Βαλκάνια: μια χερσόνησος στην οποία συχνά ξεχνάμε ότι ανήκουμε και της οποίας πολλές όψεις (όπως είναι οι πλούσιες ποιητικές παραδόσεις) μας είναι συχνά, και σε μεγάλο βαθμό, άγνωστες. Έχοντας το βλέμμα στραμμένο προς τη βόρεια Ευρώπη, ή τις Ηνωμένες Πολιτείες, εμείς οι λαοί των Βαλκανίων ξεχνάμε να γνωριστούμε μεταξύ μας – και να αναζητήσουμε κοντά μας αυτό που ψάχνουμε πάντα πέρα, και μακριά.

Η ποίηση, λοιπόν, ήταν η αφορμή… Η ποίηση, σε όλη της την πολυμορφία και σ’ όλες τις διαφορετικές εκφάνσεις της, ήταν αυτή που έφερε στη Θεσσαλονίκη ποιητές από εφτά βαλκανικές χώρες (Σερβία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Τουρκία, Αλβανία, ΠΓΔΜ, Μαυροβούνιο), και από την Ελλάδα, στο 1ο Διαβαλκανικό Φεστιβάλ Ποίησης που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία της Εταιρείας Συγγραφέων.

Έτσι, από τις 24 μέχρι τις 26 Μαΐου, και στον ίδιο εκθεσιακό χώρο όπου διεξαγόταν η 9η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά και με μεγάλη επιτυχία ένα ποιητικό φεστιβάλ, στόχος του οποίου ήταν «να εδραιωθεί ως ένας ετήσιος πολιτιστικός θεσμός, ικανός να ανοίξει ένα δημιουργικό διάλογο ανάμεσα στις χώρες των Βαλκανίων».

Την ιδέα για τη θέσπιση του φεστιβάλ είχε η Γενική Γραμματέας της Εταιρείας Συγγραφέων Έλενα Χουζούρη. Η υλοποίησή του όμως, για την οποία δούλεψαν σκληρά, εκτός από την Έλενα Χουζούρη, και άλλα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου (Ιωσήφ Βεντούρας, Κλαίτη Σωτηριάδου), και στην οποία συνεισέφεραν το ΕΚΕΒΙ, το Ίδρυμα Ουράνη, ο Δήμος Θεσσαλονίκης, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, δεν ήταν απλή υπόθεση.

Αλλά άξιζε τον κόπο. Όταν οι Βαλκάνιοι ποιητές παρουσίασαν ο καθένας την ποίηση της χώρας του, και ακόμα περισσότερο όταν, σε άλλη εκδήλωση που φιλοξενήθηκε στο λογοτεχνικό καφενείο της ΔΕΒΘ, Βαλκάνιοι και Έλληνες ποιητές διάβασαν ποιήματά τους, το ελληνικό κοινό ανακάλυψε ξαφνικά έναν ολόκληρο θαυμαστό κόσμο που, αν και γειτονικός, του ήταν εν πολλοίς άγνωστος.

Ονόματα ποιητών από την πρώην Γιουγκοσλαβία, τη Ρουμανία, την Τουρκία, ή ακόμα κι από τις τόσο κοντινές μας Βουλγαρία και Αλβανία, ποιητικά κινήματα και ρεύματα – όλ’ αυτά αποτέλεσαν, για πολλούς από τους επισκέπτες της έκθεσης, μια πρωτόγνωρη αποκάλυψη. Πολλοί κοντοστέκονταν και παρακολουθούσαν τους ευγενείς ξένους να απαγγέλλουν. Κι ενδιαμέσως, τους Έλληνες ποιητές –μέλη όλοι της Εταιρείας Συγγραφέων– να διαβάζουν τα δικά τους ποιήματα, διασταυρώνοντάς τα στα μονοπάτια της Ιστορίας και της νόησης με εκείνα των Βαλκάνιων ομοτέχνων τους.

Περιδιαβάζοντας, οι επισκέπτες αναγνώριζαν τους Έλληνες –οι Σταύρος Ζαφειρίου, Γιάννης Ζέρβας, Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου, Αθηνά Παπαδάκη, Βασίλης Παπάς, Άντεια Φραντζή ήταν όλοι παρόντες– ενώ μεταξύ των ξένων, συνειδητοποιούσαν ότι τη Σέρβα ποιήτρια Τάνια Κραγκούγεβιτς, για παράδειγμα, κάπου την είχαν ξαναδεί: μόλις είχαν προσπεράσει μια γιγάντια μαυρόασπρη απεικόνισή της σε αφίσα, καθώς η Σερβία ήταν η τιμώμενη χώρα και η Τάνια έπαιρνε μέρος και στο πρόγραμμα της ΔΕΒΘ. Το ίδιο ίσχυε και για τον Ρουμάνο ποιητή Νταν Κομάν, που συμμετείχε και στη ρουμανική αντιπροσωπεία.

Για τους υπόλοιπους, μπορεί μόλις να είχαν διαβάσει τα βιογραφικά τους στο φυλλάδιο του Διαβαλκανικού που διανεμόταν στην είσοδο –Τοζάν Αλκάν απ’ την Τουρκία, Ζόραν Αντσέφσκι απ’ την ΠΓΔΜ, Βλαντιμίρ Ντούρισιτς απ’ το Μαυροβούνιο, Ρομέο Τσολάκου απ’ την Αλβανία, Σίλβια Τσόλεβα απ’ τη Βουλγαρία– αλλά ακούγοντας τις απαγγελίες των ποιημάτων τους, πολλοί καθηλώνονταν και παρακολουθούσαν. Δικαίως: αξίζει να διαβάσετε τα ποιήματά τους, στην κατηγορία ΠΟΙΗΣΗ (πατήστε εδώ).

Αν και η ποίηση χάνει πάντα στη μετάφραση (και σε ορισμένες περιπτώσεις, στη διπλή μετάφραση, καθώς αρκετά ποιήματα μεταφράστηκαν από τη γλώσσα τους στα γαλλικά ή τα αγγλικά, και από εκεί στα ελληνικά), οι αναγνώσεις από τους δυο ηθοποιούς του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος ήταν εντυπωσιακές. Άψογοι οι ηθοποιοί, σπουδαία τα ποιήματα. Ανάμεσα στις αναγνώσεις, ιντερλούδια από ταλαντούχους μαθητές του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης (με άρπα και κλαρινέτο) απογείωσαν ακόμα περισσότερο αυτό το πάντρεμα των ειδών, των γλωσσών και των πολιτισμών.

Ενδιαφέρον όμως είχε και η γνωριμία των ποιητών μεταξύ τους – πόσο γρήγορα έτρεξε για κάποιους λαούς η Ιστορία, ανατρέποντας βίαια την καθημερινότητα, τα σύνορα, κι ολόκληρες ζωές! Όλοι όσοι έζησαν τη δύσκολη μετάβαση από τον υπαρκτό σοσιαλισμό, ή ακόμα και τον πόλεμο, είχαν πολλές ιστορίες να διηγηθούν, απόψεις να ανταλλάξουν. Και τόνιζαν πόσο καταλαβαίνουν τους Έλληνες και τις δυσκολίες που επιφέρει μια κρίση.

Παρά την κρίση, όμως, και τις δυσχερείς οικονομικές συγκυρίες, η Εταιρεία Συγγραφέων κατάφερε να κάνει να χτυπήσει στη Θεσσαλονίκη, για λίγες μέρες έστω, η ποιητική καρδιά των Βαλκανίων.

Twitter