της Ελένης Λιντζαροπούλου

Αποσταμένη κάποτε και πάντα διψασμένη... Άλλοτε επιστρέφω στους μύθους και τα παραμύθια κι άλλοτε στα προαιώνια μνημεία της ποίησης. Στους Ύμνους των Ορφικών, στα σπουδαία αυτά δοξαστικά τραγούδια επικλήσεων, παρακλήσεων, ευχαριστιών και ευχών που η καταγωγή και ο χρόνος δημιουργίας τους τοποθετείται από τους περισσότερους μελετητές στα βάθη της ιστορίας του πολιτισμού μας. Σπονδές στη λέξη και στην αρχετυπική ακρίβεια οι μεταφράσεις των Ύμνων από τον ποιητή Δ.Π.Παπαδίτσα και την πεζογράφο και αρχαιογνώστρια Ελένη Λαδιά, υπηρετούν με δέος και συνέπεια και τον ρυθμό και την εκφορά και τα βαθύτατα μυστήρια που, μόνοι πάντα, καλούμαστε να βιώσουμε και να ερμηνεύσουμε. Τον ίδιο δηλαδή τον λόγο, ως αιτία, σκοπό και μέσο κοινωνίας και επικοινωνίας.

Η αξιοθαύμαστη λεξιπλασία και ετοιμότητα αλλά και ο λεκτικός αιφνιδιασμός καθηλώνουν και μαγεύουν τον αναγνώστη χαρίζοντάς του ένα σπουδαίο ποιητικό ταξίδι, καθώς επίσης και πολύτιμο γνωστικό υλικό – αφού παρατίθεται το πρωτότυπο κείμενο πλάι στη μετάφραση – μαζί με ουσιαστικές πληροφορίες και σχόλια τα οποία αποτελούν το κλειδί εισόδου αλλά και τον επίσημο, θα λέγαμε, πλοηγό στην κοσμοθεωρία και στη θεολογική θεώρηση των αρχαιοτάτων εκείνων μυστών και πιστών. Οι μεταφραστές επιδεικνύουν όχι μόνο την αρμόζουσα στο δικό τους δημιουργικό ήθος «έγνοια» για την γλώσσα αλλά και επιμονή στην επίσκεψη της ουσίας και της αξίας των λέξεων που καλούνται να αποδώσουν. Στον πρόλογο ο αναγνώστης θα βρει το νήμα που συνδέει το στοχασμό με το στόχο τους: «έπρεπε να "αποδείξουμε" ότι η νεοελληνική γλώσσα, που σήμερα κινδυνεύει από αφυδάτωση, έχει ανυπολόγιστες δυνατότητες να τροφοδοτεί – όπως η προμάμμη της η αρχαία – το στοχασμό, την επιστήμη και την ποίηση. Θέλαμε επίσης μέσα από την ακρίβεια της μετάφρασής μας, να προβάλλει ανόθευτο το ιερό νόημα των Ύμνων, αποδεσμευμένο από μεταγενέστερες ερμηνείες, και το σπουδαιότερο να βρεθεί "έξω" από σκοτεινές παραθρησκευτικές και παραφιλοσοφικές αιρέσεις».

Αναζητήστε τους Ορφικούς Ύμνους. Ο λεκτικός πλούτος, το δεητικό και ιεροπρεπές του λόγου, οι μυριάδες αποχρώσεις των επιθέτων που, με ιδιάζουσα συμπύκνωση και φροντίδα, έχουν αποδώσει ο Δημήτρης Παπαδίτσας και η Ελένη Λαδιά, εισάγουν στην ουσία αυτού που υπήρξε κάποτε, και εν πολλοίς παραμένει, η υμνητική προσευχή αλλά, κυρίως, αυτό που αποτελεί τη ρίζα της ποίησης.

Κορυφαίο παράδειγμα ο Ύμνος στην Εκάτη:

Την οδοσύχναστη εξυμνώ Εκάτη, την τρίστρατη, την ερασμία, την ουράνια τη γήινη και τη θαλασσινή, κροκόπεπλη, την επιτάφια, που με τις ψυχές νεκρών οργιοβακχεύει, την Πέρσεια, τη μοναχική, που με τα ελάφια αγάλλεται, νυχτερινή, σκυλοσυνόδευτη, αήττητη βασίλισσα, ουρλιαχτική, ξαρμάτωτη, αυτή που ακαταμάχητη έχει την όψη, την ταυροπόλο, την κλειδούχο όλου του κόσμου άνασσα, ηγεμονίδα, νύμφη, παιδοτρόφο, ορεισύχναστη, την κόρη αυτή θερμοπαρακαλώντας να βρεθεί στις όσιες τελετές ευμενική προς τον ποιμένα πάντοτε με χαρούμενη διάθεση.

(ΟΡΦΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ Κείμενο, Μετάφραση, Σχόλια Δ.Π.ΠΑΠΑΔΙΤΣΑΣ – ΕΛΕΝΗ ΛΑΔΙΑ, 7η έκδοση, ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ «ΕΣΤΙΑΣ», Αθήνα 2007).

Twitter