fbpx
Θρησκευτικό συναίσθημα και νεωτερικότητα του Μ. Γ. Μερακλή

Θρησκευτικό συναίσθημα και νεωτερικότητα του Μ. Γ. Μερακλή

Ο αναμφισβήτητα πολυγραφότερος από όλους τους σύγχρονους λαογράφους είναι ο Μ. Γ. Βαρβούνης, καθηγητής της Λαογραφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της Θράκης, της επιστήμης η οποία, ως πείσμα των επιθέσεων και υπονομεύσεων που υφίσταται από πολυώνυμους εχθρούς αλλά και άσπονδους φίλους, παραμένει στην Ελλάδα ακμαία, δημιουργική και αναδεικνύεται, με την άδολη σημασία της λέξης, προοδευτική.

Ο Βαρβούνης είναι ένας αεικίνητος και ακαταπόνητος άνθρωπος, φυσικά και πνευματικά. Πρόσφατα προήχθη στην ανώτερη βαθμίδα της καθηγητικής ιεραρχίας, έγινε πρωτοβάθμιος καθηγητής. Δεν ίσχυσε εντούτοις στην περίπτωσή του αυτό που δεν είναι ασύνηθες, να επαναπαυθεί στον κορυφαίο τίτλο και να περιορίσει τον ερευνητικό, εκδοτικό και συγγραφικό ζήλο του. Ήδη έλαβα έναν συγκεντρωτικό τόμο 790 σελίδων, στον οποίο ανατυπώνονται τριάντα διάσπαρτες σε περιοδικά ελληνικά και ξένα, αφιερωματικούς τόμους κ.ά. εργασίες του με πλούσια βιβλιογραφία ελληνική και ξενόγλωσση, δημοσιευμένες στο διάστημα μόλις οκτώ ετών (2005-2013). Ο τίτλος του τόμου: Νεωτερική Ελληνική Λαϊκή Θρησκευτικότητα. Ο προσδιορισμός «νεωτερική» έχει την έννοια ότι παρουσιάζει τα τελούμενα και συντελούμενα στη θρησκευτική λατρεία εντός και εκτός της εκκλησίας, κατεξοχήν στη σύγχρονη νεωτερική (αλλά και μετανεωτερική) εποχή, όπου τόσες μεταβολές γίνονται αλλά και ξαναγίνονται.

Η διαφωτισμένη νεωτερικότητα ήρθε αγέρωχη ν’ αναιρέσει και να καταργήσει πολλά που τα θεωρούσε, σε όλους τους τομείς, ξεπερασμένα. Η μετανεωτερικότητα στάθηκε στη συνέχεια σε ικανό βαθμό κριτικά απέναντι σ’ αυτή την –ας πούμε– πολιτιστική επανάσταση.

Ο Βαρβούνης ασχολείται με σημαντικό αριθμό θεμάτων που έχουν σχέση με τον λαϊκό πολιτισμό. Αλλά το κατεξοχήν αντικείμενό του είναι η λαϊκή θρησκευτικότητα. Αυτό κατά κάποιον τρόπο προαναγγελλόταν με τη διδακτορική διατριβή του (1992), που αντικείμενό της είταν η «Λαϊκή λατρεία και θρησκευτική συμπεριφορά των κατοίκων της Σάμου», στην οποία γεννήθηκε και για την οποία τρέφει πάντα θερμά αισθήματα αγάπης και αφοσίωσης.

Δίνω ενδεικτικούς τίτλους κειμένων του τωρινού τόμου: «Αστικά έθιμα του θανάτου», «Λαϊκά θρησκευτικά πανηγύρια αθηναϊκών ενοριών», «Λαϊκή θρησκευτική παράδοση και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση», «Προσκυνηματικός τουρισμός και ελληνική λαϊκή τέχνη», «Προσκυνηματικές εκδρομές και ιερές αποδημίες», «Το "κιτς" στη σύγχρονη ελληνική λαϊκή εκκλησιαστική τέχνη», «Η ελληνική λαϊκή λατρεία μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Ζητήματα πολιτιστικού διαλόγου στη θρησκευτική λαογραφία», «Φάγονται πένητες και εμπληθήσονται», «Λαογραφικές θεωρήσεις των εκκλησιαστικών συσσιτίων του ελληνικού αστικού χώρου», «Τα γραφεία Τελετών και η σύγχρονη διαχείριση των τελετουργιών του θανάτου».

Πολύς λόγος (και φλύαρος, με περισσή σκοτεινάδα) έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται για τη νεωτερικότητα και τη μετανεωτερικότητα. Νομίζω πως θα έλεγα κάτι ορθό υποστηρίζοντας ότι ως έναν βαθμό η μετανεωτερικότητα είναι αναίρεση της νεωτερικότητας. Η διαφωτισμένη νεωτερικότητα ήρθε αγέρωχη ν' αναιρέσει και να καταργήσει πολλά που τα θεωρούσε, σε όλους τους τομείς, ξεπερασμένα. Η μετανεωτερικότητα στάθηκε στη συνέχεια σε ικανό βαθμό κριτικά απέναντι σ' αυτή την –ας πούμε– πολιτιστική επανάσταση. Ίσως βρισκόμαστε ακόμα σ' αυτή τη φάση της αναίρεσης (από τη μετανεωτερικότητα) της αναίρεσης (που κήρυξε η νεωτερικότητα).

Το θρησκευτικό συναίσθημα, από τα κύρια που αμφισβητούνται ως συνέπεια και της νεωτερικότητας, αποδεικνύεται εντούτοις ότι δεν είναι τόσο ευάλωτο. Αντιστάσεις αναφαίνονται και με τις περιγραφές και αναπαραστάσεις συμπεριφορών που προσφέρουν τα κείμενα του Βαρβούνη. Γι' αυτόν τον λόγο το βιβλίο του αποκτά και μια τέτοια (πολύτιμη, θαρρώ) μαρτυρική σημασία.


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.