Το 1977 ο Δημήτρης Μαρωνίτης ήταν Τακτικός Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης σε έδρα Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας, όταν προκηρύχτηκαν για πρώτη φορά σε ελληνικό πανεπιστήμιο έδρες ευρωπαϊκών φιλολογιών. (Σε λίγους μήνες θα ακολουθούσε η Αθήνα.) Υπέβαλα υποψηφιότητα, έγινε η εκλογή μου την 1η Δεκεμβρίου και λίγες μέρες μετά πέρασα από το γραφείο του να τον δω. Άντε τώρα, πήγαινε να σταθείς μπροστά σε ένα θρύλο, και μάλιστα ως συνάδελφός του, σκεφτόμουν και τα πόδια μου έτρεμαν.

– Δεν φαντάζομαι να ήρθατε για να με ευχαριστήσετε, είπε με συγκρατημένη αυστηρότητα. Εκτός και αν έχετε αμφιβολίες για την αξία σας.

Ηρέμησε όταν με είδε να χαμογελάω.

– Χαρήκατε που σας μάλωσα; ρώτησε σχεδόν ειρωνικά, με μια υπαινιχτική τρυφερότητα, ωστόσο.

– Όχι, χάρηκα που ανατρέπετε τη νεοελληνική παραδοξολογία. Ο υποψήφιος να αποποιείται την αξιοπρέπειά του για να αναγνωριστεί η αξία του.

Δεν δίστασα να μιλήσω ειλικρινά. Πάντα ήξερα ότι για έναν χαρισματικό διανοούμενο η διαφωνία είναι ευπρόσδεκτη.

Μου ζήτησε αμέσως μετά να καθίσω. Του έδειξα τα ανάτυπα που κρατούσα στα χέρια μου. Του εξήγησα ότι μόλις έφτασαν καθυστερημένα από γαλλικό περιοδικό και θα τα άφηνα στα γραφεία των καθηγητών της Σχολής. Έγραφα για τη μεταμόρφωση του χρύσεου γένους του Ησιόδου στη φιλοσοφία της Γαλλικής Αναγέννησης. Βρισκόταν, φωτοτυπημένο, στο φάκελό μου. Τόνισα το όνομα του Ησιόδου, περιμένοντας σχόλια από τον μεγάλο ειδικό για το θράσος μου.

Άρχισε αμέσως να σχολιάζει, αλλά όχι όπως περίμενα. Αφού είπε τι τον ενθουσίασε –ακόμη δεν ξέρω γιατί δεν λιποθύμησα εκείνη τη στιγμή–, έκανε μια πολύ μικρή, όπως τόνισε, διόρθωση στο σκεπτικό μου. Του απάντησα πόσο χαίρομαι για τη διόρθωση και σκέφτηκα πως ένας χαρισματικός δάσκαλος δεν διστάζει ποτέ να πει όλη την αλήθεια.

Μου μίλησε αρκετή ώρα, τρυφερά και ανθρώπινα, για τις δυσκολίες που θα αντιμετώπιζα, τη διοικητική δουλειά που με περίμενε και που δεν έπρεπε να αφήσω να επηρεάσει την ενασχόλησή μου με την αρχαία ελληνική γραμματεία. Τόλμησα τότε να του επισημάνω ότι, για μένα, η συνάντησή του με την Οδύσσεια ήταν αυτό που τον έκανε να διαβάζει με διαισθητική ευφυΐα ακόμη και τις δικές μου μελέτες όταν με έκρινε, να ταξιδεύει ανάμεσα στις λέξεις, όπως ο Οδυσσέας ανάμεσα στα κύματα. Ήθελα ακόμη να του πω ότι η ικανότητα να διαβάζουμε συνάμα με τον νου και την ψυχή κάνει τον μεγάλο δάσκαλο, αλλά δεν τόλμησα.

Οι δρόμοι μας συναντήθηκαν επανειλημμένως, κυρίως την πρώτη φορά που έγινε κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής, το ακαδημαϊκό έτος 1978-1979, αν θυμάμαι καλά, όταν οι σχολές ήταν ακόμη ενιαίες. Τότε τα τμήματα Αγγλικής, Γαλλικής, Γερμανικής και Ιταλικής της Θεσσαλονίκης ανήκαν στο Ινστιτούτο Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών, παράρτημα της Σχολής. Έγινα, άθελά μου, υπεύθυνη για σημαντικά θέματα της λειτουργίας του Ινστιτούτου και συνεργαζόμουν συχνά με τον εκάστοτε Κοσμήτορα. Ανακάλυψα έτσι και άλλες πτυχές της ιδιοφυΐας του Μαρωνίτη, κυρίως τη μοναδική ικανότητά του να συλλαμβάνει τα προβλήματα στη σωστή τους διάσταση. Του είπα κάποια στιγμή το παράπονό μου για τη φράση «ξενόγλωσσα τμήματα» που έλεγαν πολλοί –και ακόμη λένε– με ύφος ανωτερότητας. Τον ρώτησα αν συνειδητοποιούν ότι, σε άλλη χώρα, εκείνοι είναι οι ξένοι, ότι εκεί η Νεοελληνική Λογοτεχνία διδάσκεται σε «ξενόγλωσσο» τμήμα, αν βέβαια έχει την τύχη να διδάσκεται. Γέλασα η ίδια με τη ρητορική μου ερώτηση. Ο Μαρωνίτης διασκέδασε με τη διάθεσή μου να αλλάξω τον κόσμο.

Και οι χαρισματικοί άνθρωποι κάποια στιγμή χάνονται. Γιατί όμως έχω την αίσθηση ότι αφήνουν πίσω τους μια αύρα που μας φωτίζει και μας εμπνέει;

Twitter