του Γιώργου Βέη

Στον προθάλαμο θερμών λουτρών. Αφθονούν στο Μπάλι. Στο κέντρο και στην ευρύτερη περιφέρειά του. Οι τιμές βεβαίως ποικίλλουν. Αφορούν διαφορετικά πορτοφόλια, εξατομικευμένες ανάγκες, ετερόκλητες προτιμήσεις. Πελάτες κάθε ηλικίας και των δύο φύλων, με τις αντίστοιχες παραλλαγές τους, αποτελούν μέλη της κοινότητας των μυημένων στο θεραπευτικό χάδι. Αποκλειστικός εισηγητής στους τυποποιημένους αυτούς χώρους, το καύχημα του απωανατολικού διάκοσμου, η ορχιδέα. Η γιορτή της επιδερμίδας, η συγκίνηση των μυών, οι ελπίδες των οστών για μακροημέρευση προβάλλονται εμμέσως από τα πέταλα και τους στήμονες των υποσχέσεων. Αρκεί αυτή και μόνον αυτή για να δηλώσει εγκαίρως και με υποδειγματική σαφήνεια την αβρότητα των συγκεκριμένων παροχών. Η Επιθυμία έχει σκαρφαλώσει στο κλωνάκι της για να καταλήξει με ασφάλεια στο κέντρο της άψογα σχηματισμένης κορυφής. Ένα αδιαφιλονίκητο στέμμα.

*

Το άνθος, το από πάντα εκεί, στις παρυφές των απολαύσεων, απευθύνεται κατεξοχήν στον δαίμονα των μαλάξεων. Αναγγέλλοντας την αγωγή των επαγγελματικά ορθών ψαύσεων και των ανακουφιστικών πιέσεων, η ορχιδέα κηρύσσει τη μετάβαση στη διάσταση μιας πολυπόθητης ελαφρότητας. Τακτοποιώντας τους λογαριασμούς τους με τη σάρκα, οι λουόμενοι διαγράφουν την ενδεχόμενη πλήξη της ζωής και τις όποιες αφόρητες μιζέριες του ρεαλισμού, για μια ή περισσότερες ώρες. Εξαρτάται από την εύνοια των θεών, πιστεύουν οι ντόπιοι και δεν το κρύβουν. Δεν έχουν, ως γνωστόν, κανέναν λόγο να υποκριθούν τους αδιάφορους για τις προτιμήσεις των επιλογών της μεταφυσικής.

*

Η ορχιδέα θεωρείται αποτύπωμα αφθαρσίας. Θα μπορούσε, σκέφτομαι πρόχειρα, να ήταν επιπροσθέτως η ευγενέστερη απεικόνιση της ισοδύναμης εκείνης έννοιας του βουδισμού, η οποία συμπυκνώνεται στην τετρασύλλαβη, ιδιαίτερα εύηχη λέξη akaliko. Ο Κλοντ Λεβί-Στρος επισημαίνει την καθοριστική αξία της άφεσης του βλέμματος, της παραίτησης μέσα στη χοάνη των χρωματικών διαβαθμίσεων. Πρόκειται για μια μορφή εγκατάστασής μας στα είδη των αποχρώσεων της Παρουσίας. Οι λεπτεπίλεπτες αντανακλάσεις ενός αρχέγονου όντος. Ο Γάλλος εθνολόγος τακτοποιεί μεθοδικά και τις όψεις της ορχιδέας: «Ο άνθρωπος πρέπει να πεισθεί από μόνος του πως κατέχει μια μηδαμινή θέση στη δημιουργία, πως ο πλούτος της δημιουργίας τον ξεπερνά και πως καμία από τις αισθητικές ανακαλύψεις δεν μπορεί ποτέ να συγκριθεί με εκείνες που προσφέρει ένα ορυκτό, ένα έντομο ή ένα λουλούδι. Ένα πουλί, ένας σκαραβαίος, μια πεταλούδα μάς καλούν στην ίδια πυρετώδη απόλαυση όπως αυτή που παίρνουμε από τον Τιντορέτο ή τον Ρούμπενς· ωστόσο το μάτι μας έχει χάσει τη δροσιά του, δεν ξέρουμε πια να βλέπουμε».

*

Η χρήση, η δόξα της ορχιδέας δεν είναι πρόσκαιρη. Διασώζεται μαζί με το πλέγμα των αξιών και των συνειρμών που την ποτίζουν. Ανανεώνεται ως εραλδική σήμανση από εποχή σε εποχή. Το πνευματικό της κύτταρο δεν αναστέλλεται. Παραμένοντας μικροσκοπικός φάρος ευχών και εκπληρώσεών τους, δε χρειάζεται να μετεωρισθεί, δηλαδή «suspended in time, between pole and tropic», όπως θα έγραφε ενδεχομένως ο Τ. Σ. Έλιοτ. Με την αποφασιστικότητα της αναπνοής των από καταβολής εμβίων, με τη δύναμη του κόκκου της άμμου, όπως στηρίζει από την πλευρά του το σύμπαν των ορατών και νοητών μαζί, η αποστολή της ορχιδέας στο πεδίο του βλέμματος δεν επιδέχεται παρερμηνείες. Ίσως το πράσινο, στην απόλυτη μορφή του, να θεωρείται το πλέον κατευναστικό από όλα τα χρώματα, τα οποία μπορούμε να εντοπίσουμε στη φύση, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Βασίλι Καντίνσκι. Οι ιριδισμοί όμως και οι ανταύγειες του κίτρινου, του ευδιάκριτου, καθησυχαστικού πορτοκαλί και του καθοριστικού μοβ της ορχιδέας αποδίδουν καρδιά και νου.

