fbpx
Λαϊκές αυτοβιογραφίες ΙΙΙ του Μ. Γ. Μερακλή

Λαϊκές αυτοβιογραφίες ΙΙΙ του Μ. Γ. Μερακλή

Το άλλο, λοιπόν, που θέλω να πω ακόμα για τις λαϊκές αυτοβιογραφίες, τις οποίες η Λαογραφία εντάσσει στα είδη της προφορικής λαϊκής λογοτεχνίας, είναι ότι, ακριβώς, υπάρχει μια σχέση με την ποίηση.

Βέβαια, η ποίηση ως έννοια είναι από τις πιο δυσπροσδιόριστες, μολονότι συγχρόνως σχεδόν όλοι διαισθανόμαστε τι περίπου είναι, τι σημαίνει.

Ένα πρώτο και καθοριστικό βήμα προς τη διευκρίνισή της έκανε ο Αριστοτέλης όταν είπε, σύμφωνα με τη διατύπωση του Ιωάννη Συκουτρή (στην έκδοση της Ποιητικής), «ότι ο ποιητής είναι των μύθων ποιητής και όχι των μέτρων 9,9, ότι του Ηροδότου το έργον, και αν εγράφετο σε στίχους δεν θα έπαυε να είναι ιστοριογραφία 9,2, εφόσον η διάκρισις μεταξύ ποιήσεως και ιστοριογραφίας κείται πολύ βαθύτερα, εις το περιεχόμενον».

Το καθοριστικό πρώτο βήμα του Αριστοτέλη έγκειται στην ελευθέρωση της ποίησης από την αναγκαιότητα της μετρικής μορφής, στην ανάδειξη και στον εντοπισμό της ουσίας της ποίησης, κατεξοχήν, στο περιεχόμενο.

Βέβαια, η διευκρίνιση της έννοιας του περιεχομένου της ποίησης παραμένει, κι αυτή, ως πρόβλημα (το «καθόλου» της ζωής, το οποίο μιμείται κατά τον Αριστοτέλη ο ποιητής, νομίζω πως δεν αρκεί για μια ικανοποιητική διευκρίνιση του περιεχομένου, πβ. και Συκουτρή, ό.π., σελ.59). Εντούτοις, η συσχέτιση του ποιητικού περιεχομένου με τον μύθο διευκολύνει ως έναν βαθμό τη διευκρίνισή του. Γιατί ο Μύθος είναι βέβαια αντίθετος προς τον Λόγο, τον ορθολογισμό, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι ο Μύθος είναι χωρίς Νόημα, κάθε άλλο. Και το νόημα αυτό περιέχει και στοιχεία του Λόγου, αλλά και στοιχεία από άλλες δυνάμεις εσωτερικές του ανθρώπου, τα Συναισθήματά του, κατ' επέκταση τα Πάθη, την αισθητικοποίηση του τρέχοντος λόγου, ώστε να εκφράζει ο άνθρωπος την αγωνία, τον πόνο, όλο το μέσα του είναι, όσο γίνεται εντονότερα και δραματικότερα. Αυτά όλα δρουν όχι μόνο –ούτε τόσο πολύ– στον μύθο, αλλά μέσα στην ίδια την καθ' ημέραν ζωή.

Όταν διάβαζα τα λόγια μιας Ηπειρώτισσας που έλεγε: «Όλη μέρα στο χωράφι. Και να ποτίζεται το χώμα με το αίμα των γυναικών κάθε μήνα. Ούτε βρακί δεν φόραγαν τότε» (γιατί δεν είχαν ν' αγοράσουν), ή όταν ιστορούσε μια άλλη τα πάθια της θυγατέρας της κι έλεγε: «Τέσσερα χρόνια παντρεμένη και πέθανε ο άντρας της. Την άφησε με μωρό παιδί. Εκεί να δεις τι πέρασα. Και τι πέρασε. Να σηκώνεται μέσα στη νύχτα, και με την κουβέρτα αγκαλιά να τρέχει στο νεκροταφείο να σκεπάσει τον άντρα της για να μην κρυώσει. Πόσο ν' αντέξεις; Γίνονται τα νεύρα σου σμπαράλια», όταν διάβαζα, λοιπόν, τέτοια πράγματα, δεν αποθησαύριζα μόνο πληροφορίες, σύγχρονα ένιωθα μια ποιητική συγκίνηση να με διαπερνά.

Γι' αυτό, καθώς πιστεύω ότι τέτοιες αφηγήσεις ασφαλώς είναι Ιστορία, σκέπτομαι ότι μια σχέση συνδέει την Ιστορία με την Ποίηση.

Κλασσικοί φιλόλογοι υποστηρίζουν για τον Θουκιδίδη, τον κατεξοχήν εκλογικευμένον ιστορικό, που πρώτος τόνισε, μάλιστα με έμφαση και πλήθος παραδείγματα –όχι μόνο τον Πελοποννησιακό πόλεμο, αλλά και τον Τρωικό, ακόμα και δεδομένα από τους πριν από αυτόν αιώνες, όπως και την Πεντηκονταετία που μεσολάβησε ανάμεσα στο τέλος των Μηδικών και στην έκρηξη του Πελοποννησιακού– ότι οι πόλεμοι αλλά και τα έργα της ειρήνης γίνονται αποκλειστικά με οικονομικά κίνητρα (όλα τ' άλλα είναι αφορμές), υποστηρίζουν, λοιπόν, ότι ο λογοκρατούμενος αυτός μέγας ιστορικός δέχθηκε την επίδραση των τραγικών ποιητών, προπάντων του Αισχύλου. Και ο Άγγλος ιστορικός Θωμάς Macaulay έλεγε ότι η περιγραφή της υποχώρησης των Αθηναίων από τις Συρακούσες είναι «το ανυπέρβλητο της ανθρώπινης τέχνης».

[Η συνοδευτική φωτογραφία είναι του Κώστα Μπαλάφα.]


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.