για τα μυθιστορήματα και τα διηγήματα υπήρξε συζήτηση σε πάνελ, όπου συμμετείχα κι εγώ, το μεσημέρι της Παρασκευής 4 Οκτωβρίου. Εκεί έγινε και η διαπίστωση ότι οι συνθήκες στον χώρο του μυθιστορήματος μοιάζουν πολύ σε Ελλάδα και Τουρκία.
Η δεύτερη μέρα έκλεισε με την προβολή μιας πραγματικά εντυπωσιακής τουρκικής ταινίας, παρουσία του δημιουργού της, Τζόσκουν. Μιας ταινίας μυθοπλασίας, η οποία μιλά για μια μικρή θρησκευτική μειονότητα, δείχνοντας πολλές εικόνες από την αγροτική ζωή στην Τουρκία. Όπως είπε και ο δημιουργός της, δεν έχει σημασία η θρησκεία αλλά η πίστη. Κάτι παρόμοιο δήλωσε και ο Ενίς Ανιάρ, ο άνθρωπος που φρόντισε για την αποκατάσταση της εκκλησίας στο ακρωτήριο του Ιάσονα. «Δεν με νοιάζει τι θρησκεία είναι, με νοιάζει που για κάποιους ανθρώπους είναι τόπος ιερός και για όλη την ανθρωπότητα θησαυρός».
Η τρίτη μέρα ήταν αφιερωμένη στο ντοκιμαντέρ και το μεσημέρι επισκεφτήκαμε Το Σπίτι της Γραφής, στο οποίο μας είχε ήδη γίνει πρόσκληση με τη Σεμπνέμ να φιλοξενηθούμε, όταν εκδηλώσαμε το ενδιαφέρον μας να γράψουμε μαζί ένα βιβλίο που η υπόθεσή του θα εκτυλίσσεται στη διάρκεια του Φεστιβάλ. Το Σπίτι της Γραφής είναι ένα παλιό αρχοντικό με θέα στη Μαύρη Θάλασσα, με όμορφους ξενώνες για φιλοξενία, βιβλιοθήκη και γραφεία. Εκεί γίνονται και μαθήματα δημιουργικής γραφής σε παιδιά, τα οποία και μας υποδέχτηκαν συγκινημένα και κουβεντιάσαμε μαζί τους.
Η επόμενη μέρα ήταν αφιερωμένη στους ποιητές, όπου εκτός από τα πάνελ με τις συζητήσεις υπήρξαν και απαγγελίες στη γλώσσα του κάθε ποιητή. Το Σάββατο 5 Οκτωβρίου, το βράδυ, είχε οργανωθεί ένα γνήσιο παραδοσιακό ποντιακό γλέντι. Ποιητές, συγγραφείς, σκηνοθέτες, δημοσιογράφοι από πολλές χώρες του κόσμου ήπιαν και χόρεψαν παρέα, σφραγίζοντας τη φιλία των λαών από όπου κι αν προέρχονταν. Ο πρόεδρος του Φεστιβάλ τριγύριζε από τραπέζι σε τραπέζι, σηκώνοντας τον κόσμο να χορέψει και τραγουδώντας, ενώ ο δήμαρχος όχι μόνο χόρεψε αλλά και τραγούδησε από μικροφώνου.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακό ήταν το γεγονός ότι οι Τούρκοι, κατά τη διάρκεια του γλεντιού, φώναζαν όλοι μαζί αντιστασιακά συνθήματα για τις τελευταίες διαδηλώσεις στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης.
Την τελευταία μέρα, Κυριακή 6 Οκτωβρίου, πήγαμε εκδρομή στο ακρωτήριο του Ιάσονα, δοκιμάσαμε σε μια γειτονική πόλη τα φημισμένα τους pide, τα δικά μας πεϊνιρλί, με τη λεπτή τόσο στην υφή όσο και στη γεύση ζύμη,και στη συνέχεια υπήρχε προβολή ντοκιμαντέρ.
Ο αποχαιρετισμός θα ήταν δύσκολος αν δεν υποσχόμαστε όλοι ότι θα ξαναβρεθούμε, είτε με αφορμή το Φεστιβάλ, είτε σε κάποια άλλη εκδήλωση. Φύγαμε γεμάτοι εντυπώσεις αξιοποιήσιμες στα επόμενα έργα μας, δώρα και φυσικά πολλά βιβλία, που έστω κι αν δεν μπορούμε να τα διαβάσουμε, ξέρουμε ότι τα έγραψαν οι καινούργιοι φίλοι μας.