*

Η ορχιδέα, από τις πλέον διαδεδομένες μετωνυμίες του Μπάλι.

*

«Το χρώμα είναι ο τόπος», ισχυρίζεται ο Paul Klee, «όπου ο νους μας και το σύμπαν συναντιούνται». Η κλίμακα των βασικών χρωμάτων της ορχιδέας εφάπτεται, κατά συνέπεια, μ' ένα ολοκληρωμένο σύστημα κειμενικών δεικτών. Οι λέξεις βλασταίνουν μαζί της. Την υποδεχόμαστε με τη γλώσσα.

*

Η απροκάλυπτη αναπλήρωση, χωρίς καμιά χρονοτριβή, του ξεθυμασμένου λουλουδιού από ένα φρέσκο σύστοιχό του παρατείνει εντέχνως την αίσθηση ότι η ορχιδέα ουδόλως παρασύρεται από το πέρασμα των ωρών. Συμβολοποιημένη η αστείρευτη αντοχή της φυτικής ύπαρξης, έχει προ πολλού καταστεί ένας από τους ιδανικότερους οιωνούς της καλής εφαρμογής, της αειθαλούς βεβαιότητας των ηδονών. Για όσους μάλιστα έρχονται αρκετά συχνά στο νησί, η ορχιδέα συνιστά φίλο μιας σημασιολογικής τάξης. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι τα κορίτσια, τα οποία εργάζονται στα λουτρά, αλλά και σε άλλες επιχειρήσεις, κοσμούν με ορχιδέες τα μαλλιά τους. Μοιάζουν πράγματι φυτεμένα, καλά ενσωματωμένα τα άνθη εκεί, να διαβεβαιώνουν την απρόσκοπτη είσοδο σε μια ολιγόωρη νιρβάνα. Ο μίσχος φτάνει ως το κρανίο, λες κι αναζητεί τις ρίζες του νου, το βασίλειο των φαντασιώσεων, ό,τι δηλαδή ιερότερο διαθέτουμε. Η συνθηματολογία της κόμμωσης είναι απλή: αυτό που ψάχνουν, δηλαδή τη jouissance, όπως την αποκαλούν οι Γάλλοι, βρίσκεται διαρκώς εκεί, σε ελάχιστη απόσταση από τα κουρασμένα μέλη των σωμάτων τους.

*

Το απόγευμα. Το σούρουπο, η συνεπαγωγή της νύχτας, η επικείμενη συμφιλίωση των όγκων, καθώς ο χρωματικά ιδιότυπος χαρακτήρας της ορχιδέας θα αναμειχθεί κι αυτός με τις επιφάνειες του σκοταδιού. Η ορχιδέα, υποχωρώντας προσωρινά, ανακτά νέο κύρος. Είναι το αχνό, αλλά πείσμον σινιάλο του έρωτα. Αρκεί κανείς να ρίξει μια άχνα φωτός πάνω της: υπόμνηση κι εκπλήρωση λαχτάρας.

*

Στους αντίποδες της καλυμμένης κεφαλής των γυναικών, την οποία ως γνωστόν πρεσβεύουν ή και επιτάσσουν με τη δέουσα αυστηρότητα ορισμένοι μονοθεϊσμοί, τα μαλλιά των γυναικών στα θερμά λουτρά προπαγανδίζουν τη μη στέρηση, τη χαλάρωση ή και τη διακριτική εξάλειψη των απαγορεύσεων. Μια άλλη θρησκεία στρατολογεί εδώ φανατικούς, αλλά άδολους πιστούς. Η σάρκα έχει αναβαθμισθεί προ πολλού σε έκσταση χωρόχρονου. Η αθωότητά της επιβραβεύεται με μια σειρά εκφάνσεων της δημιουργικής αφής.

*

Το μάτι θέλει ν' αγκαλιάσει μαζί με τον κόσμο και κάτι άλλο που είναι ίσως πέρα ή πίσω απ' αυτόν. Η έννοια του βάθους διαλύεται. Η αίσθηση διαρκεί. Η ακεραιότητα του εγώ κλονίζεται. Διασπάται. Ενδέχεται μάλιστα να αυξηθούν σε κούφιο όγκο τα όποια ποσοστά της αυτοπεποίθησής του, για να διολισθήσουν στη συνέχεια στο κήδος ενός εκλεκτικού μασάζ.

*

Χυμοί και αρωματικές ουσίες: είναι εξ ορισμού οι υπερασπιστές των αισθητικών εδαφών της ορχιδέας. Η δε θεραπεία με την αποκλειστική συνδρομή αρωμάτων, η «aroma therapy», όπως έχει περάσει αυτούσια στην εντυπωσιακά φιλόξενη ινδονησιακή γλώσσα, συνιστά την υλικότερη των εκπληρώσεων όλων εκείνων, τα οποία υπαινίχθηκε λίγο πριν στην είσοδο των λουτρών της.

*

«Ο τριανταφυλλής ουρανός είχε κατακλύσει το μυαλό του». Μια φράση από τη Λίμνη του Γιασουνάρι Καβαμπάτα. Ο ουρανός έχει ήδη αποθέσει ένα άλλο κομμάτι του στην ορχιδέα. Ίσως το λιγότερο κατακλυσμικό.

Twitter