«Αποχαιρετισμός στην Τιτίνα Δανέλλη» του Φίλιππου Φιλίππου
Η Τιτίνα Δανέλλη, που τη χάσαμε στις 6 Ιανουαρίου σε νοσοκομείο της Αθήνας, ήταν αγαπημένη φίλη από τη δεκαετία του ’90, όταν εργαζόταν στο πολιτιστικό τμήμα του Ριζοσπάστη. Κάποια στιγμή, την ίδια εποχή, συνεργάστηκε για λίγο με τις εκδόσεις του Βιβλιοπωλείου της Εστίας, στην οδό Σόλωνος, ήταν στο τμήμα δημοσίων σχέσεων. Είχε περάσει από πολλά έντυπα, ένα από αυτά ήταν το ΕΝΑ, άλλο το ΚΑΙ, επί εποχής Παύλου Μπακογιάννη, το PLΑYBOY επί Ανταίου Χρυσοστομίδη, ο Ελεύθερος Τύπος. Διάβαζε πολύ, έγραφε πολύ, έβλεπε κινηματογράφο, άκουγε κλασική μουσική, είχε πολλούς φίλους και φίλες κι ήταν ιδιαιτέρως αγαπητή.
Το 1981, εξέδωσε στον Καστανιώτη το αστυνομικό μυθιστόρημα Ένα και ένα κάνουν όσα θες, που το έγραψε μαζί με τον Μάνο Κοντολέων. Αυτό το μυθιστόρημα, στο οποίο πρωταγωνιστούν ο ιδιωτικός ερευνητής Κώστας Βασιλείου και η δημοσιογράφος Ευγενία Ευγενικού, το alter ego της, την τοποθέτησε αυτοδικαίως –ο Κοντολέων δεν ξανάγραψε αστυνομικό, αλλά έγραψε πολλά βιβλία διαφορετικού λογοτεχνικού είδους–, σε θέση πρωτοπόρου. Με αυτό άρχιζε η δεύτερη περίοδος της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας, διότι μετά τον θάνατο το 1979 του Γιάννη Μαρή, του εισηγητή της αστυνομικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα, δεν γράφονταν πλέον αστυνομικά μυθιστορήματα. Η ιδέα ήταν της Δανέλλη, η οποία έχοντας διαβάσει αρκετά αστυνομικά βιβλία, κυρίως αγγλικά, γαλλικά, αμερικανικά, και δει πολλές αστυνομικές ταινίες, αγγλικές και αμερικανικές, έφτιαξε τους ήρωες στο μυαλό της. Ήδη είχε γράψει άλλα δύο αστυνομικά που δεν εκδόθηκαν ποτέ, επειδή τα θεωρούσε πρωτόλεια, οι ίδιοι ήρωες όμως εμφανίστηκαν αργότερα και σε άλλα βιβλία της.
Στο οπισθόφυλλο του πρώτου της βιβλίου, του μυθιστορήματος Ο επιτυχημένος (πρώτη έκδοση, 1971), στη 2η έκδοση του 1980 που έχω στη βιβλιοθήκη μου, διαβάζουμε τα εξής:
«Η Τιτίνα Δανέλλη όταν έγινε 6 χρονών σχεδίασε το πρώτο της μυθιστόρημα. Είχε αστυνομική πλοκή με έντονη δράση και κάμποσους φόνους. Στα δέκα της χρόνια, την κυρίεψε μια πιο ρομαντική διάθεση κι έγραψε το πρώτο της αισθηματικό μυθιστόρημα που μπορεί να ήταν πρωτόλειο, προμηνούσε όμως όλα τα στοιχεία που θα χαρακτήριζαν τα κατοπινά της έργα: τον Επιτυχημένο, την Αίθουσα αναμονής, τον Αντιπερισπασμό».
Είχε πολλές ιδέες για μυθιστορήματα και ορισμένες φορές συνεργαζόταν με άλλους συναδέλφους της και τα έγραφαν μαζί. Έτσι το 2003 εκδόθηκε το Εκ των πραγμάτων, που έγραψε με τον Θανάση Μπαλοδήμα, το 2007 το Ο ταγματάρχης με τον Θανάση Παπαρήγα (βρισκόταν κάμποσα χρόνια στο συρτάρι της). Τελευταίο μυθιστόρημά της ήταν τα Τέσσερα μπαστούνια, που εκδόθηκε το 2009, ενώ το τελευταίο της βιβλίο ήταν η Αίθουσα αναμονής, μια συλλογή παλιών και καινούργιων διηγημάτων.
Πριν από δέκα και πλέον χρόνια πρωτοστάτησε στην ίδρυση μιας αστυνομικής λέσχης συγγραφέων, που θα στέγαζε εκείνους που αγαπούσαμε και υπηρετούσαμε την αστυνομική λογοτεχνία. Έτσι έγινε η ΕΛΣΑΛ, έτος ιδρύσεως το 2010. Αρκετά αγαπητή, δημοφιλής και συνεργάσιμη, παρά την αυστηρότητα των παρατηρήσεων που έκανε κάθε φορά σε θέματα λογοτεχνίας, έπαιρνε μέρος στις εκλογές της λέσχης και κάποια στιγμή εξελέγη πρόεδρος (2013-2015). Βοηθούσε τους συγγραφείς, ιδιαίτερα τους νέους, που ζητούσαν τη γνώμη της, κι αγαπούσε τους ανθρώπους – πριν από καιρό είχε γίνει ανάδοχος ενός παιδιού από τη Βραζιλία.
Τον τελευταίο χρόνο απόφευγε να βγαίνει από το σπίτι της στην οδό Δροσοπούλου στην Κυψέλη κι έτσι οι συναντήσεις μας για κουβεντούλα σε καφετέρια της πλατείας Αγίου Γεωργίου είχαν σταματήσει. Τηλεφωνιόμαστε όμως τακτικά. Τελευταία φορά την επισκέφτηκα στα μέσα Δεκεμβρίου, για να της δώσω τα δύο βιβλία μου που εκδόθηκαν στα τέλη Νοεμβρίου. Όταν της τηλεφώνησα τα Χριστούγεννα, την ημέρα της ονομαστικής της εορτής (Χριστίνα-Μαρία), δεν τη βρήκα – είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο.
Θυμάμαι τώρα ένα χριστουγεννιάτικο διήγημά της που δημοσιεύτηκε στον Ριζοσπάστη τα Χριστούγεννα του 1998 με τίτλο «Και εγένοντο… Χριστούγεννα» με την Ευγενία, τη δραστήρια και μοναχική δημοσιογράφο. Σε αυτό, η ηρωίδα βλέπει ένα ευχάριστο όνειρο, αλλά δέχεται ένα τηλεφώνημα που τη βγάζει από τη νιρβάνα της. «Ήπιε μια γουλιά καφέ και αναζήτησε τα τσιγάρα της. Η ποιητική συλλογή της Κικής Δημουλά Ενός λεπτού μαζί έπεσε φαρδιά πλατιά στο πάτωμα. Έσκυψε να τη σηκώσει και διάβασε στην τύχη ένα στίχο. “Και άρον άρον εγένετο αύριο”. Χαμογέλασε».
Καλό σου ταξίδι, Τιτίνα.
