fbpx
«Ο παλαιός των νέων γραμμάτων»

«Ο παλαιός των νέων γραμμάτων»

της Ελένης Λαδιά

 

Ο τίτλος δεν είναι δικός μου. Είναι δανεισμένος από τμήμα της αφιέρωσης, που μου είχε κάνει ο κριτικός Αντρέας Καραντώνης στον τελευταίο τόμο του περιοδικού Νέα Γράμματα. Σε αυτό το περιοδικό που υπηρετούσε την λογοτεχνία μας από το 1935 μέχρι το 1944, και το διηύθυνε ο κορυφαίος κριτικός, όπως τον ονόμαζε η εποχή του, πρωτοδημοσιεύθηκαν μεγάλα ονόματα και έργα, τα οποία καταξιώθηκαν μέσα στο χρόνο. Οι κριτικές του Καραντώνη για τους συγχρόνους συγγραφείς, μεταξύ των οποίων και ο πάντα αξιομνημόνευτος πεζογράφος Αλκιβιάδης Γιαννόπουλος, κείμενα του Γιώργου Θεοτοκά, η Στέρνα του Σεφέρη και το Ημερολόγιο καταστρώματος, ο Παλαμάς και η ελληνική γη του Κωνσταντίνου Τσάτσου, τα πρώτα ποιήματα του Καβάφη, το κείμενο του Καραντώνη για την εξέλιξη του ποιητή Σεφέρη (αγαπούσε και πρόσεξε από την αρχή μέχρι το τέλος τους ποιητές Σεφέρη και Ελύτη, τους οποίους με τα βιβλία του βοήθησε για το βραβείο Νόμπελ) η Ελευσίνια Διαθήκη του Σικελιανού (διαβάστηκε στο Τελεστήριο της Ελευσίνος) καθώς και ποιήματά του, όπως η «Μήτηρ Θεού» και η «Μελέτη θανάτου», δοκίμιο για την Φοινικιά του Παλαμά από τον Κ. Ι Δεσποτόπουλο, ποιήματα του Ελύτη, κι αργότερα ποιήματα των Εμπειρίκου, Εγγονόπουλου και Βακαλό.

Θα αναφερθώ σε μερικούς στίχους από το μεγάλο ποίημα του Δ. Ι. Αντωνίου «Ινδίες», του καπετάνιου, όπως τον προσφωνούσαν και είχα την τύχη να γνωρίσω μέσω του Καραντώνη. «Σκέφτεσαι:/ η πλώρη/ είναι για ένα τόπο/ που ζουν κι εκεί τα παραμύθια,/ ας είναι βλογημένη η άσκηση κι όσα εστερήθης/ κερδίζοντας την κυρίαρχη τέχνη/ να σε υπακούει ένα καράβι.»1

Εντυπωσιάζει επίσης ένα ολόκληρο τεύχος2 αφιερωμένο στον Περικλή Γιαννόπουλο, αυτόν τον εξαίσιο Έλληνα με τη μυθιστορηματική του αυτοκτονία. Παρουσιάζεται εδώ το έργο του συγγραφέως, η ζωή του, οι ιδέες του, η βιβλιογραφία του από τον Γ. Κατσίμπαλη και φυσικά το τέλος του στην κυματώδη θάλασσα καβάλα στο άλογό του. Για τον Περικλή Γιαννόπουλο έγραψαν σπουδαίοι ποιητές, όπως στον «Απολλώνιο θρήνο» ο Άγγελος Σικελιανός («Κλάψτε τον ώριο Ιππόλυτον! ω νιάτα....»), το «Μνημόσυνο στον Περικλή Γιαννόπουλο» ο Μ. Μαλακάσης («Τώρα σ' ευλάβεια μνήμης, ω Απολλώνιε ζήσε...»), ο Παλαμάς από τους Βωμούς («Πάει κι ο Αντίνοος έφηβος κι ο πιο λαμπρός που ζούσε...») και η Μυρτώτισσα «Στον φίλο που έφυγε» («Στη φύση εμέ θα με θυμάστε μόνο»). Πολύ ενδιαφέρον έχει και το μικρό άρθρο του Α. Καραντώνη «Ο Γιαννόπουλος κι οι αρχαίοι», όπου όντως διαλύει την πλάνη και τα επιχειρήματα της άποψης που θέλει να βλέπει στον Γιαννόπουλο μία γελοία αναβίωση των αρχαίων με χλαμύδες κα. Με σοφία ο Καραντώνης αντί για αντεπιχειρήματα, παραθέτει τα λόγια του ίδιου του Γιαννόπουλου.3

Ο παλαιός των Νέων Γραμμάτων δεν υπήρξε μόνον χαρισματικός κριτικός. Ήταν κυρίως -και λίγοι το ξέρουν- σπουδαίος ποιητής, ιδιότητα που ποτέ δεν ανέφερε. Από το 1957 μέχρι το 1980 εξέδωσε οχτώ ποιητικές συλλογές (Ωροσκόπιο, Βίος και Αέτωμα, Το τρίτο στερέωμα, Το χαλί της Ερμίνης, Επεισόδια, Δείκτες, Ιστορίες Φαντασμάτων, Τυμπανοκρουσίες). Ανέκδοτη παραμένει η ενάτη συλλογή του με τον τίτλο Οι αμαρτίες του Τειρεσία. Στο παρόν κείμενο αντί για την κριτική της ποίησης του,4 θα παραθέσω το ποίημα του με τον τίτλο «Ένας έφηβος»,5 το οποίο και θεωρώ εξαιρετικό:

Σαράντα χρόνων θάναι αυτός ο έφηβος
φάντασμα τον ακολουθεί ένα θρανίο
του αρέσουν οι δεντροστοιχίες προ παντός την άνοιξη
αξούριστος κάτω απ' τις πασχαλιές
με κολλαρίνα
ανάμεσα στ' αληθινά παιδάκια
ρίχνει ολοένα την παμπάλαιη σβούρα του
την ρίχνει ξαναρίχνει την ξανατυλίγει
κι ολοένα πέφτουν φύλλα στα μαλλιά του
κι άνθη - μα εκείνος δεν τα λογαριάζει
δεν έχουν καμιά σχέση με την σβούρα του.5

Σημειώσεις:
1. Τα Νέα Γράμματα, ε' χρόνος, 1939
2. Τα Νέα Γράμματα, δ' χρόνος, 1938
3. Βλέπε τα λόγια του ίδιου του Γιαννόπουλου σχετικά με τους αρχαίους, δ' χρόνος, 1938, σ. 432
4. Ελένης Λαδιά, Το ποικιλόγραφο βιβλίο, 2012, Για τον Αντρέα Καραντώνη, σ. 353 κ. ε.
5. Αντρέας Καραντώνης, ποιητική συλλογή Βίος και Αέτωμα, εκ. Δίφρος, 1959

 

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.