«Το τραγούδι του Ρόλαντ»
Φημισμένο υπήρξε το επικό Τραγούδι του Ρόλαντ, παλιότερη (1080) εκδοχή του οποίου θεωρείται αυτή του χειρόγραφου της Οξφόρδης, προϊόν, κατά μιαν εκδοχή, «της γαλλικής μοναστηριακής λογοτεχνικής παραγωγής, που ήθελε να εμψυχώσει τις πρώτες σταυροφορίες». Εκτιμάται ως ένα από τα σημαντικά έργα των αρχών της γαλλικής, αλλά και γενικότερα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Πράγματι ο θρύλος του Ρόλαντ διαδόθηκε στα επικά τραγούδια και στις μπαλάντες (αργότερα) της Γερμανίας (12ος αιώνας), τα κατορθώματά του αφηγείται η παράδοση (σάγκα) του Καρλομάγνου στη Σκανδιναβία, τα αγάλματα των ηρώων διακοσμούν την πύλη του καθεδρικού ναού στη Βερόνα (12ος αιώνας), σκηνές από το τραγούδι του απεικονίζονται σε μωσαϊκά του καθεδρικού ναού του Μπρίντιζι, Ιταλοί ποιητές του τέλους του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης θα γράψουν με αφορμή το γαλλικό επικό τραγούδι εποποιίες, ποιήματα επηρεασμένα από το πνεύμα του ιπποτισμού. Το πιο γνωστό είναι ο Μαινόμενος Ορλάνδος του Αριόστο.
Ο βασιλιάς των Φράγκων πολεμάει στην Ισπανία εναντίον των Σαρακηνών. Ο Ρόλαντ, ανεψιός και πρωτοπαλίκαρό του, θίγει το φιλότιμο ενός άλλου ήρωα, του Γκανελόν, που αποφασίζει με κάθε τρόπο να τον σκοτώσει. Πείθει το βασιλιά των Σαρακηνών, πως δε θα μπορέσει να νικήσει τον Καρλομάγνο, όσο θα ζει ο Ρόλαντ. Θ’ αναλάβει μάλιστα να τον σκοτώσει ο ίδιος με προδοσία. Έτσι ο πόλεμος ανάμεσα σε χριστιανούς και «ειδωλολάτρες» Σαρακηνούς θα εξελιχθεί σε αμείλικτο πόλεμο. Θα στοιχίσει, εκτός από το θάνατο του ίδιου του Ρόλαντ, και τη ζωή των πιο λαμπρών παλικαριών του Καρλομάγνου. Το ίδιο καταστροφικός θα είναι και για τους Σαρακηνούς. Το έπος δεν εκφράζει μόνο το πνεύμα της εποχής του Καρλομάγνου. Έχει και την έξαρση για την εκδίωξη του Ισλάμ από τους Άγιους τόπους (το 1096 ξεκινάει η πρώτη σταυροφορία), το Ισλάμ δίνεται μ’ ένα τρόπο, «που εξομοιώνεται με τις πιο πρωτόγονες πολυθεϊστικές θρησκείες». Κινητήρια δύναμη στο έπος είναι η άσβεστη δίψα για εκδίκηση, που προκαλεί όχι μόνο την εξόντωση των ηρώων, αλλά και των δύο λαών. Όπως γράφει ο κ. Πεταλάς, η σύγκριση Φράγκων και Αράβων «παίρνει διαστάσεις μεταφυσικές και αποτελεί τύπο (...) της τελικής μάχης Χριστού και Αντίχριστου».
Δεν πρέπει εξάλλου διόλου να παραβλεφθεί και εδώ, όπως και στους Νιμπελούγκεν, η διήθηση των ιστορικών γεγονότων μ’ έναν πλούτο μυθικών στοιχείων των γερμανικών λαών (ο Καρλομάγνος είταν Φράγκος με την αρχική σημασία της λέξης, ανήκε στο ομώνυμο γερμανικό φύλο) και στοιχείων εμποτισμένων μ’ ένα παλαιοδιαθηκικό - αποκαλυπτικό πνεύμα. Όλα αυτά τα θέματα εξετάζονται σε μιαν εκτενή, εμπεριστατωμένη εισαγωγή (το ίδιο συμβαίνει και στο Τραγούδι των Νιμπελούγκεν, αλλά και στο Βάλτερ ο Χεροδύναμος).
(Το τραγούδι του Ρόλαντ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στοχαστής).
